Biologie samenvatting Biologie voor jou hoofdstuk 3 Genetica. Biologie voor jou VWO 4A (release 2019).
Een duidelijke samenvatting vol afbeeldingen om de stof te verduidelijken.
Hoofdstuk 3 Genetica
Paragraaf 3.1 Fenotype en genotype
elk mens is Uniek
- eigenschappen die ons tot ons maken staan op chromosomen
chromosomen in zaadcel bevat informatie over erfelijke eigenschappen van de vader
chromosomen in de eicel bevat informatie over erfelijke eigenschappen van de moeder
Fenotype: alle waarneembare eigenschappen van een individu
- hoe het er uit ziet
genotype + omstandigheden = fenotype
Genotype: de informatie voor alle erfelijke eigenschappen van dat individu
- hoe het in het DNA staat
Chromosomen zijn langgerekte dunne ‘draden’ die zijn opgebouwd uit DNA in de celkern
- alleen te zien tijdens celdeling
- elk mens heeft 23 chromosoom paren en dus 46 chromosomen
Karyogram
Rangschikking van de chromosomen
- van groot naar klein
eerste 22 paren lijken op elkaar; autosomen
(gelijk in lengte en vorm; homologe chromosomen)
23ste paar is anders; geslachtschromosomen
Gen: deel van een chromosoom dat de informatie bevat voor een of meer erfelijke eigenschappen
Chromosoom bevat een zeer lang molecuul van de stof DNA en veel eiwitmoleculen
- DNA molecuul bestaat uit twee ketens die in een dubbele spiraal om elkaar heen gewonden liggen
DNA
- is opgebouwd uit 4 verschillende bouwstenen; nucleotiden
bestaat uit een stikstofbase, fosfaatgroep en desoxyribose (suiker)
desoxyribose
- er zijn 4 verschillende soorten stikstofbasen
A = adenine
T = thymine A-T en C-G basenparing
C = cytosine
G = guanine
Alle DNA moleculen in een cel noem je het genoom van een organisme
Een chromosoom bevat een groot aantal genen
bijv haarkleur bestaat uit honderden nucleotiden
- volgorde van de nucleotiden; DNA-sequentie
In deze volgorde kunnen variaties voorkomen; allel
- bepaalde volgorde voor bepaalde eigenschap
1
, Biologie - Hoofdstuk 3 - Genetica (4V)
Genen kunnen worden aan en uitgezet
- gen die aanstaan komen tot uiting; genexpressie
- gen die uit staat; inactivatie
Het fenotype veranderd als je je eigen haar (blond) naar bruin verft
- info in de chromosomen veranderd niet maar fenotype veranderd wel; modificatie
De invloed van het milieu op mensen begint al in de baarmoeder
- wanneer een afwijking, aandoening of ziekte in de baarmoeder ontstaat; aangeboren afwijking
- Als deze genetisch via de ouders word doorgegeven; erfelijke ziekte
Paragraaf 3.2 Genenparen
De plaats van een gen in een chromosoom noem je een locus
- homologe chromosomen komen naast lengte en vorm ook overeen in loci
bevatten dus ook genen voor dezelfde erfelijke eigenschappen
Autosomaal -> gen ligt op een van de 22 paar ‘normale’ chromosomen = autosomen
X-chromosomaal (geslachtsgebonden) -> gen ligt op X-chromosoom
Dominant -> eigenschap komt altijd tot uiting in fenotype
recessief -> eigenschappen komen alleen tot uiting bij twee recessieve allelen
Homozygoot dominant twee dominante allelen
Homozygoot recessief twee recessieve allelen
Heterozygoot dominant en recessief allel
drager van recessieve eigenschap
Onvolledig dominant
- dominant en recessief allel
- recessieve allel komt toch een beetje tot uiting in het fenotype
bijv homozygoot bruine ogen hebben donkerdere ogen dan heterozygoot dominante ogen.
Intermediair
- fenotype is een mengvorm van beide allelen
- geen van beide allelen is recessief; beiden dominant
dus beide allelen voor de bloemkleur komt enigszins tot uiting
rood + wit = roze
Codominantie
- in fenotype komen beide allelen volledig tot uiting
- geen van beiden is recessief; beiden dominant
rood + wit = rode en witte bladeren
In de genetica geef je genen aan met letters
- dominant allel = hoofdletter
2
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Lastminuteleren. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
