Hoofdstuk 1. Begrijpend lezen (les 8)
Wat is begrijpend lezen?
Begrijpend lezen is het vermogen geschreven teksten te begrijpen, te lezen met
begrip.
Er zijn drie elementen: de lezer, de tekst en het leesdoel.
Het is een denkactiviteit.
De lezer is actief betrokken bij de tekst.
Het gaat erom dat de lezer betekenis geeft aan de tekst (construeren van
betekenis): wat staat er? Wat wil de schrijver zeggen? Wat zegt mij dit?
Wat betekent dit voor mij?
Lezer, tekst en leesdoel
De lezer
- De kennis van de lezer is van grote invloed op het begrip.
- Woordenschat
- Kennis van taal door ervaring met luisteren en lezen
- Motivatie
- Intelligentie
- Technische leesvaardigheid
De tekst
- Er is een enorme verscheidenheid aan teksten die allemaal op een
andere manier gelezen moeten worden.
- De tekst moet geschikt zijn voor de lezer.
Het leesdoel
- We lezen verschillende teksten met verschillende doelen.
- Het doel van het lezen heeft invloed op de manier waarop we lezen.
- Gemotiveerd om te lezen, dan doelgericht en actief lezen
- Waarom lees ik dit? Wat wil ik kennen/kunnen nadat ik de tekst heb
gelezen? Wat ga ik na afloop van het lezen met deze tekst doen?
Leren lezen met begrip
Lezen met begrip steunt op twee pijlers die ervoor zorgen dat leerlingen
begrijpend leren lezen en zelfstandige lezers worden:
De lezer beschikt over kennis van taal, kennis van de wereld en
woordenschat.
- Dit is nodig om de teksten te kunnen begrijpen en om betekenis te
kunnen geven aan wat je leest.
De lezer kan zijn eigen leesproces sturen
- De lezer weet waarom hij een tekst gaat lezen en wat hij er daarna mee
wil doen.
Kennis als cruciale factor
Kennis van taal
- Het is vooral belangrijk dat kinderen vertrouwd raken met het
taalgebruik in verschillende soorten teksten.
Kennis van de wereld en woordenschat
- Kennis en woordenschat zijn nauw met elkaar verbonden: algemene
kennis manifesteert zich in woordenschat en werken aan
woordenschatontwikkeling is uitbreiden van kennis.
, - Kennis van de wereld en woordenschat zijn nodig voor begrijpend lezen
en begrijpend lezen leidt tot een toename van kennis woordenschat.
Kennis ontwikkelen op school
- Aandacht voor kennis die nodig is voor het lezen van teksten
Het is van belang dat de leerkracht nagaat welke kennis al aanwezig is
en welke kennis nog nodig is om de inhoud van de tekst te kunnen
begrijpen.
- Aandacht voor specifieke taalbegrippen
Het is belangrijk dat de leerkracht specifieke taalbegrippen met de
leerlingen behandelt, anders zullen leerlingen die deze woorden niet
kennen onnodig problemen ondervinden.
- Levensechte ervaringen
Wanneer leerlingen in contact komen met de echte wereld activeren ze
bestaande kennis en bouwen ze nieuwe kennis op.
- Indirecte ervaringen
Bijvoorbeeld: heel veel gelegenheid hebben om veelsoortig te lezen,
ruimte voor experimenten, ontdekken en toepassen, praten met- en
luisteren naar elkaar, educatieve televisie en internet als bron.
- Mattheus-effect = de betere lezer wordt steeds beter en de zwakke
lezer wordt steeds zwakker.
De lezer stuurt zijn leesproces: strategieën
Een strategie is een procedure die de lezer bewust gebruikt om informatie goed
te verwerken en te begrijpen.
Sturingsstrategieën: een lezer stuurt zijn leerproces.
- Leesdoel bepalen
- Oriëntatie op de tekst
- Actualiseren van kennis en woordenschat
- Actief lezen door het toepassen van leesstrategieën
- Controleren van begrip
- Toepassen van herstelstrategieën
- Controle bereiken leesdoel
Leesstrategieën: helpen de lezer actief en betrokken te lezen en de tekst
betekenis te geven.
- Voorspellen waar de tekst over gaat
- Vragen stellen bij de tekst
- Visualiseert wat hij leest
- Legt verbanden met wat hij al weet
- Kan de tekst samenvatten
- Leidt zaken uit de tekst af
Herstelstrategieën: bruikbaar wanneer de lezer een passage of woord niet
begrijpt.
- Langzamer lezen
- Aandachtiger lezen
- Hardop lezen
- Een stukje opnieuw lezen
- Een stukje verder leze
- Naar de illustraties kijken
- Hulp vragen
Strategieën en leesvaardigheid
, We spreken van leesvaardigheid als de leer een tekst ‘automatisch’ begrijpt, dus
zonder dat hij actief bezig is met het begrijpen van de tekst.
Reading strategies = bewust en doelgerichte activiteiten om de tekst te
decoderen en er betekenis aan te geven.
Reading skills = geautomatiseerde routines die de lezer onbewust uitvoert
om de tekst snel en efficiënt te decoderen en betekenis te geven
(leesvaardigheid).
Leerlingen moeten vaardige lezers worden die verschillende soorten
teksten zonder moeite kunnen lezen (skilled readers), maar ook bewust
leesstrategieën in kunnen zetten als zij een tekst niet begrijpen (strategic
readers).
Hoofdstuk 2. Begrijpend lezen in het curriculum (les 9)
Pijlers voor lezen met begrip
Op de meeste Nederlandse scholen staan lessen begrijpend lezen op het rooster,
meestal vanaf groep 4. Hierbij wordt vaak een methode gebruikt. In de meeste
lessen staat het leren gebruiken van strategieën centraal. Het is van belang dat
leerkrachten zich realiseren dat het ontwikkelen van lezen met begrip ook plaats
vindt in andere lessen waarin leerlingen teksten lezen en kennis verwerven over
taal en over de wereld.
Doelgericht werken aan het lezen met begrip
Er zijn voor het vak Nederlands 12 kerndoelen, die allemaal te maken
hebben met begrijpend lezen.
De referentieniveaus geven aan wat leerlingen in verschillende fasen van
hun schoolloopbaan moeten kennen en kunnen. Er zijn hier voor vier
niveaus:
- Niveau 1 voor eind primair onderwijs
- Niveau 2 voor eind vmbo
- Niveau 3 voor eind mbo-4 en havo
- Niveau 4 voor eind vwo
Fundamenteel niveau = niveau 1F, 75% v.d. leerlingen moet dit eind
basisschool beheersen.
Streefniveau = niveau 2F, 50% van de leerlingen zou dit eind groep 8
moeten beheersen.
De referentieniveaus zijn preciezer dan de kerndoelen.
Er zijn doelen geformuleerd op het niveau van de leerling, voor de
leerkrachten en voor de school als geheel.
Een doorgaande lijn voor lezen met begrip
Groep 1 en 2
- Kennis van taal
De leerkracht leest veel verschillende soorten teksten voor, waarmee
de leerlingen het begrijpend luisteren oefenen. Ze maken hierbij
gebruik van illustraties. Kleuters leren dat teksten een bepaalde
opbouw hebben. De kinderen moeten kennismaken met verschillende
soorten teksten.
- Kennis van de wereld
De leerlingen verwerven kennis van de wereld door betekenisvolle
activiteiten rond interessante thema’s. Woordenschatonderwijs is hierbij
heel belangrijk. De thema’s aansluiten bij de belevingswereld van de
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper kimvandenberg. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €3,49. Je zit daarna nergens aan vast.