Samenvatting
Geschiedenis samenvatting hoofdstuk 6 t/m 10
- Vak
- Geschiedenis
- Niveau
- VWO / Gymnasium
Geschiedenis samenvatting hoofdstuk 6 t/m hoofdstuk 10 examenstof
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 34 pagina's
Voorbeeld 4 van de 34 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Gekoppeld boek
Titel boek:
Auteur(s):
- Uitgave:
- ISBN:
- Druk:
Verkoper
Volgen
Voorbeeld van de inhoud
DE WERELD IN DE TIJD VAN REGENTEN EN VORSTEN6.1 EEN WERELDECONOMIE
KENMERKEND ASPECT:
De ontwikkeling van handelskapitalisme en wereldeconomie.
De VOC
Na de ontdekking van de zeeweg naar Azië dankzij Cornelis de Houtman, werden er steeds meer
reizen georganiseerd door Nederlandse kooplieden voor meerdere handelsreizen naar Java en de
Molukken. De reizen waren eerst zeer winstgevend, maar al snel daalde de winsten door onderlinge
concurrentie.
Op initiatief van de Staten-Generaal werd daarom in 1602 de VOC opgericht. Buiten de VOC mocht
geen andere Nederlanders handeldrijven in Azië.
De VOC werd een multinational, die typerend was voor het opkomende handelskapitalisme. Het
bedrijf werd geleid door de Heren Zeventien. In Azië stelden ze een gouverneur-generaal aan als
hoogste bestuurder.
Het handelsnetwerk van de VOC
De VOC bouwde in Azië een handelsnetwerk op met factorijen aan de kusten van oa China, Japan,
Perzië, India en Ceylon. Vanuit deze handelsposten deed ze mee aan de al langer bestaande handel
tussen de verschillende delen van Azië.
De VOC bracht op Java aanzienlijke gebieden onder haar bestuur. Elders werkten ze met
toestemming van de Aziatische machthebbers en beperkte ze zich tot het bezit van factorijen.
West-Indië
Door de wereldeconomie raakten gebieden met elkaar verbonden via de handel. Nadat Nederland
actief werd in Afrika en West-Indië (Amerika), werd in 1621 naar het voorbeeld van de VOC de WIC
opgericht, die zich vooral bezig hield met de kaapvaart. Erg winstgevend is de WIC niet geworden,
onder meer doordat de Europese concurrentie in Amerika sterker was dan in Azië.
, 6.2 DE GOUDEN EEUW VAN NEDERLAND
KENMERKEND ASPECT:
De bijzondere plaats en de bloei van de Nederlandse Republiek.
Regenten
Naar buiten toe trad de Republiek op als eenheid, maar zodra het over binnenlandse
aangelegenheden ging, gedroegen de gewesten zich als wat ze waren: zeven aparte staatjes.
De macht was in de handen van de regenten. De regenten benoemden elkaar en zo zorgden ze
ervoor dat de bestuurs banen in een kleine kring van families bleven.
De steden werden geleid door de vroedschap. In Holland waren 18/19 zetels in handen van de
steden en had de adel er 1.
De stadhouder
De stadhouders was de hoogste functionaris in de gewesten. Hij was opperbevelhebber van leger en
vloot, hield toezicht op rechtspraak en was in veel steden en op het platteland betrokken bij de
benoeming van regenten.
De Staten-Generaal
De Staten-Generaal bevat afgevaardigden van de zeven gewesten. Ze beslisten over de buitenlandse
politiek, over in- en uitvoerrechten en over leger en vloot. Besluiten konden pas ingevoerd worden
als alle gewesten ermee instemden. Toch kon Holland vaak zijn wil doordrukken doordat dit gewest
meer dan de helft van het geld inbracht.
Cultuur
De republiek was officieel gereformeerd (calvinistisch), maar over het algemeen heerste er
tolerantie. de rechtzinnige dominees hadden meestal niet al te veel invloed.
, 6.3 HET ABSOLUTISME
KENMERKEND ASPECT:
Het streven van vorsten naar absolute macht.
Dertigjarige oorlog
Ook in de 17e eeuw leidden godsdienstige tegenstellingen en verzet tegen de centralisatiepolitiek
van de vorsten tot opstanden en oorlogen. In Duitsland probeerde de Habsburgse keizer zijn macht
te versterken en het protestantisme te onderdrukken wat leidde tot de Dertigjarige Oorlog (1618-
1648). Na 1648 bestond Duitsland uit 300 onafhankelijke staten, stadstaatjes en vorstendommen.
Burgeroorlog in Frankrijk
In 1648 kwam een eind aan godsdienstoorlogen in Europa, maar ontstond er een burgeroorlog in
Frankrijk. Het begon toen het parlement van Parijs meer invloed eiste op het bestuur en ook de
bevolking in verzet kwam. Maar ze verloren uiteindelijk.
Toen Lodewijk VIX in 1661 zelf ging regeren, probeerde hij de macht van de edelen en de steden te
beperken. Dit deed hij door het wantrouwen dat hij kreeg na De Fronde (de burgeroorlog) en Parijs
met zijn moeder moest ontvluchten.
Absolute macht
Lodewijk bouwde een groot ambtenarenapparaat op en stelde in de provincies ‘intendanten’ aan,
deze ambtenaren legden direct verantwoording aan Lodewijk af. Ook bracht hij het leger onder zijn
controle, zodat edelen niet hun eigen troepen op de been konden brengen.
Ondanks de toegenomen macht van de koning hielden steden en regio’s eigen rechtsregels en
andere privileges. Om meer geld binnen te halen, voerde zijn minister van Financiën een politiek van
mercantilisme.
Lodewijk vond dat de macht van de koning door niets moest worden beperkt. Alles dat hem
vertegenwoordigde (materieel gezien) was bedoeld om te imponeren.
Het Rampjaar
Lodewijk had een passie voor oorlog en wilde heel Europa overheersen. In 1670 maakt hij plannen
met de Engelse koning om de Republiek te onderwerpen. In 1672 vielen ze aan. Dit zorgde voor veel
paniek en woede, waardoor de gebroeders de Witt zijn vermoord. Hun hadden prins Willem
tegengehouden om als stadhouder benoemd te worden.
De Engelse monarchie
In 1642 leidde de machtsstrijd in Engeland tussen koning en parlement tot een burgeroorlog, die in
1649 eindigde met de onthoofding van Karel I. Engeland werd een republiek, maar in 1660 werd de
monarchie hersteld.
Koning Karel II wilde net als Lodewijk absolute macht. Zijn opvolger Jacobus II was katholiek en
protestantse parlementsleden zagen hem als bedreiging. Zij wilden samen met Willem III hem van de
troon stoten. Jacobus vluchtte naar Frankrijk en Willem III werd koning. Hiermee werd Engeland in
1688 een constitutionele monarchie.
Van 1688-1713 hadden Engeland en de Republiek oorlog met Lodewijk. De gevreesde Franse
machtsuitbreiding werd daarmee voorkomen, maar de oorlogen kostten veel geld en leidden tot
grote schilden. De Republiek liep ver achterop bij Engeland en Frankrijk.
, DE WERELD IN DE TIJD VAN PRUIKEN EN REVOLUTIES
7.1 DE VERLICHTING
KENMERKEND ASPECT:
Rationeel optimisme en toepassing van verlicht denken.
Filosofen
ADAM SMITH
met name gericht op economie
grondlegger liberalisme
vrije markt als de regering zich helemaal niet mengt met de handel
onderzoek naar de kenmerken en oorzaken van de welvaart der volkeren
mensen streven altijd hun eigen voordeel na (rationeel gedrag, niet per se negatief) →
eigenbelang werkt als een onzichtbare hand die steeds meer welvaart voor iedereen brengt
wet van vraag en aanbod. als aanbod de vraag overtreft →dalende prijs, kwaliteit omhoog
IMMANUEL KANT
gericht op kennis en ethiek
te weinig vrijheid → ‘denk niet na, doe…’ vrijheid als voorwaarde voor vooruitgang
mensen moesten mondig worden en hun verstand gebruiken
VOLTAIRE
gericht op sociale verhoudingen, politiek en godsdienst
voorvechter van gewetensvrijheid (godsdienstige fanatisme en intolerantie)
kritiek op bekrompenheid, bijgeloof en intolerantie die volgens de katholieke kerk werden
verbreid.
keert zich tegen het idee dat god zich voortdurend met de wereld bemoeit, in strijd met de
wetten van de natuur.
geen atheïst maar deïst; god heeft aarde gemaakt, maar grijpt niet meer in
mensen weten van nature wat goed en fout is
om massa in toom te houden traditionele godsdienst nodig
democratie is slecht
JOHN LOCKE
gericht op sociale verhoudingen en politiek
koningen en regeringen hebben hun macht niet ontvangen van god, maar van de burgers.
soevereiniteit komt van burgers
overheid zorgt voor veiligheid burgers (sociaal contract)
wetten gelden voor iedereen incl. overheid
mensenrechten
CHARLES DE MONTESQUIEU
gericht op politiek en wetgeving
anti-absolutisme
driemachtenleer
despotisme leidt tot machtsmisbruik
beste staatsvorm: monarchie met aristocratie en democratie
driemachtenleer (trias politica)
JEAN-JACQUES ROUSSEAU
gericht op politiek
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper selindggn. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,89. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 82185 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen