Samenvatting pedagogisch
handelen
Minor educati e, 2021/2022, 6 april, uit “Geïntegreerd Pedagogisch Handelen in het
Voortgezet Onderwijs en het Beroepsonderwijs”
,Samenvatting pedagogisch handelen
1. Pedagogisch handelen
Kennisverwerving: Het ontwikkelen van talenten en inzichten van leerlingen door hun toegang te
geven tot kennis, de wereld, en beroepen.
Functioneel- en cognitief leren: Leren gericht op kennisverwerving. Er kan hierbij gedacht worden
aan disciplinaire kennis (vakken), of competentie-ontwikkeling voor het opleidingsberoep.
Pedagogische bekwaamheid: De leraar biedt de leerlingen in een veilige werkomgeving houvast en
structuur om zich sociaal-emotioneel en moreel te kunnen ontwikkelen. Hij neemt de pedagogische
verantwoordelijkheid voor leerlingen en de consequenties daarvan voor zijn handelen vanuit een
goed besef van verschillende culturele, sociale, en maatschappelijke contexten. Hij beschikt daartoe
over een effectief en wendbaar pedagogisch handelingsrepertoire en heeft visie op onderwijs die
bijdraagt aan de onderwijsvisie van de school.
Pedagogisch handelen: Het ondersteunen van leerlingen en adolescenten bij hun persoonlijke,
sociale, en maatschappelijke ontwikkeling tot volwassenen. Het rationeel en intentioneel handelen
waarin de docent een cruciale rol inneemt. De docent biedt vanuit zijn relatie met leerlingen toegang
tot de leerstof door de kwaliteit van de dialoog en brengt zo het handelen van de leerling opgang.
Pedagogische driehoek: Kind – School - Ouders
Pedagogische opdracht: Het handelen waarbij de leraar doelbewust werkt aan maatschappelijke,
persoonsvormende en ontwikkelingsgerichte leerdoelen, gericht op vorming,
beroepsverantwoordelijkheid, burgerschap, en sociale integratie.
Aandachtspunten in de pedagogische opdracht
- Het verwerven van kennis en vaardigheden om zelfstandig te kunnen oordelen en handelen
in sociale, per definitie waardegebonden, situaties.
- Het ontwikkelen van sociale betrokkenheid van leerlingen en het sociaal kunnen en willen
handelen.
- Zowel het bevorderen van gelijkheid als het respecteren van verschillen tussen toekomstige
burgers.
Pedagogisch klimaat: het handelen van de leraar dat invloed heeft op de sfeer en de veiligheid in de
groep en de manier waarop er in de groep met elkaar wordt omgegaan. De leraar moet kunnen
zorgen voor een bemoedigend, veilig, en uitdagend pedagogisch klimaat, dat tegemoet komt aan de
drie basisbehoeften van de leerling:
Autonomie: het gevoel hebben dat je zelf wat te zeggen hebt. Je geeft een leerling
autonomie door hem serieus te nemen in opvoeding, schoolcarrière, en loopbaandialoog, door met
hem te praten, te onderhandelen en echt te overleggen. Ook op het werk/stage kan een leerling
deze ervaring op doen.
Relatie: Een leerling ervaart goede relaties als de ouders gezond en beschikbaar zijn, als hij
zich verbonden voelt met klasgenoten, leerkrachten of met collega’s op het werk/stage.
, Samenvatting pedagogisch handelen
Competentie: Door ouders die trots zijn op hun kind, scholen die leerlingen op hun eigen
niveau laten functioneren en competent laten zijn, en door het aanpakken van taken en opgaven op
het werk/stage kunnen leerlingen zich competent gaan voelen.
Dit zijn niet alleen behoeften maar ook doelen. Het gaat er in het onderwijs om het vermogen van
leerlingen te vergroten, om relaties aan te gaan, om competenter te worden en zich competent
voelen, om autonomer te worden, en zich meer zelfverantwoordelijk te durven en kunnen gedragen.
Een goed pedagogisch klimaat is ook direct van belang voor de pedagogische opdracht. Zo kan het de
participatie van leerlingen in de school bevorderen of leerlingen ondersteunen bij hun sociale
ontwikkeling en het zelf oplossen van (onderlinge) problemen. (Ontwikkelaars: Ryan & Deci
Uitwerking door: Stevens)
