Samenvatting
Themakatern Rechtstaat & Democratie havo 5 - Samenvatting
- Vak
- Geschiedenis
- Niveau
- HAVO
Themakatern Rechtstaat & Democratie havo 5 - Samenvatting Geschiedenis werkplaats 6 pagina's
[Meer zien]Voorbeeld 2 van de 6 pagina's
Voorbeeld 2 van de 6 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Gekoppeld boek
Titel boek:
Auteur(s):
- Uitgave:
- ISBN:
- Druk:
Voorbeeld van de inhoud
Geschiedenis Rechtstaat en DemocratieSamenvatting
Paragraaf 1.1
Rechten van waterschappen: Waterschappen hielden toezicht en namen
beslissingen over het waterbeheer. Waterschappen kregen vrijheidsrechten (recht
waardoor mensen bepaalde vrijheid kregen) van de graven van Holland die belang
hadden bij bloeiende handel en landbouw. Bijvoorbeeld eigendomsrechten over
grond en politieke rechten (recht op deelname aan politieke besluitvorming).
Waterschappen vormden samen de basis van het poldermodel (overleg gericht op
overeenstemming).
Rechten, steden en staten: Steden kregen in heel Europa rechten van vorsten,
bisschoppen en edelen. Bijvoorbeeld recht op eigen bestuur en rechtspraak.
Stedelijke privileges werden vastgelegd in keuren zodat de landheer de rechten niet
makkelijk kon intrekken. Steden betaalden geld aan de landheer voor deze rechten.
Hierdoor konden vorsten beginnen met staatsvorming door middel van betaalde
ambtenaren, rechters en beroepslegers. Staatsvorming en centralisatie vormden een
bedreiging voor de vrijheidsrechten en politieke rechten van steden. Vorsten hadden
geld nodig voor hun centralisatiepolitiek en dwongen steden meer belasting te
betalen. Vaak moesten ze hiervoor ook onderhandelen. Daarvoor werden staten
gevormd waarin vertegenwoordigers zaten van steden, adel en geestelijkheid van
een gewest of provincie. Om met vertegenwoordigers van alle gewesten tegelijk te
praten werd de Staten-Generaal opgericht. Zo kregen burgers indirect invloed op het
staatsbestuur.
Paragraaf 1.2
Rechten en het plakkaat van Verlatinge: In 1581 had de Staten-Generaal van de
opstandige Nederlanden besloten koning Filips II af te zweren. Filips had namelijk de
gewestelijke privileges geschonden geen oorlog voeren zonder instemming van
steden en gewesten/belastingen heffen. Ook deed hij aan geloofsachtervolgingen
van protestanten in Spaanse kerkelijke rechtbanken. Nederland wilde zichzelf dus
onafhankelijk verklaren en geen onderdeel meer zijn onder leiding van het grote rijk.
Hierom werd het plakkaat van Verlatinghe opgesteld (1584).
Rechten, Reformatie en Opstand: De centralisatiepolitiek van de Habsburgse vorst
Karel zorgde voor versterking van het centrale bestuur in Brussel. Vervolging van
protestanten in centrale rechtbanken ging door. Dit alles ging ten koste van stedelijke
en gewestelijke privileges, zoals zelfstandig bestuur en rechtspraak. In combinatie
met opkomst van calvinisme in de Nederlanden brak er opstand uit . Hagenpreek leidt
tot de Beeldenstorm (1566) komst van Alva. Willem van Oranje bestrijdt Alva met
eigen leger : Begin Nederlandse Opstand (1568).
, Unie van Utrecht: Opstandige gewesten vormen een politiek en
militair bondgenootschap om zich te verdedigen tegen de Spaanse veldheer Parma.
Willem van Oranje wilde godsdienstvrijheid voor protestanten en katholieken, maar
de calvinisten hielden dit tegen. Compromis: gewetensvrijheid binnen de Unie.
Niemand mocht vervolgd worden vanwege zijn geloof. (maar katholieke kerk werd
verboden) Uit Unie van Utrecht ontstond een federale staat: De Republiek der Zeven
Verenigde Nederlanden.
Paragraaf 1.3
Vrijheden van een schilder: De schilderijen van Jan Steen zijn een symbool van
vrijheid in de Republiek. Hij maakte verschillende schilderijen voor katholieke en
calvinistische kopers. De gereformeerde (calvinistische) kerk was
de staatsgodsdients. Regenten (bestuurders) moesten hier lid van zijn. De overheid
betaalde de predikanten en onderhield de kerkgebouwen. Maar, veel regenten waren
niet streng godsdienstig. Zij vonden vooral dat er één geloof moest zijn om de
eenheid te bevorderen en chaos en burgeroorlog te voorkomen. Katholieken (rond
1650 ongeveer 1/3 van de bevolking) hielden diensten in schuilkerken en werden dus
door de overheid gedoogd.
Rechten in de Republiek: Rechten van godsdienstige minderheden verschilden in
de Republiek, maar niemand werd om zijn geloof vervolgd. Gereformeerden
vormden ongeveer de helft van de inwoners rond 1650. Er ontstond een toename
van lutheranen door arbeidsimmigratie uit Duitsland. Er was ook toenemende
tolerantie tegenover hen vanwege handelsbelangen. Lutheranen waren belangrijke
handelspartners. Ook joden kregen om dezelfde reden toestemming voor de bouw
van synagogen.
Republiek tijdens de Wetenschappelijke Revolutie: De republiek had vanwege
vrijheid van meningsuiting en tolerantie een grote aantrekkingskracht op vrije
denkers, bijvoorbeeld Réné Descartes (wiskundige en filosoof). Tijdens de tweede
helft van de 17e eeuw werd het wereldbeeld rationeler. Verlichte denkers betoogden
dat wonderen uit de Bijbel nooit hadden plaatsgevonden. Ideeën van Spinoza gingen
de grenzen over: hij ontkende het bestaan van God. Regenten vonden dat het volk in
godsdienstig moest blijven om chaos en criminaliteit te voorkomen.
Paragraaf 1.4
Verlichtingsdenkers en rol van de staat: Verlichtingsideeën vormen nog steeds de
basis van onze rechtsstaat en democratie. Mensen zijn geen onderdanen, maar
burgers met gelijke rechten. Vorst of regering krijgt de soevereiniteit niet van God,
maar van de burgers, in ruil voor bescherming van hun rechten, zoals het recht op
bezit, vrijheid en leven. Nederland kende geen grote verlichtingsdenkers, maar
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper anoukrog. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 67866 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen