100% tevredenheidsgarantie Direct beschikbaar na betaling Zowel online als in PDF Je zit nergens aan vast
logo-home
Samenvatting Sociale Psychologie Tentamen Fontys TP - Cijfer 9,6 €6,99   In winkelwagen

Samenvatting

Samenvatting Sociale Psychologie Tentamen Fontys TP - Cijfer 9,6

6 beoordelingen
 275 keer bekeken  30 keer verkocht

Cijfer 9,6. Alle verplichte stof voor het vak Sociale Psychologie is in deze complete samenvatting verwerkt en kan jou helpen met leren. De belangrijke termen die je moet kennen voor het tentamen zijn overzichtelijk geel gemarkeerd en vallen op. Veel succes!! (Sociale Psychologie is een vak tijdens...

[Meer zien]
Laatste update van het document: 2 jaar geleden

Voorbeeld 4 van de 46  pagina's

  • Nee
  • Hoofdstuk/paragrafen: h1 t/m h1.1.3, h2 t/m h2.2.6, vanaf h2.3, h3 t/m h3.4, h9 t/m h9.3.3, h9.4.1,
  • 22 juni 2022
  • 30 juni 2022
  • 46
  • 2021/2022
  • Samenvatting
book image

Titel boek:

Auteur(s):

  • Uitgave:
  • ISBN:
  • Druk:
Alle documenten voor dit vak (34)

6  beoordelingen

review-writer-avatar

Door: marionvanhellemond52 • 4 maanden geleden

review-writer-avatar

Door: kimberleysummerlizz • 1 jaar geleden

review-writer-avatar

Door: klaudiawlodarczyk631 • 2 jaar geleden

review-writer-avatar

Door: woutermolling • 2 jaar geleden

reply-writer-avatar

Door: DianaPsychologie • 2 jaar geleden

Hey Wouter, ik ben heel blij om te horen dat je de samenvatting goed vond en bedankt voor je positieve recensie! En nu natuurlijk een fijne en welverdiende vakantie :)

review-writer-avatar

Door: amberfeb2003 • 2 jaar geleden

reply-writer-avatar

Door: DianaPsychologie • 2 jaar geleden

Hi Amber! Bedankt voor je positieve review en ik ben heel blij dat je de samenvatting goed vond, top! En voor nu wens ik je een fijne en welverdiende vakantie :)

review-writer-avatar

Door: Katiee • 2 jaar geleden

avatar-seller
DianaPsychologie

Beschikbare oefenvragen

Oefenvragen 175 Oefenvragen
€7,99 12 verkocht

Enkele voorbeelden uit deze set oefenvragen

1.

Wat is de definitie van het zelf?

Antwoord: Het zelf is het geheel van processen, gedragingen, gedachten en gevoelens die samen uitmaken hoe mensen hun eigen persoon ervaren.

2.

Wat is een mogelijke verklaring voor Amy Winehouse die alcohol en drugs ging gebruiken toen ze beroemd was?

Antwoord: Mogelijk had Amy Winehouse last van een verhoogd zelfbewustzijn. Dit kan leiden tot depressiviteit of angst, door gedachten over in hoeverre je voldoet aan je eigen of andermans verwachtingen. Het kan zijn dat ze alcohol/drugs opzocht om een verhoogd zelfbewustzijn te verminderen.

3.

Wat is een gezond alternatief voor piekeren of tobben?

Antwoord: Zelfreflectie. Daarmee kun je naar jezelf kijken en jezelf accepteren zonder te oordelen. Meditatie is een vorm van zelfreflectie.

4.

Wat is het adaptieve onbewuste?

Antwoord: Het adaptieve onbewuste is een term geïntroduceerd door Wilson. Hij doelt daarmee op dat het onbewuste nuttig en efficiënt is, omdat het heel veel denkwerk voor ons doet en kan oordelen zonder dat we het in de gaten hebben. Het nadeel is dat we onze drijfveren, onze motivatie, minder goed kennen dan we denken. We weten alleen het resultaat (\'ik wil naar die film\') maar niet waarom. Het adaptieve bewuste is cognitief efficiënt volgens Wilson: als het er niet was zou het ons veel cognitieve capaciteit kosten.

5.

Hoe zijn zelf-schema\\\\\\\'s en zelf-concepten opgebouwd? En wat heeft zelf-complexiteit hiermee te maken?

Antwoord: Zelf-schema\\\\\\\'s zijn bijvoorbeeld 1) extravert, omdat je degene bent die feestjes organiseert. 2) sociaal, omdat je makkelijk alleen kunt zijn. 3) sportief, omdat je 3 x per week fitnest. Het totaal van zelf-schema\\\\\\\'s is het zelf-concept. De manier waarop die zelf-schema\\\\\\\'s zijn georganiseerd en hoeveel zelf-schema\\\\\\\'s er zijn, bepaalt de zelf-complexiteit. Hoe meer rollen/concepten (zoals extravert, sportief, etc), hoe hoger de complexiteit.

6.

Hoe heet het effect dat mensen geloven in pseudowetenschappen (zoals grafologie)?

Antwoord: Barnum-effect

7.

Wat is het verschil tussen expliciete zelfwaardering en impliciete zelfwaardering?

Antwoord: Expliciete zelfwaardering is dat wat iemand antwoordt als je iemand vraagt hoe ze over zichzelf denken. Impliciete zelfwaardering is dat wat zichtbaar wordt als er niet direct naar gevraagd wordt, maar wat wel te zien is in bijvoorbeeld lichaamstaal (gespannen zijn, frunniken aan haar).

8.

Hoe heet het als iemands zelfwaardering afhankelijk is van bepaalde prestaties of standaarden?

Antwoord: Contingentie van zelfwaardering. Bij bijvoorbeeld een hoge prestatie-contingentie gaat iemands zelfwaardering schommelen als hij wisselende cijfers heeft binnen de opleiding. Dit kan ook op het gebied van inkomen, relaties, sport, etc.

9.

Wat is een ander woord voor niet-contingent?

Antwoord: Onvoorwaardelijk. Contingent betekent \'afhankelijk van iets\': iemand is gelukkig op voorwaarde dat X gebeurt. Onvoorwaardelijk/niet-contingent betekent dat iemand altijd gelukkig is, ongeacht of X gebeurt of niet.

10.

Welk contingentie-domein is het meest kwetsbaar?

Antwoord: Externe contingentie-domeinen zijn het meest kwetsbaar. Dit zijn aspecten waar we geen of weinig invloed op hebben. Zoals ons uiterlijk (iedereen veroudert) of goedkeuring van anderen (mensen hebben allerlei verschillende meningen). Prestaties zijn meer intern. Het meest intern (en maakt dus ook onze zelfwaardering het meest stabiel) zijn innerlijke standaarden en ethische normen.

Samenvatting Sociale Psychologie Fontys TP (TP1CSOPSY)

Alle verplichte leesstof is in de samenvatting verwerkt. De termen die je moet kennen voor het tentamen zijn
geel gemarkeerd en de tekst is overzichtelijk gemaakt door de uitlijning.

Heel veel succes!

[Foto door Daniel Xavier]
___________________________


Inhoudsopgave
Week 1: Inleiding en Het zelf deel 1 2
Week 1 Het Zelf (deel 2) 9
Week 2: Waarneming van anderen 12
Week 3: Groepsgedrag deel 1 21
Week 4: Groepsgedrag deel 2 en Conformisme 25
Week 5: Attitudes 30
Week 6: Leren (klassiek en operant conditioneren; cognitief en sociaal leren) 40



Samenvatting is gebaseerd op:
- Vonk, R. (2017). Sociale Psychologie (vierde druk). Amsterdam: Boom.
- Zimbardo, P. G., Johnson, R. L., & McCann, V. (2017). Psychologie, een inleiding (1ste editie). Pearson
Benelux B.V. (alleen week 7, Hoofdstuk 4)
1

,Week 1: Inleiding en Het zelf deel 1
H1 t/m 1.1.3 en H2 t/m 2.2.6 en vanaf H2.3 Vonk

Definitie van sociale psychologie is:
- de wetenschappelijke studie van (waarin objectieve observaties, systematisch onderzoek en
geavanceerde methoden en technieken om het denken, doen en voelen van mensen te doorgronden),
- de manier waarop de gedachten, gevoelens en gedragingen van mensen (naast het zichtbare gedrag zelf,
zijn ook de onzichtbare processen, zoals gevoelens en gedachten, die weer van invloed zijn op gedrag, van
belang voor sociaal psychologen),
- worden beïnvloed door (invloed is de bedoelde maar ook juist vaak onbedoelde invloed/het effect van
anderen op iemand),
- werkelijke of voorgestelde aanwezigheid van andere mensen (mensen hoeven niet aanwezig te zijn om
ons te beïnvloeden; we denken vaak wat anderen vinden, laten ons beïnvloeden door reclames die we
eerder hebben gezien of de norm in de maatschappij).

Mensen zijn sociale dieren; kuddedieren. We hebben onze steeds groeiende hersencapaciteit nodig om de
informatie over mensen op te slaan. Het lijkt alsof we in westerse samenlevingen autonomie en
individualisme erg belangrijk vinden, maar ook hier is invloed van andere mensen sterk aanwezig. Op het
gebied van houding, eten, drinken, kleding, muziek, woordkeus, mimiek, oordelen, etc.
Waarom zijn wij kuddedieren? > Voordat beschavingen zoals ze er nu zijn bestonden, leefden mensen in
groepen in de natuur. Ze moesten aan eten komen door te jagen en verzamelen. Het eten werd gedeeld
(het kon immers niet bewaard worden) en als het op was in het gebied, trokken ze verder. ‘Alleen’ leven
kon niet; sowieso voor voortplanten had je een ander nodig en om aan verschillend voedsel te komen ook.
Hier komt de need to belong vandaan. Die behoefte heeft overlevingswaarde en is vaak niet bewust, maar
wel sterk aanwezig.

Conformisme is de neiging ons aan te passen aan anderen. Emotionele besmetting zorgt ervoor dat we
emoties van elkaar overnemen (zoals enthousiast zijn bij een voetbalwedstrijd of een concert of lachen bij
een komedieserie of film). Door social tuning stemmen we gedrag en gevoelens op elkaar af, zoals
stemmingen, meningen en overtuigingen, snelheid (eten, lopen, praten), gewoontes, lichaamshouding,
beweging, mimiek.

Specifiek het overnemen van bewegingen en mimiek van iemand anders is het kameleon-effect. Gapen,
lachen, krabben, hoeveel een ander eet, synchroon lopen, schommelstoel, hoeveel (alcohol) drinken,
hoesten, wiebelen. Dit effect is sterker als mensen elkaar mogen/een stel zijn/bij dezelfde groep horen.
Door het imiteren van gedrag van anderen gaan we elkaar ook aardiger vinden. Dit is niet bewust, maar
een functie van het imiteren van gedrag.

Automatische imitatie is een kenmerk van alle sociale dieren. Ze lijken allemaal te beschikken over
spiegelneuronen/spiegelcellen die ervoor zorgen dat het zichtbare gedrag, activiteiten en ervaringen
worden gespiegeld in het eigen brein. Daardoor wordt het automatisch nagedaan, worden dezelfde
hersengebieden geactiveerd en vindt automatisch belichaming plaats; ons lichaam simuleert de ervaring
van de ander en lijkt het zelf te ervaren. Door het overnemen van bijvoorbeeld gezichtsuitdrukkingen als
iemand boos of blij kijkt, kun je de emotie beter herkennen. Dit mechanisme wordt als de basis gezien
voor empathie. Doordat ons brein de ander simuleert, kunnen we ervaren wat de ander meemaakt zonder
het daadwerkelijk zelf te ervaren. Het lijkt zo te zijn dat bij mensen met autisme deze spiegelcellen minder
goed werken en het hen daardoor veel meer moeite kost om gedrag van anderen te begrijpen. Ze moeten
er immers allerlei sociale regels voor uit het hoofd leren en kunnen het niet ‘vanzelf’ snappen.

Het automatisch imiteren en afstemmen is bevorderend voor groepsprocessen, zoals samenwerking.
Synchroon bewegen geeft een gevoel van sympathie, verbondenheid en het voelen als deel van een groep.
Omdat imitatie de band tussen mensen kan bevorderen, kan het ook gebruikt worden om mensen te
beïnvloeden.

2

,Het zelf is het geheel van processen, gedragingen, gedachten en gevoelens die samen uitmaken hoe mensen
hun eigen persoon ervaren.
De drie belangrijkste aspecten van het zelf zijn zelfkennis (de ideeën en gevoelens die mensen over
zichzelf hebben, hoeven niet te kloppen, bijvoorbeeld ‘ik ben grappig’), motieven (de behoefte om uit te
vinden wat voor persoon je bent en om positief over jezelf te denken) en interpersoonlijke aspecten (hoe
het zelf is verweven met het gedrag van mensen om je heen en hoe je jezelf presenteert aan anderen).

Zelfkennis. Doordat mensen de vraag ‘wie ben ik?’ kunnen beantwoorden, wordt aangetoond dat we een
splitsing kunnen maken tussen het ‘ik’ dat beschreven wordt en het ‘ik’ dat het denken en beschrijven
doet. Zonder zelfkennis zou je niet weten wat voor persoon je bent.

Om zelfkennis op te kunnen bouwen heb je een bepaalde mate van zelfbewustzijn nodig. Het
zelfbewustzijn is het verhaal dat we over onszelf vertellen. Dit is alleen mogelijk door sterk ontwikkelde
hersenen (bijvoorbeeld mensen, eksters, varkens, apen, dolfijnen). Heeft te maken met samenwerking,
bedrog en het tegengaan van bedrog.

Door zelfbewustzijn kunnen we onszelf observeren en tegelijkertijd degene zijn die geobserveerd wordt.
Bijvoorbeeld: jezelf hardop afvragen wat je leuk vindt om te doen en hier antwoord op proberen te geven.
Door publiek zelfbewustzijn bekijkt iemand zichzelf door de ogen van een denkbeeldig publiek; ‘wat denkt
de ander over mij?’, bijvoorbeeld tijdens een presentatie. Het privé zelfbewustzijn is juist gericht naar de
binnenkant; ‘wat voel ik? wat denk ik? wat betekent dat?’, bijvoorbeeld tijdens een date en een ander leren
kennen. De mate van zelfbewustzijn varieert per situatie. Bij een eerste date, sollicitatie, het zien van jezelf
in de spiegel of op camera is het zelfbewustzijn hoog, bij losgaan op muziek of tijdens goede seks juist
laag.

Door de zogenaamde ‘vlekkentest’ kan worden nagegaan of een wezen zelfbewustzijn heeft. Dan wordt een
stip op het gezicht aangebracht en word onderzocht hoe het wezen reageert als het zichzelf ziet in de
spiegel. Is het verbaast bij het zien van de vlek of wil het de vlek verwijderen? Dat is een teken van
zelfbewustzijn. Bij mensenkinderen is dit vanaf 1,5 - 2 jaar. Varkens, dolfijnen en olifanten zijn zich ook
bewust van zulke vlekken. Ook eksters, zeevogels (eigen geur herkenning), zangvogels (herkennen eigen
deuntje). Sommige vogels lijken hun eigen ervaringen te gebruiken om gedrag van soortgenoten te
voorspellen.

Functies van het zelfbewustzijn:
1) door je eigen reacties te observeren en aan te nemen dat soortgenoten net zo zijn zoals jij, kun je van
alles leren over je omgeving en je eigen gedrag erop aanpassen,
2) het gedrag afstemmen op sociale normen en het eigen gedrag en gevoelens vergelijken met het ought
self (het vinden hoe iemand zou moeten zijn) en het ideal self (hoe iemand zou willen zijn).

Door verhoogd zelfbewustzijn worden normen en waarden meer nageleefd (bijvoorbeeld niet spieken
tijdens een tentamen). Een verhoogd zelfbewustzijn kan ook nadelig zijn:
Nadeel 1: het kan tot slechtere prestaties leiden bij taken die iemand normaal automatisch uitvoert. Dit
kan verklaren waarom mensen soms slechter presteren onder druk; anderen verwachten meer, en men
kan bezwijken onder druk (zoals topvoetballers die een strafschop missen).

Nadeel 2: het kan leiden tot depressiviteit of angst. Door gedachten over in hoeverre je voldoet aan je
eigen of andermans verwachtingen - en niemand is perfect - kun je teleurgesteld, somber of bezorgd
worden. Het zou kunnen verklaren waarom bijvoorbeeld Amy Winehouse en andere beroemde mensen
alcohol- of drugsproblemen hebben; daarmee kunnen ze aan het (verhoogde) publieke bewustzijn
ontsnappen. Onderzoek bij studenten wijst uit dat publiek zelfbewustzijn is gelinkt aan alcoholmisbruik.
Alcohol kan de rol van vloeibare extraversie op zich nemen voor bijvoorbeeld verlegen adolescenten.

Mensen die chronisch een hoog zelfbewustzijn hebben en dus altijd veel over zichzelf nadenken, zijn vaker
depressief. Veel piekeren gaat vaak vooraf aan depressiviteit. Piekeren is ongezond: prestaties kunnen
verminderen, mensen zijn bezorgd, tobberig, laat men in cirkeltjes redeneren etc.
3

, Een gezonde vorm van over jezelf nadenken, een alternatief voor piekeren, is zelfreflectie; naar jezelf
kijken, jezelf accepteren en zonder oordelen. Geïnteresseerd en nieuwsgierig.

Mindfulness is een vorm van zelfreflectie. Dankzij mindfulness kunnen we in het hier-en-nu zijn met een
open houding. Daarmee kunnen we waarnemingen en gedachten observeren, zonder onszelf ermee te
identificeren. Door het niet identificeren met onze gedachten, kunnen we minder stress, piekeren,
eenzaamheid, depressie en pijnklachten ervaren.

Wat zijn de bronnen van onze zelfkennis? Hoe weten we dat we goed zijn in tekenen en grappig zijn?
Ieder mens heeft informatie over zichzelf die anderen niet hebben dankzij introspectie; het naar binnen
kunnen kijken. Vind je iets mooi, lelijk, lekker of vies, ben je het ergens mee eens of niet, etc. Dit is
redelijk betrouwbaar, maar niet helemaal. Doordat we informatie onbewust verwerken, kunnen we niet
altijd goed introspectie plegen. We doen vaak aannemelijke verklaringen voor ons gedrag of onze
drijfveren als we de echte verklaring niet weten, zoals ‘ik koos voor dit wasmiddel omdat het een leuke
verpakking heeft’ terwijl je daarvoor zojuist een reclame op tv hebt gezien. We weten daardoor niet altijd
onze ‘echte’ drijfveren, maar denken deze te weten.

Onderzoeker Wilson heeft bijgedragen aan onderzoek naar die aannemelijke verklaringen, en kwam in
later onderzoek tot de conclusie dat het cognitief efficiënt is dat we allerlei dingen doen zonder erover na
te denken. Als we over alles bewust zouden moeten nadenken (beslissingen, reacties, keuzes) zouden we
gek worden. Wilson spreekt over het adaptieve onbewuste, omdat het onbewuste dus heel nuttig is: het
doet heel veel denkwerk zonder dat we dat in de gaten hebben. De keerzijde is dat we onze eigen
drijfveren minder goed kennen dan we denken; we kennen het resultaat (zin hebben in een ijsthee), maar
niet het proces (waarom we nu zin hebben in die ijsthee). Omdat we het proces niet kennen gaan we
beweegredenen zelf bedenken. Introspectie kan wél leiden tot zelfkennis als we onszelf geen waarom-
vragen stellen (waarom vind ik schilderen leuk?), maar wat-vragen (wat vind ik leuk om te doen?).

Door zelfwaarneming kunnen we onszelf van de buitenkant (ten opzichte van de binnenkant bij
introspectie) observeren. Als we ons eigen gedrag en de context onbevooroordeeld kunnen observeren,
kunnen we onze daadwerkelijke drijfveren ontdekken (ik lees veel boeken (observatie van buitenaf) en
vind dus lezen leuk). Dankzij de zelfperceptietheorie of zelfwaarnemingstheorie leren mensen zichzelf
kennen door naar hun eigen gedrag te kijken en daar persoonlijkheidseigenschappen vanaf te leiden. Bij
de vraag ‘kook je graag?’ dus niet afgaan op je gevoel bij koken, maar door te kijken naar hoe vaak je zelf
kookt, of je vaak recepten uitzoekt en veel tijd in de keuken doorbrengt.

Iedereen heeft een enorme hoeveelheid zelfkennis; losse stukjes kennis. De zelfkennis moet georganiseerd
worden. Dit kan aan de hand van een zelf-schema; een hiërarchisch schema waar algemene kenmerken/
abstracte concepten of rollen in zijn verdeeld, met daaronder concrete voorbeelden of attributen.
Bijvoorbeeld:
Zelf = extravert, onafhankelijk, sociaal, betrouwbaar en sportief (abstracte concepten)
Concrete voorbeelden = degene die feestjes organiseert, makkelijk alleen kan zijn, op andere afstapt, altijd
afspraken nakomt en 3 x per week gaat fitnessen.

Zelf-schema’s kunnen naar verloop van tijd veranderen. Als iets eenmaal in het zelf-schema staat is het
moeilijk om er vanaf te komen. Ook kunnen zelf-schema’s elkaar tegenspreken (bijvoorbeeld bij mensen
met twee culturele identiteiten die zich met allebei de culturen identificeren).

Het totaal van zelf-schema’s is het zelf-concept. De manier waarop de zelf-schema’s zijn georganiseerd
binnen het zelfconcept, wordt zelf-complexiteit genoemd. Als iemand veel aparte zelf-schema’s heeft (als
gezellig teamgenoot bij voetbal, als liefdevolle partner, als succesvolle student) dan hebben negatieve
ervaringen (zoals het halen van een onvoldoende) minder impact omdat bepaalde zelf-schema’s zijn
afgeschermd; die worden niet geschaad. Ook kan een simpele zelf-complexiteit bijdragen aan welzijn,
omdat positieve ervaringen (het halen van een 10) zich kunnen uitstrekken over het hele zelf.



4

Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:

Verzekerd van kwaliteit door reviews

Verzekerd van kwaliteit door reviews

Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!

Snel en makkelijk kopen

Snel en makkelijk kopen

Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.

Focus op de essentie

Focus op de essentie

Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!

Veelgestelde vragen

Wat krijg ik als ik dit document koop?

Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.

Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?

Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.

Van wie koop ik deze samenvatting?

Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper DianaPsychologie. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.

Zit ik meteen vast aan een abonnement?

Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,99. Je zit daarna nergens aan vast.

Is Stuvia te vertrouwen?

4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)

Afgelopen 30 dagen zijn er 73216 samenvattingen verkocht

Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen

Start met verkopen
€6,99  30x  verkocht
  • (6)
  Kopen