Deze samenvatting houdt de uitwerking van de leerdoelen omtrent het vak Overheid & Economie in. De leerdoelen die aanbod komen zijn:
• Het kunnen analyseren van de rol van de overheid in het economisch proces;
• Het verkrijgen van inzicht in de wijze van besluitvorming in de collectieve sec...
• Het kunnen analyseren van de rol van de overheid in het economisch proces
Er zijn twee visies op de rol van de overheid in de economie:
1. Neoliberaal/ kapitalistisch
• Hayek
• Minimale overheidsbemoeienis met de economie, de markt moet vrijgelaten worden.
• Marktmechanisme → Systeem regelt zichzelf en overheid moet met zijn tengels er vanaf blijven.
o Boodschappen doen: als je geen geld hebt koop je een goedkoper merk of dat ene
product niet.
o Door private bedrijven.
o Wanneer werken markten optimaal?
o Maximale concurrentie → veel aanbieders en veel vragers
▪ Volledig transparant → iedereen heeft dezelfde en volledige informatie
▪ Homogeniteit product → de koper kijkt alleen naar de prijs
▪ Het prijsmechanisme zorgt voor evenwicht op de markt vraag = aanbod. Er is
consumentensoevereiniteit.
o 2 redenen waarom marktwerking negatief is:
1. Ongelijkheid hoe meer je kan kopen hoe belangrijker het wordt om geld te hebben.
2. Waardevolle dingen worden minder waardevol, het ondermijnen van waarden.
• Korte termijn winst
• Aandeelhouders
• Minimaal overheidsingrijpen
• Angelsaksisch model
2. Sociaal democratisch
• Keynes
• De overheid beïnvloedt de economie op anticyclische wijze.
• Budgetmechanisme →het besluitvormingsproces waarbij wordt vastgesteld welke taken de
overheid zal uitvoeren en hoeveel daarvoor mag worden uitgegeven.
o VB: collegegeld → we betalen veel minder dan wat het werkelijk kost.
• Wetgeving aan te passen, werkgelegenheid projecten, belasting aanpassen zodat de economie
wordt geholpen
• Lange termijn
• Aandacht voor alle stakeholders
• Wel overheidsingrijpen
• Rijnlands model
Overheidsbemoeienis
De 3 functies van overheidsingrijpen:
1. Stabilisatiefunctie
• Beïnvloeden van de conjuncturele ontwikkeling.
• De schommelingen in het niveau van de economische bedrijvigheid (de conjunctuurcyclus) te
dempen → stabiele conjunctuur.
o Hoogconjunctuur → perioden waarin de economie op volle toeren draait.
o Laagconjunctuur → perioden waarin de bestedingen het tijdelijk laten afweten.
▪ Recessie → de economie krimpt in twee opeenvolgende kwartalen.
o Overheid zorgt ervoor dat de groene lijn omhoog blijft gaan.
o Innovatie, leren, geld geven aan durfkapitaal
2. Allocatiefunctie
• Beïnvloeden van de nationale productie en de manier waarop die tot stand komt.
, • De overheid neemt maatregelen met gevolgen voor de samenstelling van de nationale productie
en de manier waarop die tot stand komt.
o Vb: Overheid oefent invloed uit op productie en consumptie (levering van collectieve
goederen; regelingen)
• Zelf produceren: leger in dienst, afsluitdijk aanleggen, accijns op schadelijke stoffen
3. Verdelingsfunctie
• Beïnvloedden van de verdeling van inkomens en vermogens.
• De overheid wil invloed uitoefenen op de verdeling van inkomens en vermogens.
• Progressief belastingstelsel
• Studiefinanciering → je geeft mensen instrumenten om kennis te vergroten/ 1/6 waarde betalen
Waarom bemoeit de overheid zich met markten?
• Paternalisme → politici menen dat de burgers hun belang bij bepaalde voorzieningen
onderschatten.
o Hierdoor sprake van bemoeigoederen/ bevoogding van de overheid:
▪ Gebruik wordt verplicht gesteld: leerplichtig onderwijs, deelneming aan sociale
verzekeringen.
▪ Goederen worden gratis dan wel tegen gereduceerde prijs verstrekt:
basisonderwijs, klassieke concerten.
▪ Gebruik van schadelijke goederen afremmen: voorlichting, regulering, opleggen
van hoge heffingen en het verbieden van bepaalde goederen
• Marktimperfecties: hierdoor wordt geen Pareto-optimum bereikt.
o Pareto-optimum → mensen gaan onderling transacties aan om zodat sommigen
voordeel bij hebben, zonder dat anderen daarvan nadeel ondervinden.
o Marktimperfecties zijn:
▪ Collectieve goederen worden niet geproduceerd;
• Zuiver collectieve goederen → sommige goederen worden niet
geproduceerd, tenzij de overheid de voortbrenging ervan organiseert.
o twee kernmerken eigenschappen:
1. Non-exclusiviteit → het is onmogelijk om individuen uit te
sluiten van het gebruik.
2. Non-rivaliteit → profijt gaat niet ten koste van het profijt van
anderen.
o Vb: openbaar bestuur, dijken, zeeweringen, de nationale
defensie, straatverlichting en zuivere lucht.
▪ Machtposities (marktmacht);
• Wordt bestreden via het mededingingsbeleid of door maximumprijzen in
te stellen.
▪ Asymmetrische informatie;
▪ Onevenredige hoge kosten;
▪ Externe effecten;
▪ Schaalvoordelen;
▪ Tekortkomingen van de verzekeringsmarkt.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper dunyavanzanten. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,00. Je zit daarna nergens aan vast.
