Leerdoelen Praktisch Staatsrecht
Leerdoelen staatsrecht week 2
Kenmerken van een staat:
We spreken van een staat als er een gemeenschap is van mensen op een bepaald grondgebied,
waarover een organisatie het hoogste gezag uitoefent.
1. Grondgebied ( het territorium )
2. Gemeenschap ( symbolen zijn volkslied , vlag )
3. Gezag ( geweldmonopolie )
Begrippen staat, land en overheid:
Het begrip staat kan twee betekenissen hebben aan de ene kant wordt hiermee het land
aangeduid, dat wil zeggen het grondgebied met de bevolking van de staat. Tegelijkertijd wordt met
staat ook het gezag in de staat bedoeld, oftewel de overheid staat.
Wat is staatssoevereiniteit ?
Als een staat soeverein is dan wordt het als een zelfstandige en ondeelbare eenheid beschouwd.
Dit houd in dat een staat niet erkend hoeft te worden door andere staten.
Hoofdlijnen van het staatsrecht
In Nederland wordt het publiekrecht onderverdeeld in het staatsrecht , het bestuursrecht en het
strafrecht. Het staatsrecht betreft de manier waarop de inrichting van de staat en het optreden van
de overheid zijn organiseert, alsmede de zo belangrijke grondrechten van burgers. Het
bestuursrecht heeft betrekking op de wijze waarop de overheid de samenleving bestuurd. Het
strafrecht regelt de vervolging en bestraffing van (rechts)personen.
Hoofdlijnen
1. Inrichting van de staat en de verdeling van bevoegdheden.
2. Handhaving individuele vrijheden van de burger.
3. Rechtspraak en rechtsbescherming tegen de overheid.
4. Totstandkoming, gelding en handhaving van het recht.
Welke staten behoren tot het koninkrijk der Nederlanden?
Curaçao en Sint maarten, zijn net als Aruba zelfstandige staten binnen het koninkrijk geworden.
Bonaire, Sint Eustatius en Saba hebben de status gekregen van openbaar lichaam, en zijn een soort
overzeese gemeenten geworden.
Dus het koninkrijk der Nederlanden bestaat uit Nederland, Curaçao , Sint Maarten en Aruba
Rechtsgevolgen van het Nederlanderschap zijn:
1. Nederlanders hebben vrije toegang tot Nederland en mogen hier vrij verblijven. Dit
is nergens in de wet vastgesteld maar historisch zo gegroeid. Nederlanders zijn
altijd in Nederland toegelaten en worden hier nooit uitgezet
2. Het Nederlandse Wetboek van Strafrecht is ook van toepassing op Nederlanders die
buiten het territorium van het koninkrijk bepaalde misdrijven hebben gepleegd. Deze wet
heeft, zoals dat heet, exterritoriale werking.
, 3. De Nederlander die in het buitenland gevangen genomen wordt, geniet diplomatieke
bescherming, dat wil zeggen dat vertegenwoordigers van Nederland zich er voor zullen
inzetten dat hij door de buitenlandse staat goed wordt behandeld . Zij kunnen ook
proberen te bewerkstelligen dat Nederlanders hun straf in Nederland mogen uitzitten.
4. Nederlanders worden niet aan andere staten uitgeleverd, als het niet zeker is dat zij na
hun veroordeling hun straf mogen uitzitten in Nederland.
5. Art. 4 Gw geeft Nederlanders het recht om onder andere de leden van de tweede kamer,
de volksvertegenwoordiging, te kiezen . Ook kunnen Nederlanders zelf gekozen worden
als kamerlid.
6. Sommige openbare functies kunnen alleen door Nederlanders worden vervuld. Dit geldt
bijvoorbeeld voor de functie van burgemeester en die van een rechter , alsmede in
principe voor het vervullen van een vertrouwensfunctie als ambtenaar.
7. Nederlanders kunnen aanspraak maken op voorzieningen of uitkeringen zoals
bijstand, kinderbijslag en huurtoeslag.
Begrippen vreemdeling, optieverklaring en naturalisatie.
Vreemdeling : Hij die de Nederlandse nationaliteit niet bezit.
Optieverklaring : Verklaring van een vreemdeling dat hij door optie Nederlander wilt zijn.
Naturalisatie: Verkrijging van het Nederlanderschap door een besluit van de Nederlandse overheid.
Diplomatieke bescherming
Diplomatieke bescherming houdt in dat als je in het buitenland gevangen wordt genomen, zorgen
de vertegenwoordigers van Nederland ervoor dat je in het buitenland goed behandelt wordt. Zijn
kunnen hierbij ook proberen dat de Nederlander zijn straf hier kan uitzitten.
Waarom geldt Nederland een identificatieplicht en hoe kunnen burger hieraan voldoen ?
De wet op de identificatieplicht geeft aan met welke documenten iemand zijn identiteit , dus ook
zijn nationaliteit, kan aantonen. Dit zijn het paspoort, het rijbewijs en vreemdelingendocument,
zoals een visum of verblijfsvergunning.
Doordat de grenzen in Europa allemaal open zijn betreft de Europese Unie is hiervan de noodzaak
om in Nederland iemands identiteit te kunnen controleren, toegenomen. Iedereen vanaf 14 jaar,
moet dus zowel Nederlanders als niet -Nederlanders, hun identiteitsbewijs kunnen laten zien bij het
politiecontroles.
Wat is het koppelingsbeginsel ?
Koppelingsbeginsel is het uitgangspunt dat het recht op een verstrekking of voorziening van de
overheid is gekoppeld aan de rechtmatig verblijf.
, Verschil tussen een visum en een machtiging tot voorlopig verblijf
Visum is toestemming van een staat om daar gedurende de vrije termijn te verblijven ( max 3
maanden).
Machtiging tot een voorlopig verblijf is toestemming van de Nederlandse staat om hier langer dan de
periode van de vrije tijd te verblijven.
Verschil tussen een verblijfsvergunning regulier en verblijfsvergunning asiel
Verblijfsvergunning regulier wordt Altijd afgegeven onder de beperking, dat wil zeggen voor doel
van het verblijf. Op grond van de afspraken in het eerder genoemde EU- verdrag gelden voor
staatsburgers van de andere staten van de Europese unie, unieburgers of gemeenschap
onderdanen, minder strenge regels voor toegang en verblijf in Nederland. Voor hen geldt geen
visumplicht. Een vrije termijn 6 maanden en drempels voor een langer verblijf zijn lager dan voor
andere vreemdelingen. Deze vergunning is bedoeld voor verblijf voor werk ,studie, gezinshereniging
enz. dit kan worden aangevraagd bij de ambassade.
Verblijfsvergunning asiel is een vergunning van verblijf vanwege een bedreigende situatie in het eigen
land van de asielzoeker. Dit kunnen zij aanvragen in een Nederlands aanmeldcentrum. Aan de
asielprocedure gaat een rust streepje en voorbereidingstermijn van 6 dagen vooraf. Daarna wordt in
een algemene procedure die maximaal 8 dagen duurt aan de asielzoekers duidelijk gemaakt of zijn
verzoek om een rechtmatig verblijf in Nederland kans van slagen heeft. Heeft de IND meer tijd nodig
voor deze beslissing, dan geldt de verlengde asielprocedure die enkele maanden kan duren.
Bronnen van staatsrecht
De grondwet : regelt de inrichting en het functioneren van de Nederlandse staat en de
staatsorganen en de verdeling van de staatsmacht.
(organieke) wetten, reglementen : Als de Grondwet bepaalt dat iets geregeld moet worden in een
wet in formele zin, een wet dus van de regering en de staten generaal, dan spreken van organieke
wet. De provinciewet en de gemeente wet bijvoorbeeld regelen , de inrichting van provincies en
gemeenten en tevens de samenstelling en bevoegdheden van het bestuur.
Gewoonterecht: Omdat het staatsrecht zich ontwikkelt, vinden we dit ook in (ongeschreven) regels
van gewoonte recht. Van een gewoonte is sprake als bepaald gebruik ervan men vindt dat de
juridisch gezien zo wordt, een zekere tijd voortduurt. Bijv. de vertrouwensregel.
Jurisprudentie : Jurisprudentie ofwel het rechters recht. Met hun uitspraken over een bepaald
geschil verduidelijken rechters de bestaande rechtsregels en passen zij deze toe op het concrete
geval. Op deze manier wordt, waar het om zaken gaat die het strafrecht betreffen, ook nieuwe
staatsrecht gevormd.