Hoofdstuk 11.1
Prosociaal gedrag: elke handeling die is gericht op het welzijn of het welbevinden van een ander
Altruïsme: het verrichten van een handeling ten gunste van een ander zonder daar zelf enig belang of voordeel
bij te hebben
Hoofdstuk 11.1.1
Verwantschapsselectie: het idee dat altruïstisch gedrag gericht op genetische verwanten door natuurlijke
selectie wordt begunstigd
Volgens de evolutietheorie kan verwachtschapsselectie echter ingebed zijn geraakt in menselijk gedrag en
hebben als gevolg daarvan de genen van mensen die hun verwanten helpen meer kans om te overleven dan de
genen van mensen die zich niet aan die regel houden.
Wederkerigheidsnorm: de verwachting dat het helpen van anderen de kans vergroot dat zij ons in de toekomst
zullen helpen (We helpen anderen in dezelfde mate als zij ons helpen)
Sommige onderzoekers stellen dat de emotie ‘dankbaarheid’ tot ontwikkeling is gekomen voor het reguleren
van wederkerigheid. We voelen dankbaarheid als iemand ons heeft geholpen en dit gevoel motiveert ons daar
in de toekomst iets tegenover te stellen.
Samengevat geloven evolutiepsychologen dat mensen anderen helpen vanwege drie factoren die inmiddels in
onze genen geworteld zijn: verwantschapsselectie, groepsselectie en de wederkerigheidsnorm.
Hoofdstuk 11.1.2
Sociale uitwisselingstheorie: veel van wat we doen, wordt ingegeven door het verlangen om onze baten te
maximaliseren en onze kosten te minimaliseren
Hoewel sociaal psychologen het niet eens zijn met de evolutionaire verklaring voor prosociaal gedrag kunnen
ze zich wel vinden in de opvatting dat altruïstisch gedrag gebaseerd kan zijn op eigenbelang.
Het verschil met evolutionaire theorieën is dat de sociale uitwisselingstheorie dit verlangen niet in verband
brengt met onze evolutionaire wortels; ook gaat zij er niet van uit dat het een genetische basis heeft.
Iemand helpen is een investering in de toekomst; de sociale uitwisseling is dat iemand ons op een dag zal
helpen als wij om hulp verlegen zitten. Het bieden van hulp kan ook persoonlijke stress bij een omstander
wegnemen. Veel onderzoeken wijzen uit dat mensen van streek en uit hun evenwicht raken als ze een ander
zien lijden en dat ze in ieder geval gedeeltelijk helpen om hun eigen stress te verminderen. Door anderen te
helpen kunnen we ook beloning voor onszelf creëren, zoals sociale goedkeuring van anderen en een groter
gevoel van eigenwaarde.
De keerzijde van de medaille is natuurlijk dat helpen kostbaar kan zijn. Mensen bieden minder snel hulp als de
kosten hoog zijn, bijvoorbeeld als het hen fysiek in gevaar brengt, als het tot pijn of gene leidt of eenvoudigweg
te veel tijd in beslag neemt.
Mensen helpen als ze er meer uithalen dan ze erin steken.
Prosociale daden zijn dubbel lonend, omdat ze zowel de gever als de ontvanger belonen.
Hoofdstuk 11.1.3
Egoïstische motieven: mensen helpen anderen om er op de een of andere manier zelf beter van te worden -
evolutionaire benadering - sociale uitwisseling
Altruïstische motieven: Er is geen andere reden voor de verleende hulp dan het bevorderen van het welzijn van
een ander - empathie-altruïsmehypothese
Empathie: het vermogen om zichzelf in een ander te verplaatsen en om gebeurtenissen en emoties net zo te
ervaren als de ander
Empathie – altruïsmehypothese: het idee dat wanneer we empathie voelen voor iemand, we die persoon puur
om altruïstische redenen proberen te helpen, ongeacht of dat ons iets oplevert
1
, De resultaten van het onderzoek van
Monique Smit (auto-ongeluk) wekken
de indruk dat er sprake is van echt
altruïsme als we empathie voelen voor
het leed van een ander.
Samengevat hebben we drie
fundamentele motieven
geïdentificeerd die ten grondslag liggen
aan prosociaal gedrag en die elk voor-
en tegenstanders hebben:
1. Helpen is een instinctieve reactie om
het welzijn te bevorderen van mensen
die genetisch dicht bij ons staan
(evolutionaire psychologie)
2 De baten van het helpen van anderen
wegen vaak op tegen de kosten, dus
helpen dient ons eigen belang (sociale uitwisselingstheorie)
3 In sommige omstandigheden leiden sterke gevoelens van empathie voor het slachtoffer tot onbaatzuchtig
gedrag (de empathie – altruïsmehypothese)
Hoofdstuk 11.2.1
Altruïstische persoonlijkheid: de eigenschappen die ervoor zorgen dat een individu anderen helpt in een groot
aantal verschillende gradaties
Onderzoek toont aan dat, als het gaat om het voorspellen hoe behulpzaam mensen zijn hun gedrag niet alleen
door persoonlijkheid wordt bepaald. Er moet ook rekening gehouden worden met een aantal kritische
factoren, zoals de situationele druk die mensen ervaren, hun sekse, culturele achtergrond, godsdienstigheid en
zelfs de stemming waarin zij op een bepaald moment verkeren.
Hoofdstuk 11.2.2
Mannen zijn vaker betrokken bij heldhaftige daden en vrouwen daarentegen zijn behulpzamer tegenover
mensen in hun naaste omgeving en doen eerder vrijwilligerswerk dan mannen.
Hoofdstuk 11.2.3
Enerzijds is er bewijs te over dat mensen vaak de voorkeur geven aan hun in-groups, ofwel de groepen
waarmee ze zich identificeren als lid, en leden van out-groups, discrimineren en vooroordelen ten aanzien van
leden van out-groups, zoals mensen van andere rassen en culturen of van een andere sekse of met een andere
seksuele oriëntatie. Anderzijds doen mensen heel veel om leden van een out-group te helpen. Zij doneren geld
2
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper jamie199956. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.