Meer dan opvoeden
Perspectieven op het werken met ouders
Hoofdstuk 1: Perspectieven op het werken met ouders
Verzorgingsstaat gaat naar participatiestaat hierdoor is transitie en transformatie.
Transitie: Zorg van Rijk naar gemeente. 2015 3 wetten ingevoerd gericht op
zelfredzaamheid WMO, Participatiewet, Jeugdwet.
Transformatie (van manier van hulp): sw’er moet terughoudend opstellen (coachend) ouders
stimuleren eigen kracht (zelfredzaamheid) en sociaal netwerk (samenredzaamheid) in te zetten,
bekrachtigen wat goed gaat, opvoedvragen normaliseren en werken aan vertrouwensband met
ouders om specialistische hulp te voorkomen.
Jeugdwet (alle jeugdhulp valt onder verantwoordelijkheid gemeente).
Door jeugdwet is publieke opvoedklimaat belangrijker geworden: creëren omgevings-factoren
buiten gezin waardoor kind optimaal kan ontwikkelen (sport). Gevolg mw’der balans vinden
tussen opvoeddoelen van ouders en die van de overheid. Gevolg ouders moeten bereid zijn hun
verantwoordelijkheid te delen (met instanties/opvoeders).
1.1 De rol van de sociaal werker
- Succes hulp afhankelijk van sociaal werker en relatie met cliënt (balans vinden tussen steun
en kritisch).
- Netwerk gericht werken is maatwerk sw’er moet elke keer opnieuw af stemmen op ouders
en hun specifieke situatie Elk gezin en netwerk is anders.
- In nieuwe benadering moet social worker reflecteren (niet uitgaan van eigen
normen/waarden) en blijven leren over nieuwste ontwikkelingen in werk en samenleving.
- Daarbij moeten ouders regie houden over de opvoeding (Memorie van Toelichting van de Jeugdwet).
1.2 Waarom oog voor sociale omgeving bij opvoeden?
Opvoeden niet alleen taak van ouders maar van meer opvoeders Steun van belangrijke
volwassenen en sociale binding leidt tot dragen bij aan voorspoedige ontwikkeling van jeugdigen.
1.3 Zorgvuldig omgaan met ouderschap
Vooroordelen/negatieve gevoelens van sw’er zorgen voor beschuldigende houding. Beter is
mildheid, erkenning, vertrouwen uitstralen ouders gevoel van solidariteit (samenhorigheid) en
erkenning nodig.
1.4 De waarde van kennis over ouderschap
Kennis over ouderschap (wat het inhoud), opvoeden en de ontwikkeling (fasen) van ouders en
kinderen is belangrijk maar wel genuanceerd naar elke situatie kijken.
Deze kennis moet sw’er overdragen aan ouders (voor ouders kennis ook belangrijk kan ze
geruststellen en helpen met moeilijke situatie hierin om te gaan (tips).
1.5 Hulp bij opvoeden
Naast kennis van opvoeding doorgegeven moeten sw’ers ook interventies inzetten die kracht
ouders vergroten en relatie ouder/kind vebeterd. (Verschillende situaties versch. interventies.
1.6 Geschiedenis van opvoeden (handig om te weten om eigen ideeën te relativeren).
Afgelopen 4 eeuwen uiteenlopende opvoedadviezen:
1850: Overheid vanaf toen steeds meer invloed op opvoeding (bijv. door wetten om in te
grijpen bij kindermishandeling, tegen kinderarbeid en invoering leerplicht).
1900: Gezag en gehoorzaamheid
1945: Opvoeden gericht op leven in gemeenschap
Eind 20e eeuw: Meer aandacht voor ind. Ontwikkeling kind
Meest recent: Opvoeding onderscheiden van ouderschap (niet enige opvoeders). Voordeel:
meer gekeken naar krachtbronnen in netwerk die helpen bij opvoeding vergt vraaggericht
werken (rekening met behoeften/wensen gezin).
, Hoofdstuk 2: Perspectieven op het werken met ouders
Opvoeden is dus maatschappelijk aangelegenheid Ouders moeten steeds meer autonomie
afstaan aan professionals, overheid (hangjongeren aanpakken) en marktpartijen (scholen die met
elkaar concurreren) die hun invloed in opvoeden willen uitbreiden. Veel ouders willen geen
bemoeienis en vinden dat als het om opvoeden gaat financieel gewin geen rol zou mogen spelen.
2.2 Opvoeden als maatschappelijke verantwoordelijkheid
NL zijn rijker dan ooit en de zwaarte/aantal psychische problemen zijn hetzelfde maar mensen
schakelen steeds vaker hulp in.
2.2.1 Krampachtig ouderschap door modernisering
Stearns ouders vroeger in loop 20e eeuw steeds vaker hulp omdat hun leefwijze veranderde:
Door urbanisatie/industrialisering families uit elkaar kinderen meer buiten familieverband
(school, straat) ouders verantwoordelijk voor wangedrag en minder sociale controle.
Wetenschap ontdekte verband tussen opvoeding en ontw. kind Opvoeden moet leuk zijn en is
individuele keus maar ouders zijn wel eindverantwoordelijk angst en onzekerheid.
Opvoeden werd private-issue ouders voelen persoonlijk/alleen verantwoordelijk voor eindresultaat.
Ook voelden ze zich bekeken door bemoeienis van overheid en marktpartijen (via experts die met
opvoeding bemoeien om risico’s te vermijden). Dit maakt opvoeding kramptoestand:
Anstig/nerveus/onzeker, overschematiseerd ouderschap waarin kinderen bang zijn niet aan beeld
te voldoen en ouders snel het gevoel hebben tekort te schieten.
Voordeel was meer verantwoordelijkheid/autonomie, minder sociale controle (van netwerk), maar
leidde tot toename afhankelijkheid (ouders sneller gevoel tekort te schieten) wat leidde tot sneller
hulp bij experts zoeken.
Door gevoel tekort te schieten ontstond hyperparenting: Beeld dat elke ouder plicht heeft
perfect kind te construeren (door scholing, naschoolseactiviteiten,begeleiding) kind op veel
clubjes zetten. Dit begint al voor geboorte door juiste voeding etc. (media versterkt dit beeld).
Ouders die kampen met armoede, vooral bezig met hoofd boven water houden, zij missen de
keuzes die hyperparents hebben. Hierdoor zijn hun kinderen vaak sociaal uitgesloten: Materiëel,
participatie (sport, sociaal), toegang tot sociale grond (veiligheid).
*Toch missen ouders in geseculariseerde en individualistisch cultuur steun van netwerk (kerk,
familie en school stelt zich als onafhankelijke derde op).
Beter: Civil society: burgers zijn bereid verantwoordelijkheden rond opgroeien/opvoeden van
kinderen met elkaar te delen in sociaal netwerk en publieke domein (gaat verkramping tegen).
2.2.2 Pedagogische civil society als remedie
Door toegenomen bemoeienis van experts is opvoedgezag ouders verminder (onzeker)
afhankelijkheidsrelatie die leidt tot vicieuze cirkel (steeds meer experts nodig). Oplossing:
Parent response groepen: Samenwerkende ouders die m.b.v. objectieve en historische inzichten
beeld van media/experts over verantwoordelijkheid en overdreven kwetsbaarheid kinderen
aanpraat doorbreekt waardoor ouders minder verkrampen. Hierin bespreken ouders info en
vraagstukken (mwd’er kan ouders bijeenbrengen of stimuleren te praten (niet sturen!).
Opvoeding moet civil society versterken streven naar samenwerking tussen ouders, ouders-
school, gelijkwaardige relatie tussen ouders-opvoeddeskundigen, preventief gerichte overheid
die zich niet top-down gedraagt (maatschappelijke opvoeding). Vooral op gebied van socialisatie
en participatie. Hierdoor verbeterd sociaal kapitaal (normen, sociaal netwerk kind en relaties
tussen volwassenen en kinderen belangrijk bij opvoeding) verhoogd betrokkenheid
omgeving versterkt kwaliteit van ontwikkeling en opvoeding.
Het streven naar versterken van sociale netwerken rond opvoeding is zowel empirisch
(wetenschappelijk bewezen) effectiever als normatief (plezieriger en duurzamer dan andere
opvoedvormen).
, Civil society kan niet van bovenaf worden opgelegd maar moet door burgers zelf worden
gecreëerd.
2.3 opvoeden tot sociale verantwoordelijkheid
Niet alleen maatsch. Opvoeden omdat verantwoordelijkheid bij maatschappij ligt maar ook
omdat het gaat om opvoeden met algemeen belang als opvoeddoel opvoeding moet niet
alleen nadruk leggen op belang jeugdige (identiteit onw.) maar ook op bijdrage aan
maatschappij. Dit moet actief gedaan worden door maatschappelijk opvoeden.
Algemeen belang in Westerse samenleving is democratie houden/ontwikkeling.
Kern democratie: Sociale ethiek erkennen wederzijdse belangen en manier waarop mensen
zichzelf associëren ervaren afstemmen en participeren aan gezamenlijke praktijken (verbod
discriminatie bijv.).
Gebrek aan kennis en betrokkenheid democratie (niet stemmen) maakt democratie kwetsbaar.
Opvoeding en onderwijs moeten zorgen dat mensen actief betrokken zijn bij democratie (door
kennisoverdracht (bewust rechten/plichten), motiveren en leren open te staan voor andere
meningen) omgeving van gezin moet hierbij helpen door maatsch. te voeden.
2.3.2 gezinsopvoeding en democratie
O.i.v. democratisering is westerse gezin gemoderniseerd kleinere machtsverschillen, pers.
ontwikkeling/emancipatie van gezinsleden belangrijker, onderhandelingshuishouden (kind mag
meepraten) autoritaire opvoedstijl ontstond (balans ondersteuning en monitoring). Deze stijl
weerspiegeld gezin als mini-democratie. Uitkomst stijl is niet alleen voor pers. ontwikkeling
maar ook voor democratie goed (kinderen leren hot-cognitions affectieve vaardigheden) die in
democratie belangrijk zijn. Deze moeten op school verder geoefend en uitgebouwd worden.
5 opvoedstrategieën die ouders kunnen toepassen om moraliteit bij hun kinderen te leren:
Inductie
Zorgzaamheid en ondersteuning
Eisen/grenzen stellen
Sociaal-moreel gedrag voordoen
Democratische gezinsdiscussies en conflictoplossing
Inhoud is vrij ruim opvatbaar ouders moeten samen discussiëren over dit (morele ethiek).
2.3.3 democratie en ouderschap educatie
Autoritatief is beste voor ontwikkeling en maatschappelijk belang (leert democratische
vaardigheden). Huidige hulp veel gericht op herkennen/verhelpen problemen. Juist (deze
maatsch.) opvoeddoelen bij opvoedondersteuning zou effectief zijn (discussie over invulling van
opvoeding naar democratie) 3 voordelen van die doelgerichte (goal-based) benadering:
1. Nadenken over opvoeddoelen legt basis van opvoedmethode (autoritatief) die ouder
hanteert
2. tekortbenadering wordt hiermee verholpen (niet wat doe je fout maar waar kan je heen)
3. Betere mogelijkheden om recht te doen aan culturele/sociale verschillen van
opvoeddoelen (inspraak ouders i.p.v. voorgeschreven literatuur uit cultuur).
Ouders moeten dus met elkaar in gesprek gaan over wat opvoeden in democratie betekend.
2.4 Tot slot
Gezinnen, buurten en scholen moetenen o.a. voldoende zorg, betrokkenheid en duidelijke grenzen
te bieden om ze zo te wijzen op potentiële collectieve bijdage. Dit was is voorgaande jaren soms
slecht door wegvallen netwerk voelen jongeren zich onvoldoende maatsch. gesteund.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Studentsocialwork21. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,98. Je zit daarna nergens aan vast.