Dit document bevat alle informatie die je nodig hebt voor het vak 'Inleiding Taalwetenschap'. Dit vak wordt gevolgd door alle eerstejaars studenten die een taal studeren. In deze samenvatting staan hoofdstuk 1 t/m 20 van 'taal en taalwetenschap' door Anne E. Baker, Don en Hengeveld samengevat. Ook...
Ik was bezig met een eigen samenvatting, uit een boek waar iemand anders al het een en ander had opgeschreven en gearceerd.. Dat was erg irritan en vervelend met het leren. Deze samenvatting helpt heel erg.t
Inleiding taalwetenschap
Tentamen: je moet de termen/begrippen die aan bod komen goed kennen!
College 1: 27.10.2015: Taal en taalwetenschap
Lezen: hoofdstuk 1
Taalgebruikers zijn in staat om te beoordelen of een zin wel of niet goed is op grond van hun
kennis van taal, niet uitsluitend op basis van geheugen. Deze kennis is niet bewust en vrij
abstract, veelal in de vorm van algemene regels.
Kenmerken van natuurlijke, menselijke talen:
- Elke taal wordt gebruikt voor algemene communicatie
- Elke taal heeft regels, grammatica. De grammatica van alle talen is in wezen gelijk
(Chomsky, Bacon), al zijn er marginale verschillen. Grammatica’s hebben gelijke ‘building
blocks:
- Morfemen/Lexemen
- Regels om elementen te combineren in grotere eenheden
- Regels om zulke eenheden te interpreteren
- Alle talen bestaan uit kleine elementen. In gesproken talen zijn dit klanken en in
gebarentalen zijn dit handvormen. Uit die kleine elementen worden grotere eenheden,
woorden of gebaren opgebouwd.
- Alle gesproken talen hebben klinkers en medeklinkers.
- In alle talen kunnen taalgebruikers een bewering ontkennen, vragen stellen en bevelen
geven.
- Alle talen hebben woorden voor ‘zwart’ en ‘wit’, ‘donker’ of ‘licht’.
- Talen worden (door kinderen) verworven middels interacties met de omgeving en zo van
generatie op generatie overgedragen.
Universalia = de eigenschappen die door alle talen worden gedeeld.
Compositionaliteit = taalelementen hebben een eigen betekenis, maar ze kunnen
gecombineerd orden om andere betekenissen uit te drukken.
Recursie = fenomeen waarbij talige eenheden van een bepaald type eenheden van hetzelfde
type bevatten.
Dierentalen: in dierentalen zit slechts weinig variatie in de mogelijke boodschappen. Dat is
een groot verschil met een mensentaal. Dierentaal kent geen creativiteit. Bovendien stemmen
mensen hun taalgebruik af op hun gesprekspartner – er is sprake van interactie. Ook is
mensentaal spontaan. Mensentaal is onafhankelijk van het hier en nu, terwijl dieren over het
algemeen niet kunnen liegen.
Mensentaal is willekeurig. De relatie tussen de vorm en de betekenis is arbitrair. Je zou
kunnen betogen dat dit niet helemaal het geval is bij:
- Onomatopeeën: klanknabootsende woorden zoals ‘kukeleku’, ‘niezen’ en ‘tsjilpen’.
Kunsttalen: talen die door mensen bewust ontworpen of geconstrueerd zijn, bijvoorbeeld het
Esperanto. Kunsttalen hebben ook compositionaliteit en willekeurigheid. Er zijn twee
verschillen met natuurlijke mensentalen:
- Ze veranderen over het algemeen niet in de loop van de tijd, ze ‘leven’ niet.
- Kinderen leren een kunsttaal niet van jongs af aan in directe interactie met de omgeving.
, 2 Inleiding algemene taalwetenschappen
Computertalen: derde type talen. Vergelijkbaar zijn andere formele talen, zoals de algebra en
de logica. Kenmerken:
- Er is een vaste één op één relatie tussen vorm en betekenis. Uitdrukkingen in formele talen
hebben altijd precies één betekenis.
- Taalgebruikers van natuurlijke talen laten in het algemeen alles weg waarvan ze mogen
aannemen dat toehoorders dat zelf kunnen aanvullen, op basis van hun kennis van zaken. Bij
computertalen is dit onmogelijk.
Non-verbale communicatie: vierde type taal: een taal waarbij geen woorden aan te pas komen.
Deze vorm van communicatie is beperkter van aard dan verbale. Er is geen compositionaliteit,
geen grammatica, geen interactie.
Verschillen gesproken talen en gebarentalen
- Modaliteit gesproken talen: tong, lippen en stembanden. Gebarentaal maakt gebruik van
visuele modaliteit.
- Het is zeker niet zo dat de relatie tussen vorm en betekenis altijd iconisch is, maar de visuele
modaliteit lijkt iconiciteit in zekere zin te bevorderen.
- Gebarentaal heeft een structuur/grammatica en kinderen kunnen het van jongs af aan leren
door directe interactie met de omgeving.
Je kunt ook onderscheid maken tussen gesproken talen en talen die óók geschreven worden.
Talen die geen geschreven vorm hebben, worden in de meeste gevallen gesproken in
technologisch of economisch minder ontwikkelde gemeenschappen. Daarom worden ze ook
wel primitieve talen genoemd. In de taalwetenschap gaat men er echter van uit dat er geen
primitieve talen zijn. De taalwetenschap gelooft ook niet in een verschil tussen complexe en
simpele talen.
Taalwetenschap: men probeert zoveel mogelijk te generaliseren, regels op te stellen die in
staat zijn om te voorspellen wat de mogelijke, correcte zinnen van een taal zijn. Hoofddoel is
om die regels, die grammatica, te expliciteren. Men probeert ook algemene principes op te
sporen die voor alle talen gelden.
Descriptieve grammatica = beschrijft de regels van alle varianten van de taal, dus van zowel
de standaardtaal als van de dialecten. Geen variant wordt beoordeeld als slechter of beter dan
de andere.
Prescriptieve grammatica = voorschrijft welke vormen van taal goed zijn en welke niet. Deze
zijn dus per definitie conservatief.
Diachrone beschrijving = beschrijving van een taal vanuit het perspectief dat talen veranderen
met de tijd. Zij kunnen een verklaring geven voor actuele verschijnselen.
Synchrone beschrijving = geeft een beeld van hoe een taal er op een bepaald moment uitziet.
Pedagogische grammatica = leergrammatica. Een uiteenzetting van de regels van een taal ten
behoeve van het onderwijs. Pedagogische grammatica’s hebben meestal een prescriptief
karakter; ze schrijven vooral hoe het hoort te zijn.
Hoofdfunctie taal: communicatie tussen mensen en dat mensen langere stukken kunnen
produceren.
Pragmatiek = taalgebruiksleer, de wijze waarop taalgebruik in interactie en in langere teksten
is gestructureerd.
Syntaxis = zinsopbouw.
Semantiek = betekenis.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper AnniekStuvia. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,48. Je zit daarna nergens aan vast.
