Hoofdstuk 1
Kenmerkend aspect = de levenswijze van jager-verzamelaars
nomaden = rondtrekkende mensen, hebben geen vaste woonplaats.
⤷ hierdoor en voedselonzekerheid waren er weinig mensen en hadden die ook
weinig spullen.
De jagers en verzamelaars hadden geen schrift = prehistorie → door schrift
einde prehistorie.
Kenmerkend aspect = Het ontstaan van landbouw en landbouwsamenlevingen.
Eerste boeren
Landbouw begon in vruchtbare gebieden en het heeft duizenden jaren
geduurd voordat er overal een landbouwsamenlevingen was. De landbouw
begon in de halve maan: een vruchtbaar gebied in het Midden-Oosten.
Gevolgen
● mens cultuurwezen: manipuleert natuur voor (meer) voedsel
● van nomadisch naar sedentair (sedentaire levenswijze).
● meer voedsel en gevestigd bestaan → groei van de bevolking →
ontstaan dorpen en samenlevingen
landbouwrevolutie = door landbouw veranderde levenswijze enorm
kenmerkend aspect = Het ontstaan van de eerste stedelijke gemeenschappen
Eerste steden
Steden konden alleen bestaan door landbouw: landbouw → bevolkingsgroei →
dorpjes → steden. De eerste echte steden ontstonden in Irak (Mesopotamië).
De ligging was vaak bij een rivier: vruchtbare grond, handel en drinkwater.
Grote (stedelijke) beschavingen bouwden irrigatie, voordelen hiervan zijn:
● landbouw en steden ook verder van de rivier af
● controle over water
godsdienst
De godsdienst: polytheïstisch (meerdere goden). Mensen geloofden ook dat
goden natuurverschijnselen regelden.
nijverheid = het verwerken van grondstoffen en daarvan spullen maken,
hierdoor ontstond sociale verschillen, maar ook handel.
Schrift uitgevonden (3000 v. chr.) = prehistorie einde
,Hoofdstuk 2
Kenmerkend aspect = de ontwikkeling van wetenschappelijk denken het
denken over burgerschap en politiek in de Griekse stadstaat
Vanaf de 6e eeuw gingen filosofen op een rationeel-wetenschappelijke manier
denken. Ze gebruikte hun verstand om verklaringen buiten de goden te
zoeken.
De grieken leefde niet in één groot rijk, maar in onafhankelijke poleis,
(=stadstaten). Elke polis had een eigen bestuur:
● Aristocratie/oligarchie = klein groep heeft de macht
● Tirannie/Monarchie = één iemand de macht
● Democratie = iedere vrije mannelijke burger kon invloed uitoefenen, in
Athene → directe democratie
Kenmerkend aspect = de groei van het Romeinse imperium waardoor de
Grieks-Romeinse cultuur zich in Europa verspreidde
Rome ontstaat volgens mythe → begon monarchie daarna republiek → macht
in handen van senaat
Veel expansie Romeinse Rijk omdat ze goed georganiseerd leger hadden, goed
bewapend en strijdvaardig waren.
Succesvolle legeraanvoerders werden door veroveringen machtig → tussen
hun burgeroorlogen → Julius Caesar de macht (nog geen keizer!) → augustus
aan de macht en maakt keizerrijk en pax romana → romanisering
Romanisering = verspreiding van de Grieks-Romeinse cultuur
Grieks-Romeinse cultuur = Romeinen nemen veel dingen over van de Grieken,
vooral op het gebied van wetenschap, filosofie, literatuur, kleding, kunst en
bouwstijlen. Waar de Romeinen kwamen bouwden ze aquaducten, tempels,
amfitheaters, bruggen en triomfbogen.
Ondergang: Na 180 is er steeds meer politieke onrust. Er waren veel keizers
geweest en die waren bijna allemaal vermoord, door deze onrust verzwakte het
Romeinse Rijk. Germaanse stammen drongen het rijk binnen en zette keizer af.
476 = einde west Romeinse Rijk
, Kenmerkend aspect = de klassieke vormentaal van de Grieks-Romeinse cultuur
Griekse cultuur werd beïnvloed door de Egyptische cultuur. Beeldhouwers
bestudeerden menselijke anatomie en pasten hun kennis toe in hun werken.
Alle beelden waren idealistisch. Dit gebeurde ook met de architectuur. Ze
deden aan bedrog van het oog om zo de voorstelling perfect te maken.
Romeinse kunst was realistisch. Daarin speelden bogen, gewelven en koepels
de hoofdrol.
Kenmerkend aspect = de confrontatie tussen de Grieks-Romeinse cultuur en de
Germaanse cultuur van Noordwest-Europa
Germanen = stammen uit Noord-west Europa, waren geen eenheid, zo
genoemd door de Romeinen,
Romeinen altijd achter de Rijn gebleven (limes → rond deze plek veel handel en
samenwerking maar ook soms gevechten)
Kenmerkend aspect = De ontwikkeling van het Jodendom en Christendom als
eerste monotheïstische godsdiensten.
Jodendom
● monotheïstisch geloof, één God = Jahweh
● In 587 v. chr. werd de Joodse hoofdstad Jeruzalem verwoest, vanaf toen
hebben er joden in de diaspora (verspreiding) gewoond.
Christendom
Uit het jodendom ontstond in de 1e eeuw een nieuwe godsdienst: het
christendom. De joden geloofden dat ooit een nakomeling (messias) van David
zijn rijk zou herstellen. Een van degenen die de komst van ‘Gods koninkrijk’
zouden hebben voorspeld, was Jezus van Nazareth. Zijn aanhangers
geloofden dat hij Gods zoon was en was opgestaan uit de dood. Jezus’
volgelingen noemden hem de Messias.
313 = keizer Constantijn maakt einde aan vervolgingen christenen
Eind 4e eeuw = christendom de staatsgodsdienst → Evangeliën vormden het
Nieuwe Testament, de Bijbel.
