H2: Voortplanting
2.1 Ongeslachtelijke voortplanting
Bij ongeslachtelijke voortplanting ontstaan door celdelingen nakomelingen, die genetisch identiek zijn aan
de ouder. Eencelligen, zoals bacteriën, planten zich voort door celdeling. De eencellige deelt zich, waarna
beide dochtercellen uitgroeien tot volledige organismen. Ook schimmels, planten en sommige dieren
kunnen zich ongeslachtelijke voortplanten.
Ongeslachtelijke voortplanting kan ook op kunstmatige wijze plaatsvinden. De bekendste methode is
stekken. Bij stekken snijd je een stuk van een stengel of blad af. Op het snijvlak ontwikkelen zich wortels,
waaruit een nieuwe plant ontwikkeld kan worden.
2.2 Geslachtelijke voortplanting
Bij geslachtelijke voortplanting wordt een nieuw organisme gevormd door interactie tussen twee
organismen. Een kenmerk van geslachtelijke voortplanting is de versmelting van twee cellen, de celfusie.
Door celfusie komt de inhoud van twee cellen samen. De nieuwe cel heeft daardoor informatie van beide
cellen en het dubbele aantal chromosomen. Het aantal chromosomen in de cellen van een organisme is
constant. Om het aantal chromosomen voor een nakomeling ook constant te houden, vindt bij
geslachtscellen een reductie van chromosomen plaats. Bij mensen en veel andere meercellige organismen
vindt die reductie plaats bij de productie van gameten of geslachtcellen.
Meiose
Tijdens de bevruchting fuseren twee gameten. Gameten zijn haploïde cellen, dat houdt in dat ze één
volledige set chromosomen bevatten. Een bevruchte eicel ofwel zygote bevat twee volledige sets
chromosomen, het is een diploïde cel. Elk chromosoom komt twee keer voor.
Organismen die zich geslachtelijk voortplanten, hebben speciale organen die voortplantingscellen maken.
Bij mannen zijn dat de testes (teelballen), bij vrouwen de ovaria (eierstokken). Daar ontstaan uit diploïde
moedercellen haploïde dochtercellen. Het proces waarbij het aantal chromosomen van een cel wordt
gereduceerd heet reductiedeling of meiose. De meiose bestaat uit twee opeenvolgende delingen: de
meiose I en de meiose II. Tijdens meiose I deelt een diploïde cel zich in twee haploïde cellen. Tijdens de
meiose II zullen die haploïde cellen zich delen en zo vier haploïde dochtercellen vormen die zich kunnen
ontwikkelen tot gameten.
Zaadcellen
Bij mensen ontstaan zaadcellen in de testes, de teelballen. De testes bevatten sterk gekronkelde
zaadbuisjes. In die buisjes liggen cellen, die zich zullen delen tot de uiteindelijke zaadcellen. De vorming
van zaadcellen heet spermatogenese. De zaadbuisjes lopen door tot in de bijballen, die op de testes liggen.
De zaadcellen zullen de bijballen terecht komen en daar tijdelijk opgeslagen worden. Tijdens een ejaculatie
9
, zullen de zaadcellen vanuit de bijballen via de zaadleider naar de urinebuis gaan. De zaadblaasjes en
prostaat voegen onderweg vocht toe, bestaande uit onder anderen eiwitten. Het vocht met de zaadcellen
heet sperma.
Eicellen
Eicellen ontstaan bij de mens in de ovaria, de eierstokken. Het ontstaan van eicellen uit een ei-moedercel
heet oögenese. Al bij de geboorte bevinden zich in de ovaria miljoenen cellen, waaruit zich alle eicellen
zullen ontwikkelen. Die primaire eicellen bevinden zich dan in een beginstadium van de meiose en zijn op
dat moment nog diploïde.
Elke eicel is omgeven door een blaasje. Het blaasje met de eicel heet een follikel. Vanaf de puberteit zullen
de follikels zich verder gaan ontwikkelen. De follikels nemen vocht op en zullen groeien. Ondertussen zal
de eicel verder gaan met de meiose. De diploïde cel zal zich delen in twee ongelijke haploïde cellen: een
kleine cel met vrijwel geen cytoplasma en een grote eicel. De kleine cel wordt een poollichaampje
genoemd en is verder onbruikbaar. Na deze deling is de follikel te groot en puilt uit het ovarium. Het blaasje
om de eicel zal breken en de eicel zal het ovarium verlaten. Het verlaten van het ovarium heet de eisprong
of ovulatie. De eicel komt nu terecht in de eileider.
10
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper romyssamenvattingen. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.