Basis Acute Hulpverlening – Theorie
College 5 Wonden, wondverzorging en infecties
De huid is het grootste orgaan van ons lichaam en heeft verschillende belangrijke functies.
- Barrière functie
o Tegen mechanische, chemische en micro-organismen
- Temperatuurregeling
- Zintuiglijke functie
- Vitamine productie
o Met name vitamine D, dit krijgen we binnen door middel van zonlicht.
- Immuunapparaat
De huid bestaat uit 3 lagen: Epidermis, Dermis en Hypodermis. De epidermis is een dunne bovenlaag en heeft
geen gevoel, omdat hier geen zenuwen in zitten. Dit is de laag met de dode huidcellen en dient als barrière. Een
laag onder de Epidermis ligt de Dermis. Hierin zitten veel soorten weefsels, haarzakjes, talgklieren,
zenuwuiteinden en bloedvaten. Hieronder ligt de Hypodermis, dit is de laag met het onderhuidse bindweefsel
en bestaat voornamelijk uit vet, collageen en elastine. De dikte van deze laag verschilt per persoon van enkele
millimeters tot enkele centimeters. Beschermt tegen druk, kou, stoten en dient als opslagplaats van overtollig
vet en vitamine, maar ook tegen excessief gewichtsverlies.
De wond
Een wond is een verbreking van de continuïteit van het weefsel. Dit kan een open wond zijn, zoals bijv. een
schaafwond. Maar ook een gesloten wond, dan is de wond van binnenuit en is de huid gewoon nog heel. Een
wond hoeft niet altijd per definitie open huid te zijn.
Verder zijn er nog veel verschillende soorten wonden.
- Mechanische wonden
o Mechanische wonden ontstaan eigenlijk altijd ten gevolge van een trauma
- Chemische wonden
- Thermische wonden
- Elektriciteit wonden
- Stralingswonden
- Infectie wonden
- Oncologische wonden
- Circulatiestoornis wonden
o Deze wonden ontstaan door een verstoorde circulatie, bijv. Necrose
Je hebt snijwonden, scheurwonden en schaafwonden. Bij een snijwond zijn er nette en gladde wondranden. Dit
is een ‘mooie’ wond. Bij een scheurwond, zegt het woord het al. Het is een scheur, de randen zijn gerafeld en
niet netjes. Bij de schaadwond is letterlijk de eerste laag van de huis eraf geschaafd.
Wondgenezing
Bij primaire wondgenezing is het belangrijk dat de wondranden niet te ver van elkaar zijn. Anders is dit namelijk
niet nodig. De primaire wondgenezing bestaat uit verschillende stappen. Allereerst verkleven de wondranden
in maximaal 24 uur, de bloeding komt tot stand. Er ontstaat een ontstekingsreactie. De leukocyten reinigen de
wond door hun werking, namelijk bacteriedodend, maar ook door het opruimen van dood of niet meer
levensvatbaar weefsel.
Binnen groeien jonge bindweefselcellen en haarvaatjes, dit gebeurd op de 3 de dag na de verwonding, in het
wondgebied. Er treedt epithelialisatie van de wond op vanuit de wondranden over het granulatieweefsel heen.
Er ontstaat uiteindelijk littekenweefsel.
,Er bestaat ook secundaire wondgenezing. Dit is vooral bij grote wonden, diepe wonden, infecties en
complicaties in de eerdere wondgenezing. Het is hetzelfde proces wat er gebeurd als bij primaire
wondgenezing, alleen gebeurt het bij secundaire wondgenezing op een grotere schaal.
Fasen van de wondgenezing
Tijdens de wondgenezing worden er verschillende fasen doorlopen.
- Fase 1 Reactiefase (Hemostase)
o Deze fase duurt uren tot 1-2 dagen.
o De bloedingsfase, inclusief de stolling.
- Fase 2 Ontstekingsfase (Inflammatie)
o Deze fase duurt 2 tot 7 dagen.
o Eerst is er vasoconstrictie, de cytokinen zorgen voor vasodilatatie van de capillairen. Er is een
beschadiging van de lymfevaten waardoor er zwelling optreedt. De toxinen prikkelen de
pijnzenuwen
- Fase 3 Regeneratiefase (Proliferatie)
o Deze fase kan dagen tot 1-2 weken duren.
o Hierbij wordt necrose verwijderd en kunnen de kleine capillairen uitgroeien. In deze fase
wordt er bindweefsel gevormd, dit wordt ook wel granulatieweefsel.
- Fase 4 Remodelleringsfase (Hermodellering)
o Ook wel de rijping genoemd. Het granualtieweefsel rijpt uit. Er treedt enige contractie met
het weefsel op.
o Deze duurt een week tot één maand
Duur wondgenezing
De duur van de wondgenezing hang van verschillende factoren af.
- De grootte van de wond
- Het uiteenwijken van de wondranden
- Hoeveelheid dood weefsel dat moet worden opgeruimd
- Algemene conditie van de patiënt
- Bloedvoorziening
- Complicaties
Hier kun je ook PROVOKE voor gebruiken
P Plaats (Waar op het lichaam)
R Rangschikking (verdeling van de plekken)
O Omvang (Aantal en grootte)
V Vorm
O Omtrek (begrenzing)
K Kleur
E Eflorescentie (Uitbloeisels, wat is het?)
Efflorescentie
- Macula
o Vlek, anders gekleurd deel van de huid. Niet verheven.
- Papel of Papula
, o Ten opzichte van de ondergrond verheven huidgedeelte
- Nodulus
o Zwelling in of onder de huis, niet puur oppervlakkig. Kleiner dan 1 cm.
- Nodus
o Als nodulus, maar groter dan 1 cm.
- Vesikel of blaasje
o Met helder vocht gevulde holte, kleiner dan 1 cm
- Blaar of bulla
o Blaasje groter dan 1 cm
- Pustel
o Puistje, blaasje gevuld met ontstekingsvocht
- Plaque
o Grotere verheven plek
- Erosie
o Ontbreken van een deel van de epidermis
- Excoriatie
o Beschadiging van epidermis en bovenste deel van de dermis, zoals bij een schaafwond
- Ulcus
o Zweer, wond met geringe genezingstendens
- Sclelrose
o Littekenachtige verharding van de huid
- Atrofie
o Inzinking, dunnere plaats van de huid
- Dyschromie
o Verkleuring
- Utrica of Kwaddel
o Galbult, vlakke papel met erytheem
- Teleangiëctasie
o Felle wegdrukbare roodheid, veroorzaakt door vaatverwijding die blijvend is
Complicaties wondgenezing
- Stoornissen in granulatievorming met een algemene oorzaak
- Stoornissen in de granulatievorming met lokale oorzaak
- Mechanische beschadiging
- Besmetting door bacteriën
- Stoornissen in littekenvorming
Je kunt wonden op verschillende manieren behandelen door bijvoorbeeld:
- Hydrocolloïden
- Schuimverbanden
o Dit is een aanvullend absorptievermogen
- Hydrogels
- Allginaten
- Vetgazen
- Siliconen
- Antiseptica (bijv. Betadine)
- Zilververbanden
- Wondpleisters
- Gazen
