Hoofdstuk 1 – De Vijf Dimensies
De Mens en het Goede Leven
Men stelt al jaren de vraag over wat het goede leven is – dit komt doordat we een natuurlijk
vermogen hebben tot zelfreflectie: we hebben meningen over onze prestaties/kwalen en
willen daarop verbeteren.
Ernst Cassirer
Ernst Cassirer zei dat we door middel van taal, tekens en symbolen ons zelfbewustzijn
uitdrukken. Hij noemde deze zelfbewustzijn (de eerder vernoemde ‘’zelfreflectie’’) het ‘’zich
tot zichzelf-in-de-wereld verhouden’’ van de mens.
Zich tot zichzelf-in-de-wereld verhouden is dus synoniem aan zelfbewustzijn.
De mens is van natuurlijk zo. Dit is aan de ene kant fijn, maar het is ook een last, omdat je
soms niet wilt nadenken (slapen, realiteit ontwijken, etc). Deze stress, de stress die we
krijgen van onze constante zelfreflectie, noemen we reflexiviteitsstress.
Friedrich Nietzsche
Friedrich Nietzsche is het eens met Cassirer over dat we ons zelfbewustzijn uitten in
symbolen, taal en tekens. Maar, volgens Nietzsche is de meerderheid van de mensen op
aarde níet zelfbewust: zij doen slechts alsof ze dat zijn. Wat ze werkelijk doen is de kudde
volgens – andere mensen. Volgens Nietzsche zijn we dus kuddedieren.
Maar, er is een type mens die waarlijk vrij en creatief is. Een mens die zijn eigen waarden
schept, één die níet een kuddedier is – één die werkelijk een individualist is. Dit is de
Übermensch. Slechts een enkeling kan dit worden.
De Imperatieven
Hedendaags hebben we veel onzekerheid over ons (steeds meer wordende)
individualistische leven. Hierbij horen twee imperatieven:
• Reflexieve imperatief – gij zult voortdurend uw leven kritisch evalueren!
• Geluksimperatief – gij zult het maximale uit uw leven halen en gelukkig zijn!
Deze twee imperatieven maken je leven stressvol. De imperatieven maken je leven ook
individualistischer. De resulterende stress, de voorheen genoemde reflexiviteitsstress, die uit
de reflexieve imperatief stroomt, komt dus kijken bij een individualistisch leven.
Socrates
Socrates vond dat een leven dat zichzelf niet kritisch onderzoekt, het niet waard is geleefd
te worden. Filosoferen lijkt hierbij de oplossing – het wordt gezien als de ‘’beste’’ manier om
je eigen leven kritisch te onderzoeken, zelfs meer dan religie, wetenschap en kunst.
Socrates is het hiermee eens, mits je gezamenlijk filosofeert met anderen.
Martha Nussbaum en de Capability Approach
Martha Nussbaum is een filosofe die op zoek ging naar een manier om te meten of je
huidige leven goed is (en dus voldoet aan het ‘’goede leven’’). Hoewel dit nooit compleet
objectief te meten valt door subjectieve meningen over wat het goede leven inhoudt, zijn er
toch bepaalde basisbehoeften waar men aan moet voldoen om een goed leven te leiden.
Zo’n meting wordt al landelijk gedaan, maar slechts op financieel niveau. Dit gaat via het
Bruto Nationaal Product (BNP). Hiermee meet je jaarlijks hoe goed het leven van burgers
financieel gezien is.
13