College aantekeningen
College aantekeningen Rechtsgeschiedenis
- Instelling
- Rijksuniversiteit Groningen (RuG)
Simpele taal, uitgebreid, alle colleges
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 43 pagina's
Voorbeeld 4 van de 43 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Gekoppeld boek
Titel boek:
Auteur(s):
- Uitgave:
- ISBN:
- Druk:
Voorbeeld van de inhoud
RechtsgeschiedenisWeek 1 1e HC Codificatie (Hoofdstuk I).
2e HC Natuurrecht (Hoofdstuk II)
Week 2 1e HC Romeins recht (Hoofdstuk III) 2e
HC Romeins recht (Hoofdstuk III)
Week 3 1e HC Italië (Hoofdstuk IV)
2e HC Italië (Hoofdstuk IV)
Week 4 1e HC Frankrijk (Hoofdstuk V)
2e HC Frankrijk (Hoofdstuk V)
Week 5 1e HC Duitsland (Hoofdstuk VI)
2e HC Duitsland (Hoofdstuk VI)
Week 6 1e HC Nederland (Hoofdstuk VII)
2e HC Engeland (Hoofdstuk IX)
Week 7 1e HC Engeland (Hoofdstuk IX)
2e HC Europa (Hoofdstuk X)
WEEK 1
Maandag 6 september 2021 hoorcollege A.
Het recht vind je in wetboeken. Dit is pas zo sinds de Franse revolutie. In de 18 e eeuw is deze
gedachte naar boven komen drijven. De juiste manier om mensen te binden aan regels is het
vastleggen in wetten. De mensheid bestaat natuurlijk al langer. De moderne mens bestaat
zo’n 300.000 jaar. Het eerste medium waar je opvattingen over recht kunt vinden is in de
historie, via het schrift. We weten maar een klein deel. Mensen gedroegen zich automatisch
naar de regels waarvan men vond dat je je zo hoorde te gedragen. Dit wordt het
gewoonterecht genoemd deel van de sociale regels, ongeschreven. Wanneer krijg je
mensen zo ver dat ze luisteren naar de regels die een overheid hen oplegt? Er werd
nagedacht over de legitimatie van de regels die de overheid stelt. Er komt een verband
tussen religie en het recht. In Europa kwam vanaf de 18e eeuw de gedachte dat de overheid
de wetgeving bepaald. Er moet een democratie zijn. Het volk is soeverein en maakt zelf de
regels. In de meeste moderne landen hebben we een indirecte vorm van democratie, je kiest
mensen die in het parlement gaan zitten en zij maken vervolgens de wet.
We kennen verschillende soorten recht. Publiekrecht en Privaatrecht. Het privaatrecht is
voor de meeste mensen het belangrijkste, regels tussen burgers onderling. Regels die
bepalen waar je aan toe bent in het dagelijkse leven, het burgerlijke verkeer. Stel je huurt
een kamer waar een lek in zit, je hebt een huurovereenkomst gesloten die bepaalt waar jij
recht op hebt. Romeinen hebben deze regels al ontwikkelt. Het Romeinse strafrecht is niet
meer van toepassing. Bestuursrecht is pas in de laatste jaren van de 20 e ontwikkeld.
Is een beer een hond? Juristen vinden deze vraag belangrijk.
Artikel 2:53 Loslopende honden, Algemene Plaatselijke Verordening Groningen.
Het is de eigenaar of houder van een hond verboden die hond te laten verblijven of te laten
lopen binnen de bebouwde kom op de weg zonder dat die hond aangelijnd is.
,Artikel 6:1 Strafbepaling
Overtreding van het bij of krachtens deze verordening bepaalde wordt gestraft met
hechtenis van ten hoogste drie maanden of met een geldboete van de tweede categorie.
(max. 4.350.)
Nu gaat een casus over dat een berentemmer niet aangelijnd met de beer loopt en de beer
dansjes laat doen waar de burgers dan voor betalen. Hierin is het belangrijk voor de jurist
om te bepalen of de beer onder het begrip hond valt. Normaal gesproken is het zo dat
gevaarlijke dieren aangelijnd door de stad moeten lopen. In Nederland kom je eigenlijk
alleen maar honden tegen, dus is de wet aangepast op honden. Als een hond al aangelijnd
moet zijn, is het minstens zo belangrijk dat een beer is aangelegd volgens een jurist. De
rechter velt hier dan een oordeel over. Er valt te debatteren over vragen als deze. Het kan zo
zijn dat het niet voor iedereen duidelijk is dat een beer onder het begrip honden valt,
aangezien dat niet letterlijk in de wet staat. Je weet pas wat regels inhouden, als ze zijn
geïnterpreteerd.
Jeremy Bentham (1748-1832), begrip codificatie bedacht. Hij was een Engelse filosoof die
bedacht dat je alle regels in een wetboek zou moeten vastleggen en dat is dan het boek
waar de rechter het mee moet doen. Ook heeft Bentham een ronde gevangenis bedacht
(koepelgevangenis) zodat er 1 bewaker in het midden kan staan die alle cellen in de gaten
kan houden.
Codificatie = is geschreven recht waaraan de overheid een aan haar gezag ontleende,
uitsluitende gelding toekent; deze exclusiviteit maakt de rechtsoptekening tot een volledige.
- Optekening: het is een geschreven recht, het is vastgelegd.
- Overheid: de optekening moet worden uitgevaardigd door de overheid.
- Exclusiviteit: het heeft uitsluitende gelding, de enige regels die gelden, zijn de regels
die in dat wetboek staan. Buiten dit wetboek zijn er geen andere regels die kunnen
worden toegepast. De rechter mag dus ook de regels alleen uit het wetboek halen.
Een wetboek is nooit volledig in de zin dat voor alle gevallen regels zijn. Het is wel volledig in
de zin dat de rechter alleen het wetboek mag gebruiken als maatstaaf. Het is dus ook zo dat
de rechter het wetboek moet interpreteren, wat betekent dat de rechter de regels uit het
wetboek op verschillende casussen moet kunnen toepassen.
In Engeland is er geen sprake van codificatie. Dit betekent dus ook dat de rechter zelf een
regel mag bepalen, want er is geen boek waarin de exclusieve regels vaststaan.
Jean Jacques Rousseau (1712-1778), heeft een boek geschreven over het maatschappelijke
verdrag, de sociale overeenkomst. Hij verdedigt het uitgangspunt van het soevereine volk,
het volk dient zichzelf regels voor te schrijven. Daarmee wordt logisch verklaard waarom je
je aan die regels moet houden. Als je burger bent van het land, dan sluit je eigenlijk een
stilzwijgende overeenkomst met het land. De regels die men gezamenlijk maken, daar wordt
aangehouden door het gehele volk. Stilzwijgend wordt geacht zich hieraan te houden. In
Athene moest je echt het verdrag sluiten om burger te worden. Je werd niet vanaf je
geboorte al burger. Je onderwerpt je als burger aan de algemene wil van de staat.
,Legaliteitsbeginsel
Nulla Poena, sine previa lege geen straf zonder voorafgaande wet. Mensen mogen alleen
bestraft worden als iets ter voren door de wet strafbaar is gesteld. Eerst een wet maken, dan
wordt er een misdaad gepleegd, en dan pas is iets strafbaar.
Cesare Beccaria (1738-1794)
1764: Dei delitti e delle pene
Montesquieu, De l’esprit des lois (1748) over de geest der wetten. Hij heeft de leer van de
machtenscheiding ontwikkeld. Hoe hoort een staat in elkaar te zitten? Niet de macht aan 1
persoon geven. Dat leidt tot tirannie en almacht. Je moet in een goede staat de macht
verdelen en scheiden. Trias Politica = wetgevende, uitvoerende en rechtsprekende macht.
De rechter moet het wetboek kennen, een bepaalde zaak bekijken, en er volgt een uitspraak.
De beste rechter zou een computer zijn. Montesquieu dacht dat je een wetboek kon maken
waarin alles geregistreerd staat. Het is echter zo dat er geen wetgevers zijn die een wetboek
kunnen maken waarin alles geregistreerd staat. Een wetboek moet geïnterpreteerd worden.
Wetboek van Tryphème.
I = Breng geen nadeel toe aan je buurman.
II = Dit goed begrepen hebbende, doe wat jij wilt.
Doe iets tegen een ander wat je zelf ook had gewild. Als je iemand behandelt zoals jij ook
behandeld wilt worden, behoudt je sociale cohesie = ‘Wat u niet wilt dat u geschiedt, doet
dat ook een ander niet.’ (Gulden regel).
Interpretatie = kernbegrip.
Altijd nodig
Tekst duidelijk? Dat is de conclusie van interpretatie. Als iets duidelijk is heb jij de hele tijd
onbewust geïnterpreteerd, je hebt zelf betekenis aan het woord gegeven. Juridische teksten
zijn vaak erg lastig. Wetgeving wordt idem lastig vormgegeven. Regels moeten zo ruim
mogelijk worden vormgegeven, omdat mensen niet onder de wet uit moeten komen.
Casus: Iemand zit in een auto op zijn telefoon, want ze staan voor een rood stoplicht, hij
staat stil. Hij wordt aangehouden door een motoragent. Bestuurder kreeg een bon. De
beboete persoon gaat naar de rechter en hij zegt: stilstaan is niet rijden, ik reed niet terwijl ik
op mijn telefoon zat. Rechter zegt, jij neemt deel aan het verkeer, dus je wordt beboet. Dit
betekent dat stilstaan dus ook rijden kan zijn.
Amerikaanse zaken zijn typerend, om niets wordt al een rechtszaak gemaakt. Er is nauwelijks
een kwestie die uiteindelijk aan de rechter wordt voorgedragen.
Is een tomaat groente of fruit? In biologische zin is een tomaat fruit. Er moest belasting
worden betaald op groente. Er moesten 9 rechters zich buigen over de vraag: ‘is tomaat
groente of fruit?’. Het doorslaggevende argument bleek dat een tomaat doorgaans niet als
dessert wordt gegeten, wat je wel doet met fruit, dus uiteindelijk was de tomaat een
groente. Dit is wederom een duidelijk voorbeeld waarom interpretatie een belangrijk begrip
is.
Woensdag 8 september 2021 hoorcollege B.
, The Boston Tea Party, 16 december 1773, een van de startpunten van de Amerikaanse
onafhankelijkheid. In deze Amerikaanse onafhankelijkheidsverklaring (4th of july) namen zij
afscheid van de Engelsen. We hold these truths to be self-evident that all Men are created
equal, that they are endowed by their Creator with certain unalienable Rights, that among
these are Life, Liberty and the Pursuit of Happiness.
Waar komt dit vandaan? Het is vanzelfsprekend. Er is een recht wat boven ons zweeft, wat
met ons is, en daar vloeit uit voort dat er regels zijn, die rechten en plichten met zich mee
brengt. Die gedachte, geen wetgeving, geen gewoonte, geen verdrag o.i.d., dat is een
voorbeeld van het systeem van het natuurrecht. Het recht wat met ons als mens gegeven is,
dat uit onze eigen aard voortvloeit, het is self-evident, met onze natuur komen er allerlei
rechten en plichten. Je moest de wereld vormgeven door zelf logisch na te denken,
verlichting, dat gaf men het idee dat er bepaalde rechten en plichten zijn die niet zijn
vastgelegd. Thomas Paine, die gedachte van het natuurrecht kan worden vastgelegd.
Epicurus (342-271 v. Chr.) je moet nadenken over een begin toestand waarin de mens nog
helemaal geen afspraken heeft gemaakt met elkaar. Dan heb je vooral het recht van de
sterksten. We moeten regels maken volgens Epicurus. Je kunt bijvoorbeeld eigenaar zijn van
een bepaald object. Als je een conflict hebt, moet je naar een rechter gaan. Epicurus wilde
uit de oertoestand komen en een juridisch systeem opzetten. Recht is een middel om de
kwaal van de mensheid te bestrijden, je hoeft dus eigenlijk maar 1 ding te doen, kijken of de
spelregels die een samenleving hebben afgesproken worden gehandhaafd. Een formeel
rechtsbegrip: het gaat om de vorm van de spelregels, of deze op de juiste manier gemaakt
zijn. Als deze regel bindend is, behoort het tot het recht. Je kijkt naar het proces, is dit juist
gemaakt, dan is het een formeel rechtsbegrip. De aanhangers van Epicurus vinden dat als
iets door de meerderheid is besloten, dan is de regel bindend.
Andere positie: de stoïcijnen, dachten heel anders over de vraag wat is recht? De spelregels
kunnen ook erg vreemde regels zijn, wat geen logica heeft De Stoa. Je moet een
inhoudelijke toets loslaten op wat recht is. Je moet kijken of een regel wel billijk is. Als de
regel voldoende rechtvaardig is, kan de regel als recht worden behandeld toetsing van de
wet. Een stoïcijn kijkt dus heel anders dan een Epicuren naar wat recht is.
Ius Gentium = het recht wat alle volkeren gemeen hadden. Regels als dat je iets koopt, je
moet betalen. Er feitelijk criterium, is een bepaalde rechtsinstelling overal aanwezig? Dan is
het Ius Gentium.
Ius Naturale = het recht dat de natuur ons ingeeft. De gedachte dat er in onze natuur een
recht zit. Het natuurrecht. Dit geeft ons rechten en plichten, vrij biologisch, alle wezens (dus
ook dieren) worden in vrijheid geboren, man en vrouw mogen trouwen, man en vrouw
mogen kinderen krijgen. Hier werd niet altijd aangehouden, denk aan slavernij.
Wat betekent dit? Slavernij behoorde tot het Ius Gentium, het was eigenlijk overal gemeen
dat er slavernij was. Ius naturale en Ius gentium vloeien wel eens in elkaar over zoals
kinderen mogen krijgen en met elkaar mogen trouwen, maar slavernij is bijvoorbeeld alleen
Ius Gentium en is in strijd met Ius naturale. Niet de gedachte van de stoïcijnen, zij zouden
zeggen dat slavernij tegen de natuur is, dus geen slavernij.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper bentevlas. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 64438 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen