Samenvatting Neurobiologische Achtergronden van Opvoeding en
Ontwikkeling – Deel B
H4 Emotie en motivatie
Emotie: Een toestand geassocieerd met stimuli die belonend (een uitkomst waar je voor wilt werken)
of straffend (uitkomst die je wilt vermijden) zijn. Deze stimuli hebben vaak een inherente
overlevingswaarde.
• Emoties hebben zelf is niet wat ons mensen maakt (kunnen dieren ook), het bewust kunnen
reflecteren op onze emoties en ze sociaal kunnen delen met anderen door onze cultuur en
taal is wat ons uniek maakt.
• Functies van emoties in evolutionair perspectief:
Waarschuwingssignalen voor gevaar om voor te bereiden op vechten of vluchten
Meer aandacht richten op stimuli die noodzakelijk zijn voor overleven
Emoties leiden soms tot het maken van beslissingen die we niet hadden gemaakt als we het beter
beredeneerd hadden, maar toch hoeft de keuze hoeft dan niet onlogisch te worden.
• Een emotie kan gezien worden als een toestand met verschillende facetten:
Bewust en onbewust
Intern en extern
Automatisch of gecontroleerd
Een theorie van de neurowetenschappen van emoties zal dan ook veel verschillende interacterende
hersenprocessen bevatten.
• Bepaalde stimuli lokken eerder een emotie uit dan anderen. Dit komt omdat sommige stimuli
belangrijker zijn dan anderen. Emoties zorgen ervoor dat een bepaalde stimuli prioriteit
krijgt.
• Emotie wordt vaak gekoppeld met motivatie. Motivatie zijn toestanden waarin beloning
wordt gezocht en straf wordt vermeden.
Karakteristieken van emoties
• Emoties zijn kort van nature
• Een mood daarentegen is een emotionele toestand die langer duurt (anxiety is een
mood, fear een emotion)
• Een emotionele stimulus trekt de aandacht om een meer gedetailleerde evaluatie mogelijk
maken of om een reactie te vragen
• Emoties hebben een hedoniche waarde, ze worden subjectief leuk of niet leuk gevonden.
• Een hedonic value, is het subjectief leuk of niet leuk vinden van een
stimulus/gebeurtenis.
• Emoties hebben een bepaalde ‚gevoelstoestand’, dwz een interne lichamelijke respons
(zweten, hartslag, hormonen etc.)
• Emoties veroorzaken bepaalde externe motorische uitkomsten in het gezicht en in het
lichaam, zoals emotionele expressies . Deze kunnen een organisme voorbereiden (bijv. voor
vechten) en om signalen naar anderen te sturen.
Historische perspectieven op emoties
Darwin’s evolutie theorie van emotie
Darwin was veel bezig met het vastleggen van emotionele expressies bij dieren. Hij stelde dat veel
expressies tussen veel verschillende soorten hetzelfde zijn (zoals woede met een directe blik, open
mond en zichtbare tanden).
• Darwin zei dat zulke expressies aangeboden zijn en niet geleerd door het individu.
• Zulke expressies stellen dieren ook in staat om de emotionele staat van een ander dier te
interpreteren.
,Darwin droeg hiermee bij aan vroeg bewijs voor hoe emoties tussen soorten zou kunnen bestaan.
Freud en onbewuste emotionele motivatie
• Freud zegt dat onze geest opgedeeld kan worden in het id, ego en super-ego, die conflicten
met elkaar hebben (id wilt handelen naar impulsen en super-ego absoluut niet)
id: onbewuste motivaties die de primitieve neigingen representeren van onze niet-menselijke
voorouders (behoefte voor sex, voedsel, warmte etc.).
ego: het bewuste zelf dat eerder handelt naar redenatie naar passie
super-ego: het ideale zelf zoals onze culturele normen en onze aspiraties.
Veel ideeën van Freud zijn achterhaald, maar wel van invloed op het idee dat emoties onbewust
kunnen zijn en dat onder een aantal psychiatrische stoornissen een emotionele disbalans kan liggen.
Emotie en de ’right brain’
Eerst werd er gezegd dat de rechter hersenhelft meer emotioneel zou zijn dan links, maar dit is
incorrect. Beide hemisferen zijn cruciaal in emotioneel verwerken.
• Er is wel bewijs voor subtiele laterale verschillen tussen de cerebrale hemisferen:
• Wat betreft produceren van emoties zou de linkerkant van het gezicht zou iets meer
emotioneel expressies zijn (dus rechterhersenhelft)
• Wat betreft herkennen van emotionele expressies wordt gezegd dat de linkerkant
van het gezicht eerder als verdrietig zou worden gezien en rechts eerder blij.
• Rechter hemisfeer daarom bias voor herkennen van verdriet
• Linker hemisfeer bias voor herkennen van blijdschap
James-Lange theorie
De zelf-perceptie van lichamelijk veranderingen veroorzaken een emotionele ervaring (iemand is
verdrietig omdat hij huilt).
Cannon-Bard theorie
Een theorie die gecentreerd is rondom de rol van de hypothalamus in emotie, waarin lichamelijke
reacties plaatsvinden na de emotie zelf.
• Het brein alleen kan verantwoordelijk zijn voor emoties, lichamelijke reacties vinden hierna
plaats.
The Papez circuit in the limbic brain
Papez breidde de theorie van Cannon en Bard over dat de hypothalamus een essentieel onderdeel is
van het verwerken van emoties verder uit met de cingulate cortex, hippocampus en anterior nucleus
van de thalamus.
• Papez stelde dat het gevoel van emotie ontstaat in het subcortical Papez circuit. Een
limbisch-gebaseerd circuit waarvan werd gedacht dat het een grotendeels
ongedifferentieerd emotioneel brein vormde. De gebieden zouden samen werken om een
geïntegreerd emotioneel brein te vormen.
• Dit idee wordt niet meer gesteund.
Emotionele brein (aanvulling college)
De amygdala
• Een verzameling van kernen bilateraal begraven in de voorste temporale polen
• Het ontvangt vooral verbindingen van de bovenliggende temporale kwabben.
o Er kan ook input zijn van vroege sensorische gebieden en subcorticale input van bijv.
de hippocampus, hypothalamus en olifactorische structuren.
o De output gaat o.a. naar de hypothalamus, ventrale striatum en temporale,
orbitofrontale en insula cortex.
,De insula
Gebied van de cortex dat onder de temporale kwabben ligt.
• Verbindt anterieur de orbitofrontale cortex, limbische structuren en basale ganglia
• Het posterieure gebied ontvangt verbindingen van de sensorische thalamus en de parietale en
temporale cortex.
De anterior cingulate cortex
• Heeft ook te maken met de productie van bepaalde lichaamsreacties uitgelokt door een
emotionele stimulus, zoals de huidgeleiding respons en veranderingen in hartslag en
bloeddruk
De orbitofrontale cortex
• Naast het berekenen van de motivationele waarde van rewards, verandert de OFC ook de
waarde van rewards afhankelijk van de context.
Het ventrale striatum
• Zit in een ’limbisch circuit’ dat de OFC, basale ganglia en thalamus verbindt
• Belangrijk voor operant conditioneren.
Verschillende categorieën van emotie in het brein
Emoties als basissoorten vs. constructies
• Er zijn zes basisemoties die onafhankelijk zijn van de cultuur: blij, verdrietig, walging, woede,
angst en verrast
• Basisemoties: verschillende categorieën van emoties die als onafhankelijk worden
gezien van cultuur en met hun eigen biologische basis.
• Een emotie is een basisemotie als:
• De expressie universeel gelijk is
• elke emotie heeft zijn eigen specifieke neurale basis
• Elke emotie is geëvolueerd om met verschillende overlevingsproblemen om te gaan
• Het gebeurt automatisch
• Waarom de andere emoties niet?
• De andere emoties zouden verschillende tinten van dezelfde basisemotie kunnen
zijn.
• Sommige emoties zouden een compromis kunnen zijn van twee of meer
basisemoties (vreugde en angst is schuld)
• Sommige emoties zouden gezien kunnen worden als een basis emotie plus een niet-
emotioneel cognitieve taxatie (jaloezie, trots etc.)
• Deze emoties zouden impliceren dat je bewust bent van de houding van
anderen tegenover jou of bewust van jezelf in relatie tot anderen. Daarom
worden deze emoties ook wel morele emoties genoemd.
Morele emoties: emotionele toestanden die voortkomen uit een vergelijking van echt gedrag in
relatie tot een normatief idee of ideaal gedrag.
• Niet alle modellen van emotie nemen aan dat sommige emoties basis zijn. Drie verschillende
benaderingen:
• Ortony et al: alle emoties zijn beoordelingen gebaseerd op een gewaardeerde reactie
(positief of negatief) op een bepaalde stimulus en gebeurtenis.
• Het scala aan emoties hangt af van de hoeveelheid waarderingen die er zijn.
Schaamte komt bijv. voort uit verschillende van waarderingen zoals: het
heeft een negatieve lading; het refereert naar de actie van mensen; het is
zelf-gericht.
, • Rolls: er zijn verschillende emoties die voortkomen tot verschillende aspecten van
straffen en belonen. Gaat niet uit van de kernset van basisemoties.
• Verschillende type emoties komen voort uit een beschouwing van een kleine
hoeveelheid principes, zoals:
Of een beloning of straf wordt toegepast (plezier vs. angst); of een beloning wordt weggenomen
(woede) of een straf wordt weggenomen (opluchting)
De intensiteit van het bovenstaande (woede/verdriet/frustratie) kan verschillende emotionele
uitkomsten voortbrengen die voortkomen uit het verwijderen van een belonende stimulus of het
onverwacht niet verschijnen van een
Verschillende combinaties van het bovenstaande (bijv. schuld) kunnen een combinatie zijn van straf
en beloning leren
De context waarin een emotionele stimulus verschijnt.
• Barett et al: alle emoties komen samen in een systeem dat het core affect wordt
genoemd, dat wordt georganiseerd in twee dimensies: plezierig-onplezierig,
hoge/lage arousal (activatie).
• Alle emoties vallen dus ergens op deze schaal. (kalmte dichtbij lage arousal
en aan de plezierige kant).
De amygdala en angst
De amygdala ligt aan de voorkant van de hippocampus en is net als de hippocampus belangrijk voor
herinneringen. Vooral voor emotionele herinneringen en voor het leren of een bepaalde stimulus
beloning of straf geeft.
• Kluver-Bucy syndrome: gedrag wat te maken heeft met leasie in het gebied van de amygdala
bij primaten, dit zorgt o.a. voor ongebruikelijke tamheid, emotioneel afgestompt, een neiging
om objecten met de mond te onderzoeken en veranderingen in het dieet.
Bij mensen zijn de effecten van amygdala laesies vaak wat minder diepgaand.
Bewijs voor de rol van de amygdala in angst
• De amgydala is belangrijk voor zowel het leren als het opslaan van een geconditioneerde
angstrespons (een muis met een leasie in amygdala kan niet een geconditioneerde
angstrespons aanmaken en als er een laesie wordt aangebracht na het conditioneren is de
angstrespons verdwenen).
• Bij mensen wordt een geconditioneerde angstreactie op verschillende plaatsen opgeslagen
• In de amygdala: zorgt voor aanleiding van de geconditioneerde angst respons (het
schrikken bijv.)
• In de hippocampus: de declaratie herinneringen van de associatie (het kunnen
vertellen dat je een schok kreeg)
• Mensen met laesies in de amygdala kunnen het vermogen om gezichtsuitdrukkingen van
angst herkennen verliezen, maar het herkennen van andere emoties blijft vaak wel.
• De amygdala wordt ook geactiveerd bij onbewuste angstige expressies, te kort om het
bewust te kunnen zien. Dit is consistent met de subcorticale/snelle route van de amygdala.
• Mensen met fobieën (lange termijn angst en vermijden van een bepaalde stimuli of
situatie) voor bijvoorbeeld spinnen of slangen geven bij het onbewust zien van een
spin of slang een huidgeleiding respons dat emotionele verwerking indiceert, terwijl
ze niet kunnen vertellen dat ze een slang of spin hebben gezien.
• Activatie van een angstrespons door de amygdala kan veranderingen in andere gebieden in
het brein veroorzaken die de dreiging evalueren en mogelijk op reageren.
• De amygdala is essentieel voor de evaluatie van mogelijk gevaar, maar zijn rol moet
opgevat worden als een invloed in een groter emotie-verwerkingssysteem.
Bewijs voor de rol van amygdala in andere emoties
De amygdala heeft een meer algemene rol in leren en opslaan van emotionele waarde van stimuli.
