Samenvatting Ontwikkelingspsychologie
Vooraf Informatie blok 1 ‘Wie ben ik?’
Blok 1:
1) Thema van blok 1: 'Wie ben ik?' is het thema van het eerste blok van het eerste semester.
Het eerste blok omspant vijf weken onderwijs.
2) Leidende intentie van blok 1: De deeltijd/duaal opleiding heeft in elk blok een 'Leidende
intentie'; een richtinggevende gedachte die als leidend doel de thematiek van het blok
symboliseert.
> ‘Ont-moeten’ is het de leidende intentie van het eerste blok profielonderwijs. Je gaat van
start met een nieuwe opleiding. Daar ontmoet je allerlei nieuwe mensen: medestudenten en
docenten vormen daarin voorspelbare actoren.
> Redelijk voorspelbaar is wellicht ook de ontmoeting met nieuwe theorieën, methoden en
vaardigheden.
> In dit eerste blok ont-moet je echter ook jezelf en de cliënt/deelnemer/klant op een
manier die je misschien bij aanvang van je studie niet helemaal voor ogen had.
Gedurende het eerste blok verdiep je je via het programma socialisatie in jezelf. Je ontmoet
jezelf als het ware en bekijkt jezelf, je opvoeding, je eigen gedrag, je motieven en drijfveren
door nieuwe en/of andere ‘brillen’. Naast socialisatie is ontwikkelingspsychologie het
tweede theoretisch concept dat de input levert voor dit ‘zelfonderzoek’. Dit alles levert een
bijdrage aan de vraag ‘Wie ben ik?’ Het betreft hier nadrukkelijk een bescheiden bijdrage. De
gestelde vraag komt gedurende de opleiding regelmatig im- of expliciet terug. Immers, de
komende vier jaar (en daarna!) ben je je immers voortdurend aan het ontwikkelen in
houding, kennis en vaardigheden, waarmee je ‘ik’ telkens nieuwe perspectieven ontwikkelt.
De vraag ‘Wie ben ik?’ en het daaraan gekoppelde ‘ont-moeten’ krijgt in dit eerste blok
concreet vorm door de twee eindopdrachten van dit blok.
1) In de deelopdracht schrijf je een verslag over drie voor jou betekenisvolle situaties: Je legt
daarbij verbanden naar begrippen uit de ontwikkelingspsychologie. Tevens beschrijf je jouw
visie op het beroep ‘Sociaal Werker’ en welke invloed je socialisatie heeft op jouw
functioneren als professional, waar je kwaliteiten liggen en ontwikkelpunten.
2) In de praktijkopdracht ontmoet je de cliënt/deelnemer/klant door samen een, voor de
cliënt, alledaagse activiteit uit te voeren: Je stapt daarbij bewust en nadrukkelijk uit de rol
van Sociaal Werker/hulpverlener en bent (voor even) een soort ‘maatje’. Je bent hier (dus)
nadrukkelijk aan het ont-moeten. Met een collega bespreek je je ervaringen en gaat een
gesprek aan over ‘macht in hulpverleningsrelaties’. Je legt dit alles vast in een verslag. Ook
deze opdracht verdiept je kennis over jezelf ten aanzien van ‘Wie ben ik?’; wie ben ik als
professional en welke inzichten doe ik op door een andere rol en andere bril op te zetten.
Let op: Elke week bereid je de bijeenkomsten voor door middel van het maken / kijken /
lezen en/of het uitvoeren van opdrachten. Je vindt deze opdrachten per week terug via de
checklist.
"Leren zonder te denken is ijdel. Denken zonder te leren is gevaarlijk." (Confucius, Chinees filosoof.
551 v. C. - 479 v. C.).
,WEEK 1
Overzicht lesstof
Leerstof week 1:
1) Flitscollege Huib Giltay
2) Hoorcollege 1 Ontwikkelingspsychologie
3) Bijeenkomst 1
4) Werkcollege 1: In de eerste bijeenkomst wordt aandacht besteed aan de inhoud,
opdrachten en toets van de eerste deelopdracht. Met betrekking tot de vakinhoud en
'ontwikkelingspsychologie' en 'socialisatie' komen diverse onderwerpen verkennend en
verdiepend aan bod. Zo wordt qua ontwikkelingspsychologie gekeken naar 'nature' en
'nurture'. Ook komen ontwikkelingsstadia en lichamelijke, cognitieve en sociaal emotionele
groei aan bod. Met betrekking tot socialisatie gaan we kijken naar de verschillende
diversiteitsdimensies, etniciteit, religie, klasse, (beroeps)socialisatie, talent/handicap,
seksuele oriëntatie en levensloop. Via het spel Caleidoscopia onderzoeken we deze
dimensies in relatie tot jouw socialisatie.
4) Documentaire ‘Wit is ook een kleur’
5) Praktijkgerichte ontwikkelingspsychologie (De Bil & De Bil, 2017) de hoofdstukken 1,
3 en 4.
Flitscollege 1 Huid Giltay Veth
In dit flitscollege wordt de essentie gegeven van het boek ‘Praktijkgerichte
ontwikkelingspsychologie’
Met het boek wil men het volgende bereiken:
1) Algemene kennis: De studenten meer inzicht geven in de ontwikkelingspsychologie en de
fases die een mens doorloopt. Een mens ontwikkelt zich namelijk in fases en in onze
ontwikkeling maken we een aantal sprongen. Als social worker is het heel belangrijk om daar
meer van te begrijpen. Bijvoorbeeld zodat je weet wat een peuter ongeveer qua
woordenschat begrijpt en hoe de motoriek werkt.
2) Persoonlijke verdieping: Het boek geeft meer inzicht in de eigen ontwikkeling
Let op: parallel loopt het vak socialisatie, dus het is interessant om eens te kijken ‘hoe zat
dat ook alweer bij mij?’. Het boek is dus ook voor dit vak goed te gebruiken.
,In het boek komt het volgende aan de orde:
1) Een inleiding in de wetenschap van de ontwikkelingspsychologie (0-25) en
Levenslooppsychologie: de bestudering van de gemiddelde gehele levensloop van de mens.
2) Nature-nurture debat: deze wetenschap is begonnen met het nature- nurture debat. Wat
bepaalt de ontwikkeling van de mens: de biologische, erfelijke invloeden of de omgeving en
opvoeding? Verschillende wetenschappers hebben hier de afgelopen 150 jaar onderzoek
naar gedaan en bekijken de ontwikkeling van de mens ieder op eigen wijze.
3) Belangrijke begrippen: groei, rijping, leren
4) Verschillen tussen mannen en vrouwen
5) De verschillende levensfases namelijk:
1. De eerste fase van ontwikkeling de prenatale fase/babyfase 0-2 jaar
2. De tweede fase van ontwikkeling de fase 2-12 jaar
3. De derde fase van ontwikkeling de adolescentiefase
4. De vierde fase van ontwikkeling de fase van volwassenheid
5. De vijfde fase van ontwikkeling de fase van oudere
Over het boek en de lessen:
1) Het is een thema gericht boek en het doorloopt niet zo zeer alle levensfasen : een
voorbeeld is het thema ‘hechting’ iedere baby hecht zich in de eerste jaren aan volwassenen.
2) De thema’s uit het boek worden toegelicht in korte flitscolleges die op brightspace
komen te staan: het is niet zo dat het hele hoofdstuk besproken wordt, per kennisclip wordt
1 thema uit die week besproken.
Het is belangrijk om over 3 aspecten van de menselijke ontwikkeling wat te weten te komen,
namelijk:
1) De sociaal emotionele ontwikkeling: in de hulpverlening kom je vaak in aanraking met
mensen die zich niet goed voelen. Het is dan van belang om te weten hoe dat komt. Komt
het bv. door de biologie (hoe ze eruitzien bijvoorbeeld) of door de omgeving? Heeft het
gedrag van mensen te maken met de sociale invloeden of de biologische invloeden?
Let op: dit wordt ook wel de nature/nurture discussie genoemd: dit komt ook in het
hoorcollege en het boek terug.
2) De fysieke ontwikkeling: de mens groeit en op een gegeven moment gaat de mens ook
weer achteruit in zijn groei. Vooral de werking van de hersenen is hierbij van belang.
Voorbeeld: Als je goed naar het lichaam van een peuter kijkt zie je bijvoorbeeld dat hij heel
onhandig is, doordat zijn motoriek nog niet goed is ontwikkeld. Vanaf het 5/6 de jaar
verandert dat en dan leren kinderen vaak om te fietsen en zwemmen etc. Als je sportlessen
geeft aan kinderen van 4 jaar is dat dus heel anders dan voor kinderen van 6/7jaar. Als
hulpverlener is het van belang om te weten wat het lichaam in welke fase aankan.
3) Cognitieve ontwikkeling: dit gaat over alles wat te maken heeft met de hersenen/geest
en de ontwikkeling. Hierbij is het bijvoorbeeld interessant om te kijken hoe taal, schrijven of
rekenen zich ontwikkelt. Hierbij is het van belang dat een kind niet wordt onderschat, maar
ook niet wordt overschat. Iemand met een volwassen lichaam en een verstandelijke
beperking kan namelijk het niveau van een 2-jarige hebben. In de manier van praten en
omgaan is het dus van belang om te weten wat mensen cognitief aankunnen.
Let op: in dit vak is het vooral van belang om te kijken wat ‘gemiddeld’ is (bv. dat bij
nagenoeg elk kind het eerste woordje ‘mama’ of ‘papa’ is) en wat wordt bepaald door de
omgeving. Wat is bijvoorbeeld anders in andere culturen dan bij ons.
, Belangrijk: Er zijn verschillende theorieën over ontwikkeling. Denk aan nature/ nurture,
wetenschap/ godsdienst. Wat is het doel van ontwikkeling? Gezond oud worden, het
optimale eruit halen, iets betekenen voor je omgeving?
Hoorcollege 1 Ontwikkelingspsychologie en levenslooppsychologie
Te bekijken via:
https://hva.mediamission.nl/Mediasite/Play/c10bb3fc819646d99f37c714d2e858ee1d
Belangrijke aspecten die je leert in dit vak:
1) Door welke factoren kan een individu als autonoom individu functioneren?
2) Op welk niveau kan je een cliënt aanspreken?
3) Welke activiteiten kan je met een cliënt ondernemen: je moet je verplaatsen in de
levensfase van de cliënt, je moet weten wat de cliënt kan.
4) Zijn beperkingen tijdelijk of permanent: hoe eerder de ontwikkelingsproblematiek
voorkomt, hoe moeilijker om hier iets aan te doen.
Epidemiologie= kennis van wat we normaal/gemiddeld vinden in de leeftijdscategorie wordt
afgezet tegen het abnormale gedrag aan de hand van:
1. Gesprekken
2. Observatie
3. Psychodiagnostiek (bv. functietesten)
4. Lichamelijk onderzoek.
Let op: iets afwijken van het gemiddelde hoeft niet zorgelijk te zijn, maar veel afwijken kan
wel zorgelijk zijn.
Voorbeeld: het bepalen van over- over ondergewicht aan de hand van het gemiddelde.
Nature of nurture
