Samenvatting
Samenvatting Uitwerking alle Powerpoints BGNL
- Vak
- Taalkunde 2
- Instelling
- Hogeschool Utrecht (HU)
Deze samenvatting bevat alle uitwerkingen van BGNL
[Meer zien]Voorbeeld 3 van de 22 pagina's
Voorbeeld 3 van de 22 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Voorbeeld van de inhoud
Taalkunde 2: BGNLLes 1
Persoonsvorm: is in elke zin aanwezig, is één woord en is altijd een werkwoord.
• Probleem: in sommige zinnen zijn meer werkwoorden aanwezig.
*Jan heeft een boek gelezen.
Je weet hierbij wat de persoonsvorm is door de tijd te veranderen: Het werkwoord dat dan
verandert is de pv.
*Jan had een boek gelezen.
• Maak een ja/nee-vraag van de zin: de pv komt vooraan te staan.
*Heeft Jan een boek gelezen?
De persoonsvorm is zelf geen zinsdeel, maar wel onderdeel van een zinsdeel (nl. het gezegde).
Zinsdelen: Kan uit één woord bestaan, maar ook uit meerdere woorden die allemaal bij elkaar horen.
• 1. Alles wat je vóór de pv kunt zetten;
*Op het plein voor de school staat een oude beuk.
• 2. Alles wat je door één woord kunt vervangen;
* Op het plein voor de school staat een oude beuk. -> Daar staat een oude beuk.
• 3. Alles wat meegaat als je een woord wilt verplaatsen, en toch een correcte zin wilt houden.
*Op het plein voor de school staat een oude beuk. -> Een oude beuk staat op het plein voor
de school.
Onderwerp: Is een zinsdeel. Net als de persoonsvorm komt het onderwerp in bijna elke zin voor
(uitzonderingen: spreektaal (‘moet kunnen’), gebiedende wijs (‘loop door’).
• 1. Neem alle werkwoorden, en stel de wie/wat vraag.
• 2. Verander het getal van de persoonsvorm (van enkelvoud naar meervoud) en kijk wat er in
de zin veranderd moet worden.
• 3. Het onderwerp staat altijd direct naast de persoonsvorm (maar niet per definitie links
ervan!)
A. Het onderwerp begint (bijna) nooit met een voorzetsel;
B. Het onderwerp is altijd een zinsdeel; ga dus goed na hoe groot het onderwerp is.
- Loos onderwerp (het) (geen ander onderwerp meer aanwezig)
• Vaak bij weerwerkwoorden en bij tijdwerkwoorden:
*Het is vier uur.
*Het stormt.
*Het spookt hier
Je kunt hier niet vragen: wie is vier uur, wie stormt?, wie spookt hier? ‘Het’ is het meest
betekenisloze onderwerp, maar we zetten het er neer, omdat het anders geen correcte zin is.
- Plaatsonderwerp (er) (wel nog een ander onderwerp aanwezig in de zin)
• Staat op de plaats waar het onderwerp gestaan heeft.
*Een paard staat in de gang. -> Er staat een paard in de gang.
• Meestal er, soms ook een ander woord.
*Daar was laatst een meisje loos.
• Afkorting: plo (geef dit op het tentamen aan).
,Les 2
Werkwoordelijk gezegde: Bevat alle werkwoorden in een zin (uitzondering: bij het naamwoordelijk
gezegde). Dus in ieder geval de persoonsvorm, maar ook elk ander werkwoord.
*Jan zou zijn gaan vissen.
• Naast de werkwoorden kunnen er ook woorden zijn die niet werkwoord zijn, en toch tot het
werkwoordelijk gezegde gerekend worden.
1. het woordje te voor het hele werkwoord: Hij vergat me te bellen.
2. bij een scheidbaar samengesteld werkwoord: ook het deel (bijvoorbeeld het voorzetsel) dat op
een andere plaats in de zin is gaan staan.
*Vb.: Zij deelt snoepjes uit. (uitdelen)
*Maar: Hij loopt de tuin in. (lopen)
3. Het wederkerend voornaamwoord.
*Hij schaamt zich.
Let op: het wederkerend voornaamwoord moet dan wel verplicht bij het werkwoord staan:
Voorbeeld: schamen is altijd zich schamen, dus hoort zich bij het ww. gez.: Hij schaamt zich.
Maar wassen is niet altijd zich wassen, en dan hoort zich niet bij het ww. gez.: Hij wast zich.
4. De rest van de werkwoordelijke uitdrukking. De student nam de benen.
• Let op: het moet wel echt een (figuurlijke) uitdrukking zijn, vandaar: ‘de etaleur nam de
benen en schroefde die aan te romp vast’. Bij een figuurlijke uitdrukking is het ww. zijn
oorspronkelijke betekenis kwijtgeraakt.
Les 3
Een zin heeft altijd een werkwoordelijk gezegde óf een naamwoordelijk gezegde.
Naamwoordelijk gezegde:
• Jan leest een boek: Jan ≠ boek
• Jan is minister: Jan = minister
De eerste zin beschrijft een handeling die door het onderwerp wordt uitgevoerd (kernwoorden: Jan,
leest). De tweede zin bevat een omschrijving of eigenschap van het onderwerp (kernwoorden: Jan,
minister), hierbij kan je het woord ‘is’ weglaten, dus is het een naamwoordelijk gezegde.
De omschrijving (‘minister’) wordt gekoppeld aan het onderwerp (‘Jan’). Het werkwoord dat die
koppeling uitvoert, noemen we het koppelwerkwoord.
Een koppelwerkwoord koppelt twee dingen aan elkaar:
• Jan is minister.
• Jan is ziek.
In beide gevallen zegt het woordje dat na is komt iets over Jan.
Alle koppelwerkwoorden:
zijn, worden, blijven, lijken blijken, schijnen, heten, dunken, voorkomen
Let op!
‘zijn, worden, blijven’ zijn niet altijd koppelwerkwoord:
• Jan is in de tuin.
• Jan wordt ingehaald.
, Als een zin een koppelwerkwoord bevat, spreken we niet over een werkwoordelijk gezegde, maar
over een naamwoordelijk gezegde. Een zin heeft dus óf een werkwoordelijk gezegde óf een
naamwoordelijk gezegde.
• Werkwoordelijk gezegde: alle werkwoorden + eventueel nog iets anders.
• Naamwoordelijk gezegde: werkwoordelijk deel + verplicht naamwoordelijk deel
Werkwoordelijk deel: alle werkwoorden (inclusief het koppelww. en de persoonsvorm).
Het koppelww. kan pv. zijn, maar dat hoeft niet:
• Jan is minister (kww = pv)
• Jan is minister geworden (kww ≠ pv) -> (voltooide tijd van ‘Jan wordt minister’)
Het werkwoordelijk deel kan lang zijn:
• Jan zou ziek gebleven zijn.
Hier bestaat het werkwoordelijk deel dus uit drie werkwoorden: de pv en twee woorden in de rest
van het ww deel (gebleven zijn).
Naamwoordelijk deel
- bevat geen werkwoorden
- heeft wel als kern:
A. een zelfstandig naamwoord (Jan is minister) of
B. een bijvoeglijk naamwoord (Jan is ziek)
Bevat dus altijd een naamwoord > is naamwoordelijk deel > is naamwoordelijk gezegde.
Net als het werkwoordelijk deel kan ook het naamwoordelijk deel lang zijn:
• Jan is een beetje kunstzinnig.
Het naamw. deel is een heel zinsdeel, en om te weten wat erbij hoort, moet je dus eerst bepalen hoe
groot het zinsdeel is.
Let op het volgende verschil:
• Piet en Marietje zijn gisteren getrouwd: ww. gez. (hier gaat het echt om een handeling,
speelt zich af op 1 dag)
• Piet en Marietje zijn vijfentwintig jaar getrouwd: nw. gez. (hier gaat het niet om een
handeling, maar om een toestand, de toestand waarin zij al vijfentwintig jaar verkeren, een
handeling herhaal je niet 25 jaar)
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper jis2001. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 80467 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen