Bestuursrecht samenvatting
Hoofdstuk 1
Wat is bestuursrecht?
Bestuursrecht heeft betrekking op relaties tussen de overheid (bestuursorganen) en burgers
(belanghebbenden). Het bestuursrecht geeft regels voor de verhouding tussen bestuursorganen en
belanghebbenden, in het bijzonder voor de situatie waarin het bestuur handelt op basis van
publiekrechtelijke bevoegdheden.
Het bestuur dat handelt op grond van een publiekrechtelijke bevoegdheid neemt een bijzondere
positie in: het oefent macht uit. Bijzonder aan deze bevoegdheden is dat het bestuur zonder
instemming van de burger kan bepalen wat de rechten en plichten van die burger zijn. Dat noemen
we eenzijdige rechtshandelingen. Deze bevoegdheid geeft het bestuur veel macht, die macht is
nodig om het algemeen belang te behartigen. Het bestuur kan alleen eenzijdige rechtshandelingen
verrichten als de wetgever hem die bevoegdheid heeft toegekend in een wettelijk voorschrift.
Dat vormt een van de functies van het bestuursrecht, namelijk de instrumentele functie. Dit geeft de
overheid de bevoegdheden (of instrumenten) om het algemeen belang te behartigen en zijn publieke
taak te vervullen. De volgende functie is de waarborgfunctie, deze geeft burgers bescherming tegen
de overheid en haar besluiten. De laatste functie is de normerende functie, deze geeft regels
waaraan het bestuur zich bij de uitoefening van de bevoegdheden moet houden.
Algemeen en bijzondere delen
Algemeen bestuursrecht:
- Algemene regels voor alle terreinen van het bestuursrecht
Voornamelijk opgenomen in de Awb.
Bijzonder bestuursrecht
- Bestuursrechtelijke regels voor specifieke rechtsgebieden.
Bijvoorbeeld: vreemdelingenwet, milieuwet
Bronnen van het bestuursrecht
Wet en regelgeving
Algemene Wet Bestuursrecht
Bijzonder bestuursrecht
Jurisprudentie
Annotatie
Iets wat geschreven is door iemand uit de praktijk, diegene geeft dan commentaar
op een uitspraak.
Literatuur
,Hoofdstuk 2
Systeem en inhoud
Doelstellingen Awb
1. Het bevorderen van eenheid binnen de bestuursrechtelijke wetgeving.
2. Het systematiseren en vereenvoudigen van de bestuursrechtelijke wetgeving.
3. Het codificeren van ontwikkelingen die zich in de bestuursrechtelijke jurisprudentie hebben
afgetekend.
4. Het treffen van voorzieningen ten aanzien van onderwerpen die zich naar hun aard niet
regeling in bijzondere wet lenen.
Systeem en inhoud Awb: gelaagde structuur
Van algemeen naar bijzonder;
Relatie met andere wetgeving
Dwingend recht
Behoort zonder uitzondering voor het gehele bestuursrecht te gelden.
Afwijken mag absoluut niet!
Bijv. art. 3:4 Awb en art. 3:3 Awb.
Regelend recht:
Beste regeling voor normale gevallen, uitzondering mogelijk.
Hoofdregel maar uitzondering mogelijk, afwijken mag!
Bijv. art. 6:19 Awb. (tenzij)
Aanvullend recht:
Restbepaling
Alleen als er niets geregeld is dan val je op het aanvullend recht terug.
Bijv. art. 4:13 Awb
Facultatief recht:
Geld alleen als het bestuursorgaan dat bepaalt
Gaat om een keuze, mag zelf bepalen of je dat wel of niet doet.
Bijv. art. 3:10 Awb.
,Hoofdstuk 3
Openbare lichamen
Binnen de organisatie van het openbaar bestuur onderscheiden we openbare lichamen. Een aantal
organen dat gezamenlijk een gemeenschapsverband vormt, wordt een openbaar lichaam genoemd.
De belangrijkste openbare lichamen zijn de territoriale openbare lichamen: Staat, provincie en
gemeente. Binnen deze openbare lichamen onderscheiden we verschillende bestuursorganen die
eigen een aparte taak uitoefenen. Openbare lichamen kennen een algemeen (gekozen) bestuur, een
dagelijks bestuur en een voorzitter.
Naast territoriale openbare lichamen komen ook functionele openbare lichamen voor (art. 143 Gw).
Een bekend voorbeeld is de Nederlandse Orde van Advocaten. Het gaat hier om een orde of instituut
van een bepaalde beroepsgroep, dat met regelgevende bevoegdheid is belast.
Alle openbare lichamen hebben rechtspersoonlijkheid. Dat betekent dat zij kunnen deelnemen aan
het privaatrechtelijke rechtsverkeer; zij kunnen dus contracten sluiten en een vermogen hebben. Dit
is terug te vinden in art. 2:1 BW.
Bestuursorganen
De AWB bepaald dat voor de toepasselijkheid van de AWB er sprake moet zijn van een orgaan dat
bestuurt. Besturen kan bestaan uit het vaststellen van regelgeving, het nemen van beschikkingen, het
besluiten tot het verrichten van privaatrechtelijke rechtshandelingen en uit feitelijke handelingen.
Art. 1:1 Awb bevat de definitie van het begrip bestuursorgaan:
a. Een orgaan van een rechtspersoon die krachtens publiekrecht is ingesteld
b. Een ander persoon of college, met enig openbaar gezag bekleed.
Er zijn dus twee categorieën bestuursorgaan: de a-orgaan en de b-orgaan.
A-bestuursorgaan
(art. 1:1 lid 1 sub a Awb)
‘Een orgaan van een rechtspersoon die krachtens publiekrecht is ingesteld’
Wanneer een instantie onderdeel uitmaakt van een publiekrechtelijke rechtspersoon, dan is er
sprake van een a-orgaan. Staat in een wet een bepaling in de trant van: ‘er is een organisatie x en
deze x bezit rechtspersoonlijkheid, dan kan je uit die zin afleiden dat deze organisatie bij wet
rechtspersoonlijkheid toegekend heeft gekregen en daarmee dus ook als een publiekrechtelijke
rechtspersoon kwalificeert op grond van art. 2:1 BW.
Rechtspersoon:
Rechtspersonen zoals bedoeld in art. 2:1 BW, ‘publiekrechtelijke’ rechtspersonen.
Orgaan:
Geen definitie in de wet
Beschikken over eigen taken, blijkend uit de wet.
Van de staat: de regering (art. 42 Gw) en de ministers (art. 43 Gw)
Van de provincie: provinciale staten, gedeputeerde staten en de commissaris
van de koning (art. 125 Gw, art. 6 provinciewet)
Van de gemeente: de gemeenteraad, de burgemeester en het college van
B&W ( art. 125 Gw, art. 6 Gemw)
, B-bestuursorganen
(art. 1:1 lid 1 sub b Awb)
‘ een ander persoon of college, met enig openbaar gezag bekleed’
Het gaat hierbij om particuliere/privaatrechtelijke instellingen, waaraan een deel van de
overheidstaak is opgedragen. Of men met een privaatrechtelijke rechtspersoon te maken heeft, kan
vaak aan de naam van de instelling te zien zijn.
Art. 2:3 somt verschillende privaatrechtelijke personen op:
- Verenigingen
- Coöperaties
- Onderlinge waarborgmaatschappijen
- Naamloze vennootschappen (NV’s)
- Besloten vennootschappen (Bv’s)
- Stichtingen
Deze instellingen nemen gewoon deel aan het privaatrechtelijke rechtsverkeer en zijn op het eerste
gezicht niet als ‘overheid’ te herkennen. Toch kunnen zij een bestuursorgaan zijn, omdat zij met
‘openbaar gezag’ zijn belast.
Openbaar gezag:
Bevoegdheid om publiekrechtelijke rechtshandelingen te verrichten
Publiekrechtelijk: Iets wat alleen de overheid kan.
Rechtshandeling: er moet iets veranderen in de wereld van het recht.
Wettelijk openbaar gezag
Terug te vinden in de wet
Buitenwettelijk openbaar gezag
Geen grondslag in de wet
Overwegende overheidsinvloed
Uitspraak stichting Silicose Oud-mijnwerkers
o Financiële relatie en inhoudelijke relatie
Let op:
Iets is een a-orgaan OF een b-orgaan maar NOOIT allebei.
Beginnen bij het begin!
Is iets een a-orgaan? Nee, dan beoordeel je het B orgaan
Uitzonderingen: art. 1:1 lid 2 Awb
Verschil a- en b-bestuursorganen
- A-orgaan: handelen gaat volledig onder de werking van de Awb.
Je valt altijd onder de Awb
- B-orgaan: handelen buiten de Awb
