Hoofdstuk 1, Psychologie een inleiding, Zimbardo et al, 8e editie (Hoorcollege 1)
Wat is psychologie?
De wetenschap van gedrag en geestelijke processen van het individu.
Experimentele en toegepaste psychologie
Bij experimentele psychologie gaat het om het verwerven van nieuwe
kennis.
Bij toegepaste psychologie gaat het om het leren toepassen van
psychologische kennis.
Je kunt vanuit verschillende psychologische invalshoeken naar iets kijken:
6 perspectieven van psychologie:
1. Biologisch perspectief. Verklaar je gedrag en geestelijke processen aan de
hand van het lichaam. (Erfelijkheid, zenuwstelsel, hormoonstelsel, dingen die
je in je lichaam stopt zoals drugs/alcohol) De meest tastbare.
2. Cognitief perspectief. De manier waarop je informatie verwerkt. (Wat in je
hoofd afspeelt). Daarmee kun je heel veel gedrag en geestelijke processen
verklaren. (Denk aan geheugen, gedachten, manier van leren, intelligentie).
3. Behavioristisch perspectief. Invloed die de fysieke omgeving op jou heeft.
Bijvoorbeeld licht in de slaapkamer.
4. Cultureel perspectief. Je legt het uit vanuit de cultuur waarin je leeft. (Heel
breed, land waarin je leeft, tijd waarin je leeft. Veel abstracter en minder
tastbaar.
5. Ontwikkelingsgericht perspectief. Aan de hand van opvoeding en
ontwikkelingsfasen. De sociale invloed van je directe omgeving, zoals je
ouders.
6. Whole person perspectief. Zijn wilskracht, zijn motivatie. 3 dimensies 1.
Persoonlijkheid (je wil het gewoon want je bent zo) 2. Psychodynamica
(onbewuste dingen zoals verlangens/emoties/conflicten zonder dat je het door
hebt wil je dingen.) 3. Humanistisch perspectief (mensen doen dingen omdat
ze aangeboren zijn met een wil iets goed te doen)
,Hoofdstuk 2, Psychologie een inleiding, Zimbardo et all, 8e editie (Hoorcollege 2)
Biopsychologie: Specialisme in de psychologie dat de interactie tussen
biologie, gedrag en omgeving bestudeert.
Evolutie: Het geleidelijke proces van biologische verandering van een soort dat zich
aanpast aan zijn omgeving.
Natuurlijke selectie: de omgeving selecteert de best aangepaste organismen. Komt
kortweg neer op: ‘De organismen die het best in hun leefomgeving passen,
overleven.’ Via natuurlijke selectie verandert een soort geleidelijk als deze zich
steeds weer aan de veranderende eisen van de omgeving aanpast.
Evolutionaire verklaring van psychologische processen.
Erfelijkheid
- Elke cel heeft 23 chromosoomparen
- Een chromosoompaar bestaat uit genen (‘segmenten van een chromosoom’)
-Delen van het chromosoompaar met informatie over het vervaardigen van
specifieke eiwitten
-Bepalend voor erfelijke, lichamelijke en psychische eigenschappen
Je kunt een chromosoompaar zien als een bibliotheek. Het DNA is dan een boek. En
het gen kun je zien als een specifiek paragraaf uit het boek.
Genen: Stukjes van een chromosoom waarin de codes voor de erfelijke lichamelijke
en psychische eigenschappen van een organisme zijn opgeslagen. Ze vertellen jouw
lichaam wat hij moet aanmaken.
DNA = Lang, complex molecuul dat informatie bevat over alle genetische
eigenschappen. De volledige naam voor DNA is desoxyribonucleïnezuur.
Genotype en fenotype
Genotype = Het genetische patroon waarin je van alle andere mensen op aarde
verschilt (Zimbardo, et al, 8e editie). Alles wat je in genetische aanleg bent.
Fenotype = alles wat tot uiting komt
Als het genotype de ‘blauwdruk’ is, zijn de daaruit voortkomende fysieke
eigenschappen het fenotype. (Zimbardo et al, 8 e editie)
Interne communicatie
Twee interne signaalsystemen:
1. Het zenuwstelsel
2. Het endocriene stelsel (hormoonstelsel)
Plasticiteit
Ongeacht de methode van communicatie (elektrisch of chemisch) hebben neuronen
het vermogen om te veranderen. Dat wil zeggen: neuronen kunnen nieuwe
verbindingen maken, verbindingen afbreken of oude versterken; een enorm
belangrijke eigenschap die plasticiteit wordt genoemd. Dit betekent dat het
zenuwstelsel en vooral de hersenen het vermogen hebben zich aan te passen of zich
te modificeren als gevolg van ervaring.
, Als je een bepaalde bezigheid vaak herhaalt – op het nu gitaarspelen, voetballen of
een computerspelletje is – versterken onze hersenen de neurale verbindingen die bij
deze activiteit betrokken zijn. Zo worden we er beter in, omdat die hersendelen
daadwerkelijk groeien. (Zimbardo et al, 8e editie)
Met behulp van plasticiteit kun je begrijpen hoe de hersenen naast leren en opnieuw
leren in staat zijn verwondingen te compenseren, zoals bij een beroerte. Bij een
beroerte kun je je taalvermogen verliezen, en met behulp van revalidatie kun je die
vaardigheden opnieuw leren.
Het zenuwstelsel: Netwerk van neuronen
Neuronen of zenuwcellen zijn de meest basale verwerkingseenheden in de
hersenen. Eenvoudig gezegd is een neuron een cel die gespecialiseerd is om
informatie te ontvangen, te verwerken en aan andere cellen door te geven. Neuronen
doen dat heel efficiënt: een typische zenuwcel kan signalen van 1000 andere cellen
ontvangen en, binnen een fractie van een seconde, besluiten te ‘vuren’, dat wil
zeggen het signaal door te geven met een snelheid van wel 100 meter per seconde
aan nog eens 1000 neuronen. Een bundeling van een groot aantal neuronen wordt
een zenuw genoemd. (Zimbardo et al, 8e editie)
Bij het zenuwstelsel maken we onderscheid tussen twee verschillende onderdelen.
Het eenvoudigste onderscheid is de indeling in twee grote onderdelen: het centrale
zenuwstelsel en het perifere zenuwstelsel.
Het centrale zenuwstelsel (hersenen en ruggenmerg)
Het centrale zenuwstelsel (CZS) werkt als het ‘hoofdkwartier’ van het lichaam. De
hersenen, die ongeveer een derde van de schedel vullen, nemen complexe
beslissingen, coördineren onze lichaamsfuncties en initiëren het grootste deel van
onze gedragingen. Het ruggenmerg, dat een ondersteunende rol speelt, werkt als
een soort neutrale kabel en verbindt de hersenen met delen van de perifere
sensorische en motorische systemen.
Het ruggenmerg is ook verantwoordelijk voor de eenvoudige, snelle reflexen,
responsen waar geen hersenactiviteit voor nodig is, zoals de kniereflex die artsen
opwekken met een tikje onder de knieschijf. Een reflex is een eenvoudige, niet
aangeleerde respons die wordt opgewekt door een stimulus.
Het perifere zenuwstelsel
Het perifere zenuwstelsel (PZS) speelt een ondersteunende rol en verbindt het
centrale zenuwstelsel met de rest van het lichaam via bundels van sensorische en
motorische zenuwen. De vele takken van het PZS geleiden impulsen tussen het CZS
en de zintuigen, de inwendige organen en de spieren. Hierbij geleidt het perifere
zenuwstelsel de binnenkomende signalen die je hersenen vertellen wat je ziet, hoort,
proeft, ruikt en voelt. Dit deel van het zenuwstelsel geleidt ook de uitgaande signalen
waarmee de spieren en klieren in je lichaam wordt verteld hoe ze moeten reageren.
(Zimbardo et al, 8e editie)
Het perifere zenuwstelsel bestaat ook weer uit twee belangrijke onderdelen, namelijk
het somatische zenuwstelsel en het autonome zenuwstelsel. Het somatische
zenuwstelsel heeft vooral te maken met onze externe wereld en bestuurt vrijwillige
