In deze samenvatting (Nectar hoofdstuk 12: Hormonen, vwo 5) staat alles wat je moet weten over het hormoonstelsel. In deze samenvatting staat alle noodzakelijke informatie voor een proefwerk en/of examen. Veel succes met leren!
H12 Hormonen
12.1 De aanmaak van hormonen
Hormoonklieren
Je lichaam bevat verschillende hormoonklieren → organen die andere organen en
weefsels activeert. Hormonen worden afgegeven door de cellen van de klier aan het
bloed. Hormonen komen zo overal in je cellen van je lichaam voor. Hormonen
werken alleen bij hun doelwitorganen en weefsels, omdat alleen de cellen met een
passende receptor voor dat hormoon reageren.
Je lichaam bevat 2 soorten klieren. Bij exocriene klieren komen de producten van
bv. zweet- en verteringsklieren in het in het uitwendige milieu terecht.
Hormoonklieren zijn endocriene klieren. Zij geven hun producten af aan het bloed
en – via het bloed – aan de weefselvloeistof. Hormoonklieren kunnen meerdere
processen in weefsels en organen tegelijk aansturen.
Hypofyse
De coördinatie van alle processen in je lichaam gebeurt via de hypofyse. Vanuit de
informatie van de hypothalamus, zet de hypofyse andere hormoonklieren aan tot
actie. De hypofyse bestaat uit een achterkwab en een voorkwab. De neurohypofyse
(achterkwab) bevat zenuwcellen met daarin uitlopers van neuronen uit de
hypothalamus, die neurohormonen aanvoeren. De adenohypofyse (voorkwab)
bestaat uit klierweefsels en maakt zelf zijn hormonen.
Hypothalamus
Boven de hypofyse bevindt zich de hypothalamus. Naast de neurohypofyse
stimuleren neurohormonen vanuit de hypothalamus ook de adenohypofyse.
Synapsen in de hypothalamus geven de releasing-hormonen (RH’s) af aan het bloed,
die de adenohypofyse aanzetten tot het afgegeven van bepaalde hormonen. Vanuit
neuronen geeft de hypothalamus inhibiting-hormonen (Ih’s) af, die de productie
van hormonen afremt.
12.2 Reacties op hormonen
Groeien gebeurt in stappen
Hypothalamus geeft het hormoon GHRH af.
GHRH stimuleert de afgifte van het groeihormoon.
GH stimuleert de lever tot afgifte van IGF.
Als kind werkt IGF in op groeischrijven in de pijpbeenderen, dit stopt aan het
einde van de pubertijd.
, Stress verloopt ook stapgewijs
Hypothalamus geef CRH af.
CRH stimuleert de afgifte van ACTH.
ACTH stimuleert de bijnierschors tot de productie van hormonen.
Receptoren voor hormonen
Een hormoon werkt alleen bij eigen doelwitcellen. Alleen zij hebben de juiste
receptoren voor dat hormoon. Hoe de herkenning verloopt, hangt af van het type
hormoon:
1. Hydrofobe steroïdhormonen, hormonen gemaakt uit cholesterol, hechten
zich aan de receptoren in het grondplasma nadat ze het celmembraan zijn
gepasseerd. Daar vormt een hormoon met een receptoreiwit een hormoon-
receptor-complex. Dit complex activeert het DNA, via RNA ontstaat een
bepaald eiwit, dat bv. kan werken als enzym.
2. Tyrosinehormonen zijn ook hydrofoob en kunnen op 2 manieren hun
doelwitcellen bereiken. Ze kunnen net als steroïdhormonen aan receptoren in
het grondplasma binden, maar bv. het hormoon Adrenaline bindt aan de
receptoren in het celmembraan.
3. De receptoren van adrenaline en peptidehormonen verandert als het
hormoon aankoppelt. Dat geeft aan de binnenkant van het celmembraan een
reactie → een G-eiwit koppelt het GTP aan de receptor. Er wordt een enzym
geactiveerd en door een cascade aan reacties geeft dit een secundaire
boodschapper. Die neemt de boodschap over van het hormoon (de primaire
boodschapper) en zorgt voor een reactie in een doelwitcel. Secundaire
boodschappers zijn kleine moleculen die snel door het grondplasma
diffunderen. Zij kunnen in een cel meerdere doelwitmoleculen hebben.
Daardoor kunnen hormonen meer dan een response opwekken in een
doelwitcel.
Signaalstoffen in weefsels
Cellen van een weefsel communiceren met elkaar. Bij beschadiging herstelt de huid,
doordat weefselcellen groeifactoren afgeven die buurcellen met een juiste receptor
tot deling stimuleren. Je lichaam maakt verschillende groeifactoren. Ze activeren
meestal meerdere doelwitcellen.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Faxri. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
