Samenvatting
Samenvatting Hoofdstuk 13. De persoonlijkheid
Inleiding in de psychologie. Onderdeel van bundel
[Meer zien]Voorbeeld 2 van de 8 pagina's
Voorbeeld 2 van de 8 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Gekoppeld boek
Titel boek:
Auteur(s):
- Uitgave:
- ISBN:
- Druk:
Voorbeeld van de inhoud
De persoonlijkheidPersoonlijkheid. Verzameling kenmerken die het gedrag, de gedachten en gevoelens van individu bepalen.
Verzameling is stabiel in tijd en in uiteenlopende situaties.
Persoonlijkheidspsychologie is studie van persoonlijkheidskenmerken.
13.1 Drie klassieke visies op de persoonlijkheid
Psychoanalyse
Psychoanalyse is zowel persoonlijkheidstheorie als vorm van psychotherapie. Nu beperken tot
persoonlijkheidstheorie. Betreft zowel de ontwikkeling van de normale als van de gestoorde persoonlijkheid.
Centrale begrippen: Psychoanalytische theorie en vroege psychoseksuele ontwikkeling.
Sigmund Freud is grondlegger
Het onbewuste
Grondgedachte van Freud was dat individuen zich meestal niet bewust zijn van echte redenen van hun
gedrag. Mentale activiteiten omschreven op basis van drie niveaus:
Bewuste: dat waar we op moment zelf aan denken.
Voorbewuste: Kennis en herinneringen waar we niet aan denken, maar die wel gemakkelijk in bewuste
gehaald kunnen worden.
Onbewuste: Deel van de geest dat niet zonder meer toegankelijk is voor de mens.
Volgens Freud gaan belangrijkste krachten van psychische leven in onbewuste schuil. Zitten verborgen
seksuele en agressieve driften, die biologische oorsprong hebben.
Freud maakte onderscheid tussen twee grote categorieën van driften:
Eros: Algemene levensdrift. (eten, drinken, liefhebben, etc.)
Thanatos: Doodsdrift (Gericht op vernietiging en beschadiging. Ligt ten grondslag aan agressie, verslaving
en opzoeken levensgevaarlijke situaties)
Freuds theorie over de persoonlijkheidsstructuur
Es is instantie waaruit alles ontstaat. Volledig onbewust en aanwezig vanaf
geboorte. Impulsen uit Es gericht op onmiddellijke bevrediging. Freud
noemde dit het primair-proces-denken of denken volgens het lustprincipe.
Dit denken trekt zich niets aan van gevolgen voor anderen of voor zichzelf.
Ich. Zorgt voor de waarneming. Uitgegroeid uit het Es om te helpen aan
behoeften van Es te voldoen. Werkt volgens het realiteitsprincipe.
Verlangens worden soms ingetoomd om later een bevrediging te kunnen
krijgen.
Über-ich. Deel van de geest dat zich bezighoudt met idealen en onderscheid
tussen ‘goed en fout’. Bestaat uit twee delen. Het Ich-ideaal (streven naar
perfectie) en het geweten (overlaadt ons met gevoel van schuld als iets
verkeerds wordt gedaan.)
De ontwikkeling van de persoonlijkheid
Vorming persoonlijkheid volgens Freud in eerste levensjaren terwijl persoon aantal psychoseksuele
ontwikkelingsfasen doormaakt. In elke fase richt kind zich speciaal op lichaamszone die op dat moment
sterkste sensaties produceert. Indien het hierbij gefrustreerd raakt, dan zal persoon fixatie in die fase
vertonen. Een overdreven gerichtheid op het lichaamsgebied dat in die fase aan bod komt. Bij te ernstige
fixatie kan regressie voorkomen naar vorige fase. Hieruit volgen persoonlijkheidsstoornissen.
Verschillende fasen:
Orale fase: Eerste contacten met buitenwereld verloopt via mond. Passieve fase die, wanneer deze sterk
overdreven wordt, kan leiden tot orale persoonlijkheid. Persoon is afhankelijk, conformistisch en
goedgelovig.
Anale fase: Beginnen met zindelijkheidstraining. In tegenstelling tot passieve en aangename aspecten van
orale fase moet tijdens anale fase een actieve en soms pijnlijke controle over het lichaam uitgeoefend
worden. Frustratie gaat hiermee gepaard. Twee soorten anale persoonlijkheden: Netheid en strikt
tijdsschema. Rebellerend, koppig en uitdagend.
Fallische fase. Ontdekking masturbatie. Bij jongens wordt primitieve seksuele drang op moeder gericht. Dit
kan resulteren in een Oedipuscomplex (Griekse tragedie waarin jongen z’n vader vermoorde en zijn
moeder huwde). Castratieangst van jongens, omdat ze vrezen dat hun vader erachter komt en hen zal
castreren. Later overwinnen jongens hun angst waarop ze zich met vader identificeren. Bij problemen in die
1
, fase ontstaat fallische persoonlijkheid: Koude promiscue persoon die vrouwen (of mannen) alleen gebruikt
voor bevrediging van lust.
Voor meisjes voor Freud mysterie. Ontdekking inferioriteit ten aanzien van mannen voor niet hebben van
penis (ontstaan penisnijd). Initiele verlangen naar moeder wordt losgelaten en gaat over op vader. Daarna
zullen meisjes overtuigd raken dat krijgen kind een goed substituut is voor penis. Dit noemt Freud het
Elektracomplex (Griekse tragedie waarin vrouw haar moeders dood beraamt) Problemen met dit proces
dan zal meisje zich gaan gedragen als man.
Bij 6-jarige is volgens Freud basis van persoonlijkheid gelegd, afhankelijk van reactie op bovenstaande
fasen. Na oplossen Oedipus- of Elektracomplex komt kind in;
Latentiefase. Periode van relatieve psychoseksuele rust. Ze verliezen interesse voor seksualiteit. Richten
zich op vriendschappen met voornamelijk eigen geslacht.
deel van de geest dat niet zonder meer toegankelijk is voor de mens.
Genitale fase. Bestaat uit verstrengeling van lust en affectie. Hierdoor persoon in staat om rol van
volwassene met verantwoordelijkheidsgevoel op te nemen.
Psychoanalytische diagnose
Gebruik van vragenlijsten en interviews levert volgens psychoanalyse weinig op, omdat krachten die
persoonlijkheid bepalen niet toegankelijk zijn voor onbewuste. Belangrijkste technieken voor
persoonlijkheidsonderzoek waren droomanalyse, vrije associatie en projectieve persoonlijkheidstests.
Droomanalyse. Gaat uit van veronderstelling dat symbolen in droom (manifeste droominhoud) aanwijzingen
geven over onbewuste van de dromer (latente droominhoud)
Vrije associatie. Vragen aan persoon om vrijuit te zeggen wat in geest opkomt, zonder zich zorgen te
maken over de relevantie van de herinneringen.
Projectieve persoonlijkheidstests. Projectie: Het onbedoeld toeschrijven van eigen overtuigingen,
waarden en andere subjectieve processen aan andere personen of voorwerpen. Projectieve
persoonlijkheidstests zijn gestandaardiseerde technieken om dergelijke projecties te onderzoeken.
Bijvoorbeeld:
Rorschach. Inktvlekprojectie
TAT (Thematic Apperception Test). Laten zien van ambigue platen waarbij persoon wordt gevraagd
verhaaltjes te vertellen over wat hij ziet op platen. Daarbij volgende vier vragen:
1.Wat heeft aanleiding gegeven tot het tafereel dat hier afgebeeld staat?
2.Wat is er nu aan het gebeuren?
3.Hoe voelen de personages zich?
4.Hoe zal het aflopen?
De huidige status van de psychoanalytische benadering.
Grootste zwakte van psychoanalyse is feit dat zij zich nooit thuis heeft gevoeld in wetenschappelijke
discours. Daartegenover staat dat psychoanalyse grote culturele en filosofische waarde heeft. Komt
tegenwoordig meer voor in letterkunde en filosofie dan psychologie
Humanistische psychologie
Carl Rogers. Vanuit zijn klinisch werk met probleemkinderen ontwikkelde hij zijn visie op de
persoonlijkheidsontwikkeling.
Zelfactualisatie als drijvende kracht.
Zelfactualisatie. De neiging van een organisme om zichzelf in stand te houden, zich te actualiseren en te
verbeteren, om te groeien naar een volledige realisatie van de aangeboren capaciteiten. Volgens Rogers het
basismotief van het menselijk bestaan. In tegenstelling tot Freuds visie was dit een positieve kijk.
Zelfactualisatie leidt ertoe dat mensen gedifferentieerder, onafhankelijker en sociaal verantwoordelijker
worden naarmate ze groeien. Belangrijke stap binnen dit proces is ontwikkeling zelf of zelfbeeld/zelfconcept.
Humanistische benadering gaat uit van veronderstelling dat mensen uit zichzelf steeds naar het goede
streven.
Het belang van de fenomenologie.
Rogers beklemtoonde dat mensen in een subjectieve wereld leven, die enkel door henzelf volledig gekend
kan worden.
Fenomenologische realiteit is de realiteit zoals die door de persoon ervaren wordt, en niet de fysische
wereld die het gedrag van mensen bepaalt. Subjectieve interpretatie van gebeurtenissen bepaalt iemands
gedachten, gevoelens en gedragingen en een psychotherapeut moet deze fenomenologische realiteit leren
begrijpen om te kunnen helpen. Idealiter geen tegenstrijdigheid tussen subjectieve, fenomenologische en de
2
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper u0051e1. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 55628 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen