RECHTSFILOSOFIE B: uitgebreide collegeaantekeningen hoor-en werkcolleges 2021 + oefenvragen o.a. uit werkcolleges. Tilburg University rechtsgeleerdheid jaar 3. Tentamen in een keer gehaald.
1) In welke zin is de Eu een gemeenschap?
- Immigratie
2) In welke zin is de EU Europees?
- Advies RvS 12/9/2007
- Grenzen van Europa
- Continent zonder buitengrenzen
EU = democratische rechtsorde, geen staat!
-Mislukking van het Constitutionele verdrag:
- Verdrag van Lissabon
- Financiële crisis van de Euro
- Groeiende tweespalt tussen Noord-Europese en Zuid- Europese landen
- Groeiende tweespalt tussen West-Europese en Zuid-Europese landen
Teleologische interpretatie van het verdrag van Rome
1. Van Gend & Loos:
> Rechtstreekse werking
> autonome rechtsorde
EEG verdrag: niet alleen staten hebben rechten en plichten onderling, ook individuen
2. Costa vs ENEL
> Voortgang van gemeenschapsrecht
Rechtstreekse werking maar toch Europees recht in conflict met nationaal recht
In principe europees recht voorrang voor nationaal recht
3. Vergelijking met federale rechtsorde
> Advies 1/91 EU = zoiets als federale rechtsorde
Autonomie van het gemeenschapsrecht:
- Nieuwe rechtsorde: Van Gend en Loos
- Eigen rechtsorde: Costa vs ENEL
- teleologische interpretatie: middel tot doeleind
Eu als constitutionele gemeenschap
> Les verts arrest (p. 34)
Legaliteit van rechtsvorming
- horizontale bevoegdheidsverdeling
- verticale bevoegdheidsverdeling
Een juridische constitutie: Het verdrag als constitutionele handvest
Autonome rechtsgemeenschap zonder politieke gemeenschap?
De legitimiteit van besluiten
- waarover zwijgt les verts?
De EU als politieke eenheid?
De preambule van het verdrag van Rome
De preambule van de constitutie van de VS
,Een politieke constitutie?
> Grondwetgeving door een Europees volk?
Opbouw van de cursus:
a) De EU is geen autonome rechtsorde
Het Maastricht-arrest van het BVerfG
b) De EU is wel een autonome rechtsorde maar geen politieke gemeenschap
Visie van Th. Koopmans
c) De EU is een autonome rechtsorde én een politieke gemeenschap
d) Problemen waarvoor de EU staat als politieke gemeenschap
WC:
Het BVerfG: de EU als statenverbond
1. Contextualisering van dit college:
- De EU: een Unie? Europees?
- juridische concretisering van deze vraag :de constitutionalisering van de verdragen
- Rechtstreekse werking en de voorrang van Europees recht
- De verdragen als constitutionele handvest van de EU
- De EU als sui generis (one of a kind) gemeenschap: de naam voor een probleem zowel theoretisch
als praktisch, geen oplossing daarvoor !
2. Strategie: laten zien waarom de constitutionalisering van de verdragen een juridisch probleem
oproept dat niet wordt opgelost door te verwijzen naar de EU als sui generis gemeenschap.
- Want: niet genoeg om te zeggen wat de EU niet is: een positieve beschrijving van wat specifiek
daaraan is moet er ook zijn!
- Het Maastricht-arrest van het Bundesverfassungsgericht (BVerfG) legt de vinger op de zere plek: bij
gebrek aan een positieve beschrijving valt de EU van de twee bestaande categorieën om rechtsordes
te beschrijven: ofwel is de EU een bondstaat ofwel is het een statenverbond
- De stelling van het BVerfG komt op het volgende neer:
a) er is geen Europees volk dat een grondwet tot stand heeft gebracht, dus geen sprake van een
constitutioneel handvest van de EU, dus de EU kan geen bondstaat zijn.
b) Dus de EU is niets anders dan een statenverbond, dus een internationaal organisatie onder een
reguliere internationaal verdrag.
c) Geen sprake van een sui generis gemeenschap
Bondstaat:
Duitse volk
- Federaal niveau
> Wetgevende macht
> Uitvoerende macht
> Rechterlijke macht
Lidstaten: NL-BE-LUX-DL-FR-IT
Verdragen
EEG: Europese commissie- Europees Parlement – Europese Raad- ECB
Lidstaten: NL-BE-LUX-DL-FR-IT
,3. Kern van het argument:
- Democratie is zelf-(grond)wetgeving door een volk
- Er is geen Europees volk, wel Europese volkeren
- Het Europees recht onleent zijn gelding en legitimiteit aan de volkeren van de lidstaten
- Het Europees parlement is geen parlement in democratische zin
- Het zijn de nationale parlementen, als vertegenwoordigende organen van de lidstaten, die het
Europees recht gelding en legitimiteit verschaffen.
- Geen sprake dan van een nieuwe en eigen rechtsorde, in tegenstelling tot van Gend & Loos en
Costa v. Enel
- Dus ook geen overdracht van soevereine rechten naar de EU, alleen delegatie van rechten omwille
van samenwerking.
4. terug naar de kernvragen van de curus
- De kritiek van het Maastricht-arrest heeft direct betrekking op kernvragen van de cursus
a) de U van de EU economisch? Politiek? Juridisch?
b) de E van EU: is er überhaupt zo iets als een Europese identiteit die ons in staat stelt om te spreken
over een Europees volk?
- Het Maastricht-arrest als scharnier tussen de rechtspraktijk en de rechtsdogmatiek en de rechts-en
politieke filosofie.
- Rechtsfilosofische problemen steken in rechtsdogmatische oplossingen voor maatschappelijke
problemen.
- De rechtspraktijk als rechts- en politieke filosofie: het EHvJ en het BverfG als (stilzwijgende)
rechtsfilosofen.
5. Waarom rechtsfilosofie in de rechtspraktijk?
- Indirect roepen van Gend & Loos, Costa v. Enel, les Verts en het Maastricht-Urteil vragen op over:
a) een nieuwe- en eigen rechtsorde
b) Identiteit en verschil
c) Volk
d) Representatie
e) democratie
F) legaliteit en legitimiteit
g) Verhouding tussen recht en politiek
- Praktische implicaties van impliciete rechtsfilosofische standpunten
- Expliciteren en kritische doordenking van standpunten omwille van een betere rechtspraktijk.
Samenvatting week 1:
a) In welke zin is de EU een unie?
Teleologische interpretatie
Constitutionele handvest
b) In welke zin is de EU Europees?
Grenzen van Europa
Democratie
BOVENSTAANDE = DOEL CURSUS
HetBVerfG:
Bundesverfassungsgericht= constitutioneel hof van DL, hoogste rechter
EG als statenverbond, na Lissabon is het Europese Unie, maar vooral gedeelte van het Unierecht wat
sterke claim maakt tot supra-nationaliteit.
BverfG zegt EG is statenverbond
Samenvatting van de redenering van het BVerfG
Volkssoevereiniteit
- zelf(grond)wetgeving
De EU: een Unie? Europees?
De te behandelen aspecten:
- Autonomie EU
- Democratie
- Representatie
In het Les Verts-arrest stelt het Europese Hof van Justitie dat het EEG-verdrag een constitutioneel
handvest is, hiermee wordt bedoelt dat: het Hof een volledige legaliteitscontrole kan uitoefenen op
rechtshandeling van de EU en haar Lidstaten.
Geen legitimiteitscontrole! Dit is niet aan het hof.
Democratie = volkssoevereiniteit. Volk ligt ten grondslag aan staatsbestel. Dat Trias Politica allemaal
verantwoordelijk zijn tegenover het volk. Voor zover er sprake is van soeverein volk, dan dmv Trias
Politica geeft volk zelf zijn wet. Democratie = collectieve zelfgrond wetgeving.
BVerfG: kunnen we spreken over democratisch Europa? Er is immers geen Europees volk. Enkel
VOLKEREN in meervoud. Dus niets wat ons samen bindt om dusdanige wijze dat we ons politieke
gemeenschap noemen. Op grond van democratie kom je tot conclusie dat EU een demeocratisch
tekort is omdat er eenvoudigweg geen Europees volk bestaat.
Dus in welke zin is EU een gemeenschap? Welke zin Europees?
De autonomie van het gemeenschapsrecht
Statenverbond of bondstaat?
- Analyse passages in arrest
- Vergelijking VS of D met de EU
- Arrest nav Lissabonverdrag
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper pleunvandijk68. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,48. Je zit daarna nergens aan vast.
