Dit is de samenvatting van het boek ontwikkelingspsychologie hoofdstuk 1 t/m 16 gecombineerd met de stof uit de colleges. De informatie van college 1 t/m 5 zijn door de samenvatting heen verwerkt. College 6 heb ik achteraan uitgeschreven.
Samenvatting
ontwikkelingspsychologie
Boek ontwikkelingspsychologie van Liesbeth van Beemen en Marieke Beckerman-
Wagner en de collegestof.
Inhoud
Hoofdstuk 1: Het terrein van de ontwikkelingspsychologie...................................................................4
1.1 Een definitie van ontwikkeling......................................................................................................4
1.2 Kinder- en jeugdjaren: een afbakening.........................................................................................4
1.3 Ontwikkelingspsychologie in historisch perspectief.....................................................................5
1.5 Meten in gedragswetenschappen................................................................................................6
Hoofdstuk 2 Ontwikkelingspsychologie theorieën.................................................................................7
2.1 Aanleg of omgeving......................................................................................................................7
2.3 Het cognitieve ontwikkelingsmodel van Jean Piaget (1896-1980)................................................7
2.4 De leertheorie...............................................................................................................................8
2.4.1 John Watson (1878-1958) en de klassieke conditionering.....................................................8
2.4.2 B.F. Skinner (1904-1990) en de operante conditionering......................................................9
2.4.3 De sociale leertheorie............................................................................................................9
2.4.4 De belangrijkste leerprincipes...............................................................................................9
Hoofdstuk 3: Erfelijkheid en prenatale ontwikkeling..............................................................................9
3.1 Erfelijkheid en enkele historische feiten.......................................................................................9
3.2 Begin van het menselijk leven....................................................................................................10
3.3 Dominante en recessieve genen.................................................................................................10
3.4 Zwangerschap.............................................................................................................................10
3.5 De geboorte................................................................................................................................11
3.6 Prenatale ontwikkeling en invloeden van buitenaf.....................................................................11
3.7 Anders dan gemiddeld – Te vroeg geboren................................................................................11
Hoofdstuk 4: Fysieke ontwikkeling.......................................................................................................11
4.1 De eerste levensfuncties.............................................................................................................11
4.2 Fysieke groei...............................................................................................................................12
4.3 Rijping van het zenuwstelsel.......................................................................................................13
4.3.1 Bouw van de hersenen........................................................................................................13
4.3.2 Bouw van de zenuwcel........................................................................................................14
4.3.2 Plasticiteit en hemisfeerspecialisatie...................................................................................15
4.4 Motorische ontwikkeling............................................................................................................15
1
, 4.4.1 Grove motoriek....................................................................................................................16
4.4.2 Fijne motoriek......................................................................................................................16
4.5 Anders dan gemiddeld – Motorische problemen.......................................................................16
Hoofdstuk 5: De taal.............................................................................................................................16
5.1 Beschrijving van de taalontwikkeling..........................................................................................16
5.1.1 Taalverwervingsvoorwaarden..............................................................................................17
5.2 Verklaring van de taalontwikkeling.............................................................................................18
5.2.1 Gewoon een leerproces?.....................................................................................................18
5.2.2 Is het vermogen om taal te leren aangeboren?...................................................................19
5.2.3 Taalontwikkeling en cognitie...............................................................................................19
5.3 Anders dan gemiddeld – kinderen met een communicatieve stoornis.......................................19
Hoofdstuk 6: Het denken......................................................................................................................19
6.1 Piagets visie op ontwikkeling......................................................................................................19
6.2 Vier stadia van cognitieve ontwikkeling......................................................................................19
6.3 De visie van op de cognitieve ontwikkeling van Lev Vygotsky (1896- 1934)...............................20
6.4 Bouwstenen van het informatieverwerkingsmodel....................................................................21
6.5 Verwerkingsprocessen van het informatieverwerkingssyteem..................................................21
6.6 Intelligentie, verschillen tussen kinderen...................................................................................22
6.7 Executive functies – zelfsturing...................................................................................................22
6.8 Ander dan gemiddeld – Het hoogbegaafde kind........................................................................22
Hoofdstuk 7: Temperament.................................................................................................................23
7.1 Wat is temperament...................................................................................................................23
7.2 Temperamentverschillen............................................................................................................23
7.3 Hoogsensitief temperament.......................................................................................................24
7.4 Temperament en stabiliteit........................................................................................................24
7.5 Een moderne benadering: Risico- en beschermende factoren...................................................24
7.6 Kindbeschrijvingen en de big five...............................................................................................25
7.7 Anders dan gemiddeld – Angstig en verlegen.............................................................................25
Hoofdstuk 8: Gehechtheid....................................................................................................................25
8.1 Voorlopers van de gehechtheidstheorie.....................................................................................25
8.2 Gehechtheidstheorie en haar evolutionaire achtergrond..........................................................25
8.3 Ontwikkeling van gehechtheid...................................................................................................26
8.4 Individuele verschillen................................................................................................................26
8.5 Waardoor wordt sensitiviteit beïnvloed?...................................................................................27
8.6 Gevolgen van de gehechtheidskwaliteit.....................................................................................27
8.7 Anders dan gemiddeld – Het adoptiekind..................................................................................28
2
,Hoofdstuk 9 Zelfconcept en identiteit..................................................................................................28
9.1 Van zelfbesef naar zelfkennis......................................................................................................28
9.2 Competentie, prestatiemotivatie en zelfvertrouwen.................................................................28
9.4 Anders dan gemiddeld – De wegloper........................................................................................30
Hoofdstuk 10 Moraliteit.......................................................................................................................31
10.1 Afbakening van het begrip ‘moraliteit’.....................................................................................31
10.2 Vroege kenmerken van morele ontwikkeling...........................................................................31
10.3 Morele ontwikkeling volgens Piaget.........................................................................................31
10.4 Moraliteit volgens Kohlberg......................................................................................................32
10.5 Moreel gedrag en de sociale leertheorie..................................................................................32
10.6 Anders dan gemiddeld- Gewetenloos?.....................................................................................33
Hoofdstuk 11: Sociale cognitie en sociaal gedrag.................................................................................33
11.1 Sociale cognitie.........................................................................................................................33
11.2 Agressie....................................................................................................................................33
11.3 Prosociaal gedrag......................................................................................................................34
11.4 Anders dan gemiddeld – sociaal onhandig...............................................................................34
Hoofdstuk 12 Sekserollen.....................................................................................................................35
12.2 Sekseverschillen en sekserolgedrag..........................................................................................35
12.2 Verloop van de sekserolontwikkeling.......................................................................................35
12.3 Biologische benadering.............................................................................................................35
12.4 Sociale leertheorie....................................................................................................................36
12.5 Cognitief verklaringsmodel.......................................................................................................36
12.6 Ander dan gemiddeld – Homoseksueel....................................................................................36
Hoofdstuk 13: Seksuele ontwikkeling...................................................................................................37
13.1 Seksuele ontwikkeling in de baby/dreumesperiode (0-2 jaar)..................................................37
13.2 Seksuele ontwikkeling in de peuterperiode (2 tot 4 jaar).........................................................37
13.3 Seksuele ontwikkeling in de kleuterperiode (4-6 jaar)..............................................................37
13.4 Seksuele ontwikkeling in de vroege schoolperiode (6-9 jaar)...................................................37
13.5 Seksuele ontwikkeling in de late schoolperiode (prepuberteit) (9-12 jaar)..............................38
13.6 Seksuele ontwikkeling in de vroege puberteit (12-15 jaar).......................................................38
13.7 Seksuele ontwikkeling in de late puberteit (15-18 jaar)...........................................................38
13.8 Anders dan gemiddeld – De seksuele ontwikkeling van LHBTI- jongeren.................................39
Hoofdstuk 14: Kind en gezin.................................................................................................................40
14.1 ecologische systeemtheorie van Bronfenbrenner....................................................................40
14.2 Het gezin...................................................................................................................................41
14.2.1 Opvoeding.........................................................................................................................41
3
, 14.2.3 Sibling................................................................................................................................42
Hoofdstuk 15 School en peergroep......................................................................................................43
15.1 De school..................................................................................................................................43
15.2 De peergroep............................................................................................................................43
15.3 Anders dan gemiddeld – Jong en verslaafd..............................................................................44
Hoofdstuk 16 Het virtuele Milieu.........................................................................................................44
16.1 Passieve media: TV, film en video.............................................................................................45
College 6: Adolescentie........................................................................................................................46
Artikelen...............................................................................................................................................47
1001 Kritieke dagen..........................................................................................................................47
Puberhersenen.................................................................................................................................47
De IJslandse aanpak van middelen gebruik onder jongeren.............................................................48
Hoofdstuk 1: Het terrein van de
ontwikkelingspsychologie
1.1 Een definitie van ontwikkeling
Ontwikkeling: Een reeks progressieve veranderingen die tot hogere niveaus van differentiatie en
functioneren leiden.
Ontwikkelingspsychologie: Het systematische en wetenschappelijke onderzoek van veranderingen in
menselijke gedragingen en psychische activiteiten over de tijd. De ontwikkelingspsychologie houdt
zich met twee fundamentele kwesties bezig:
1. Welke psychologische toestanden doorlopen individuen tijdens hun ontwikkeling?
2. Welke mechanismen zijn verantwoordelijk voor de overgang van de ene toestand naar de
volgende?
1.2 Kinder- en jeugdjaren: een afbakening
Een belangrijk element binnen de ontwikkelingspsychologie is de factor tijd. We onderscheiden vijf
ontwikkelingsperioden:
1. Babyperiode (0-12 jaar): In het eerste levensjaar is het groei- en ontwikkelingstempo heel
hoog. Vooral op motorisch gebied zijn de vorderingen spectaculair. Een van de belangrijkste
ontwikkelingen in het eerste levensjaar is het ontstaan van de eerste gehechtheidsrelatie.
2. Peuterperiode (1-4 jaar): De ondernemende en zelfbewuste peuter leert talloze nieuwe
vaardigheden en dit zorgt voor een toename van verkenningsmogelijkheden en
leerervaringen. De belangrijkste taalontwikkeling die zorgt voor een snel toenemende sociale
en communicatieve vaardigheden. Een veel voorkomende eigenschap bij de peuter is het
egocentrisme.
3. Kleuterperiode (4-6 jaar): De kleuter is meer dan een peuter op andere kinderen gericht en
beschikt meestal over een rijke fantasie.
4. Schoolperiode (12-18 jaar): In deze fase neemt de cognitieve ontwikkeling een belangrijke
plaats in. Kinderen komen in deze fase door school, sport en hobbyactiviteiten met andere
kinderen en volwassenen in contact.
4
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper bijsterboschsanne. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.
