Stuvia: leidsstudent
Hoorcollege aantekeningen
Rechtsfilosofie I 22/23
Leiden Universiteit
A. Kinneging
"Over de democratie in Amerika" - A. Tocqueville
T = Tocqueville
, Week 1
Wat is recht? Wat is de aard en natuur? Waar zijn we mee bezig?
Eerste antwoord
- recht gaat over goed en kwaad → lijkt op wat we moraal noemen → klopt dat? Moord en diefstal is
kwaad, anderen niet bestelen/vermoorden is goed, netjes contract afsluiten en eraan houden is
goed, wanprestatie is kwaad, onrechtmatige daad is kwaad,
grondrechten van een ander schenden is kwaad,
grondrechten zelf is goed
- wat is dan het verschil tussen recht en moraal?
- moraal is een verzameling van normen die goed en
kwaad betreffen
- niet alle morele normen zijn rechtsnormen
- morele norm, geen rechtsnorm: norm van de
beleefdheid
- waarom onderscheid tussen moraal en recht?
- waarom soms rechtsnormen maken van morelen?
Sommige morele normen zijn zo belangrijk, dat we de afdwinging en waarborging niet vrij
kunnen laten aan het vrije spel van de maatschappelijke kracht. Maar de kracht en macht
van de staat erbij betrekken om die normen te handhaven en af te dwingen, met juridische
sancties
- moreel overschrijden is niet de sancties van de staat, maar sociale sancties → bv. iemand
buitensluiten, uitlachen, bekritiseren
Dit antwoord leidt weer tot nieuwe vragen
Aard en natuur van het recht
- lijkt te gaan over iets vasts, maar kan je daar wel over spreken als het gaat om het recht of moraal?
Want dit verandert voortdurend. Recht en moraal in NL is dat niet in China of Afghanistan
- vast en veranderlijk zijn tegenpolen, maar toch verandering
mogelijk, zie pijlen: pijlen is de veranderlijkheid
- sommige rechtsnormen worden afgeschaft, ze
kunnen dan nog wel gelden als morele norm, maar
worden niet meer door de staat afgedwongen
- prostitutie: juridisch vrij, maar morele druk
- kan ook zijn dat de morele norm indifferent gaat
worden
- morele norm wordt rechtsnorm
- vlees eten, vliegen, autorijden
Veranderlijk → is het dan wel iets vastigs, iets echts, bestaat goed en kwaad uberhaubt? Of zijn recht en
moraal nooit meer dan vooroordeel, bijgeloof en/of willekeur?
- is iets goed omdat het op een bepaalde tijd en plaats geldt? Maar op een andere plaats en tijd zou
het kwaad zijn → recht en moraal zijn niets anders dan willekeurig oordeel van de mens op een
bepaald tijdstip en plaats
- puur willekeur? Of zijn er toch beginselen die absoluut en onveranderlijk zijn? Die wij als
mens niet willen veranderen en worden gevonden in de werkelijkheid?
- Newton heeft bv. zijn natuurwetten gevonden in de werkelijkheid en dit is geen
willekeur
- is rechtvaardigheid wat de sterkste beveelt? Of is het iets wat echt bestaat en wat je moet
zoeken en vinden
- recht en moraal is geen willekeur → voorbeeld: tentamens van de trap gooien en hoe is dat
met racisme?
→ Natuurrecht vs rechtspositivisme = hoofdthema van de rechtsfilosofie
1
