Hoofstuk 7 sociale veranderingen
Leertaak 1B
7.1 Pantra rhei
Bij sociale veranderingen gaat het om veranderingen in de cultuur en structuur van een samenleving
over een langer periode.
Denk aan waarden en normen die veranderen, technologische ontwikkelingen, politieke
machthebbers die wisselen van stoel.
Hoe betrouwbaar zijn de herinneringen?
Het verleden is voor een verhaal dat ons zelf vertellen. En daarbij verfraaien we onze geschiedenis
met zekerheden die passen bij onze dromen, zo laten geheugendeskundigen ons weten.
Wie met nodige afstand omkijkt naar het verleden, zonder vooringenomenheid, zal zich verbazen
over hoe het vroeger werkelijk was.
7.2 oorzaken van sociale veranderingen
We hebben sociale veranderingen gedefinieerd als ‘veranderingen in de cultuur en structuur van een
samenleving over langer periode’. Vaak zijn mensen geneigd om veranderingen die zich in de
maatschappij voordoen rechtlijnig te koppelen aan één oorzaak. Niet zelden leidt dit tot snelle en
‘zekere’ antwoorden, zoals ‘de toegenomen criminaliteit komt door het drugsgebruik’ en ‘de
onveiligheid wordt vooral veroorzaakt door allochtonen’.
Persoonlijke ervaringen, cultuur, maatschappelijk omstandigheden, maatschappijvisie etc. vormen
een belangrijke rol bij de oordelen.
Complex van faxtoren = multicausaliteit, meerdere dingen waarom iets veranderd. Multicausaliteit is
altijd aan de orde bij sociale veranderingen.
7.3 beheersing van sociale verandering
Sociale veranderingen gaan meestal gespaard met onzekerheid. Daarom worden ze doorgaans
bewust gepland en voorbereid. We willen dat sociale veranderingen beheerst en controleerbaar
verlopen. Onzekerheidsreductie noemen psychologen dat.
Door wetten, regels en procedures dienen eventuele veranderingen ‘beheerst’ in gang te zetten en te
laten verlopen.
Sociale veranderingen hoeft niet altijd voor iedereen positief te zijn. Dit hangt af van je positie en je
maatschappijvisie.
7.4 verschijningsvormen van sociale verandering
Sociale veranderingen kun je goed signaleren door te kijken naar veranderende kenmerken van onze
samenleving.het SCP = sociaal cutureel planbureau doet regelmatig onderzoek naar sociale
veranderingen. In hun rapporten onderscheiden ze vier verschijnvormen sociale veranderingen.
De kenmerken van het volk, het gerag van de mensen, de sociale structuren in de samenleving en
cultuur.
Kenmerken van volk
Kenmerken van het volk veranderingen voortdurend. Vaak gaat dit langzaam, maar op den duur
tekent zich een wezenlijke verandering af. Denk aan groei van allochtonen, bevolkingsgroei, dalen
van gezinsgrootte.
Het gedrag van een mensen
Mensen in Nederland zijn zich de afgelopen jaren anders gaan gedragen.
Echtscheidingen
Meer huisvuil
Meer auto in Nederland
We werken minder lang vrije dagen zijn toegenomen.
Kinderen volgen in toenemende mate hoger onderwijs
, Museumbezoek is toegenomen
We communiceren meer elektronisch
We gaan meer en langer op vakantie naar het buitenland
Het kerkbezoek is gedaald.
De sociale structuren in de samenleving
Ook in sociale structuren hebben veranderingen voltrokken. Democratisering heeft de
gezagsverhoudingen in het gezin, op school en op het werk gewijzigd. Ons land is nu meer egalitair
dan vijftig jaar geleden. De vrouwenemancipatie heeft tot meer gelijkheid tussen mannen en
vrouwen geleid. In de spreekkamer van de zorgverlener en zorgvragen is er meer gelijkheid.
Cultuur
Religieuze waarde en normen hebben sterk aan belang ingeboet. Het eigenbelang wordt in
toenemende mate hoger gewaardeerd dan solidariteit.
7.5 gangmakers van sociale verandering
Sociale veranderingen kunnen door veel verschillende ontwikkelingen, gebeurtenissen, instituties en
groeperingen in gang gezet worden. Hieronder een aantal ‘gangmakers’.
De politiek
Vaak worden sociale veranderingen in gang gezet door politieke partijen of regeringen.
Sociale problemen
Sociale problemen is vaak het startpunt voor veranderingen. Zo leiden milieuproblemen wereldwijd
tot tal van maatregelen. De onbetaalbaarheid van de verzorgingsstaat leidde in Nederland tot
pleidooien voor meer zelfredzaamheid en de participatiesamenleving
Wetenschappelijk onderzoek
In onze hedendaagse samenleving zijn sociale veranderingen vaak een gevolg van wetenschappelijk
onderzoek, of begeleidt wetenschappelijk onderzoek sociale veranderingen. We hebben veel
onderzoeksinstituten: denk aan SCP CBS RIVM.
Rampen, oorlogen en depressies
Economische depressie, oorlog en rampen leiden vaak ook tot sociale veranderingen, die tot doel
hebben om de schade te herstellen en herhaling te voorkomen.
Technologische vernieuwingen.
Uitvindingen zoals, tv, internet facebook, mobiel. Ook door digitalisering, domotica en e-health is er
ook in de zorg- en welzijnssector de laatste jaren veel veranderd.
Pressiegroepen en actiegroepen
Ook zijn in onze sameleving talrijke pressiegroepen actief om sociale veranderingen te bepleiten en
in hang te zetten. Zo fungeert de landelijke koepel van jeugdhulpverleningsinstellingen als
pressiegroep om de besluitvorming van de overheid met betrekking tot de jeugdhulpverlening in
Nederland te beïnvloeden.
Vakbonden
Vakbonden zijn actief om de positie van werknemers in bedrijven te beschermen en te verbeteren.
Zij proberen de politieke besluitvorming te beïnvloeden, tegen te gaan of te versnellen.
Sociale bewegingen
Ook sociale bewegingen kunnen een belangrijke rol spelen bij het initiëren van veranderingen.
Een sociale beweging van individuen, groeperingen en organisaties op grond van
gemeenschappelijke opvattingen proberen d.m.v gezamenlijke actie de maatschappelijke
ontwikkeling in een door hen gewenste richting te sturen.
7.6 De wet van de remmende voorsprong
Vooral de laatste halve eeuw voltrekke veranderingen zich in een versneld tempo. Deze
veranderingen verlopen niet allemaal hetzelfde. Ene systeem loopt voorop, waar de andere volgend.