100% tevredenheidsgarantie Direct beschikbaar na betaling Zowel online als in PDF Je zit nergens aan vast
logo-home
Samenvatting Alles over taalverandering en taalvariatie (taalbeschouwing 2.1) (lerarenopleiding Nederlands) €8,49   In winkelwagen

Samenvatting

Samenvatting Alles over taalverandering en taalvariatie (taalbeschouwing 2.1) (lerarenopleiding Nederlands)

 67 keer bekeken  3 keer verkocht

In dit document wordt alles met betrekking tot taalverandering en taalvariatie uitgewerkt. Vaak heb ik gewerkt met kleine zinnetjes en begrippenlijsten. Dit document bevat: - Samenvatting van taalverandering H7 en H15 - Samenvatting van een artikel uit Taalunie: 'De geschiedenis van de Nederlan...

[Meer zien]

Voorbeeld 4 van de 18  pagina's

  • Nee
  • Hoofdstuk 18 en 19
  • 1 januari 2023
  • 18
  • 2019/2020
  • Samenvatting
book image

Titel boek:

Auteur(s):

  • Uitgave:
  • ISBN:
  • Druk:
Alle documenten voor dit vak (1)
avatar-seller
rosaeva
R. den Buitelaar – Hogeschool Rotterdam


Voorbereiding tentamen Taalbeschouwing – leerdocument

Hoofdstuk 7 Van middeleeuwen naar nieuwe tijd: de 16e eeuw

7.1

Latijn is het communicatiemiddel -> Latijnse grammatica

1485 Exercitium Puerorum boek verschenen -> vertalingen of verduidelijkingen volkstaal

Adjectief -> bijvoeglijk naamwoord

Substantief -> zelfstandig naamwoord



7.2

In Exercitium Puerorum wordt vooral verschil talen laten zien:

Nominatief – eerste naamval

Accusatief – vierde naamval (lijdend voorwerp)



7.3

Door de opkomst van steden in de middeleeuwen meer mensen naar school (moest heer toestaan)



7.4

16e eeuw -> duidelijke belangstelling voor volkstaal

Latijn is superieur in zijn uitdrukkingsmogelijkheden, maar tegelijkertijd overtuigd van de intrinsieke
waarde eigen moedertaal

Ingrijpende gewijzigde houding door : Renaissance (hernieuwde oriëntatie op de Oudheid, werken
van mensen die geen Latijn lazen ook onder aandacht brengen), Reformatie (kerkhervorming) en
nationaal bewustzijn



7.5

Politieke conflicten – tachtigjarige oorlog – het ontstaan standaardtaal vindt vooral in het noorden
plaats, zuiden verdwijnt komende eeuwen uit ons zicht



7.6

In de nieuwe zelfbewuste Republiek verschijnen publicaties waarin de kwaliteiten van de moedertaal
worden benadrukt. (eerste gedrukte dialoogvorm: dialoog over de Nederlandse grammatica)

Rederijkerskamers -> omgeving waarin zorg voor de moedertaal en literaire activiteiten samengingen

Term Nederlands komt al voor, vaak worden Duits en Nederduits gebruikt. (Duits -> taal van het volk)

R. den Buitelaar – Hogeschool Rotterdam

,R. den Buitelaar – Hogeschool Rotterdam


Duits en Nederlands worden niet als verschillende grootheden gezien

Twe-spraack 1584 > gericht aan burgermeester Amsterdam, verheerlijking van eigen taal het centrale
thema

- Cultivering van het Nederlands
- Taal ordenen
- Taal eigen systeem
- Gebruik bastaardwoorden vermijden

Opbouw en zuivering van het Nederlands. (Nederlands moet op verschillende terreinen worden
gebruikt)



7.7

Simon Stevin 1568

Vier kenmerken Nederlands

1. Hoge ouderdom
2. Aanwezigheid van veel eenlettergrepige woorden
3. Bijzonder vermogen om samenstellingen en afleidingen te vormen
4. Beweeglijkheid (vermogen om te overtuigen en ontroeren)



7.8

Opbouw van taal -> beregeling op het gebied van spelling en grammatica

Twe-Spraack geeft voor het eerst de regels van het Nederlands aan, niet alleen beschrijvend
(descriptief), maar ook in regelende opbouwende zin (prescriptief)

In Twe-Spraack maar liefst zes naamvallen gepresenteerd (superieur, net zoals Latijn, goede taal is
een taal met naamvallen)



7.9

Latijnse invloed op morfologie en syntaxis vergrootte de waardigheid van de Nederlandse taal

Op het gebied van woordenschat werd dit anders gezien –> onnodig, onwenselijk, men maakte
bezwaar

Leenwoorden -> ambtelijke taal en taalgebruik van hofkringen, rederijkers hadden zich er zeker
schuldig aan gemaakt

Taal moet gezuiverd worden (Coornhert bv) -> in plaats van bastaardwoorden moet men
Nederlandse woorden gebruiken, oude woorden of nieuwvormingen (neologismen)

Purismen (streven naar behoud van iets, zuiveren van taal) -> enkel ghetal, meervoud, letterkonst,
naam, woord, onderwerp, ghezeg, redenkaveling (purisme voor dialectica = logica)

Sommige neologismen ingang gevonden -> onderwerp, gezegde, meervoud


R. den Buitelaar – Hogeschool Rotterdam

,R. den Buitelaar – Hogeschool Rotterdam


Het ging met name om afkeer van Romaanse leenwoorden, slecht een enkeling verzette zich tegen
ontlening aan het Duits

De discussie over zuivering van het Nederlands nog lang niet afgelopen



7.10 samenvatting

Het streven naar verheerlijking, zuivering en opbouw van het Nederlands beheerst de 16 e en 17e
eeuw.

Al de activiteiten rond en ten behoeve van de volkstaal zorgde dat er iets ontstond wat er daarvoor
niet was: een standaardtaal, eenheidstaal, althans in geschrift (daarvoor dialectverscheidenheid)

Middeleeuwen waren er al pogingen ondernomen, maar leidde niet tot standaardtaal

Het proces van standaardisatie vanaf de tweede helft 16 e eeuw, drie belangrijke kenmerken

1. Codificatie
2. Functie-uitbreiding
3. Selectie

Codificatie

- Norm- en regelgeving van een taal
- Twee-Spraack

Functie-uitbreiding

- Moedertaal op verschillende nieuwe terreinen gehanteerd
- Op politiek gebied won moedertaal wel terrein
- 1582 meeste documenten en uitgaande stukken het Nederlands te gebruiken i.p.v. Frans

Selectie

- Bepaalde taalvarianten worden geaccepteerd, anderen afgewezen



Hoofdstuk 15 Het Nederlands in de 21e eeuw

15.1

Dialectverlies is in stroomversnelling gekomen -> kinderen leren dialect niet meer aan

Processen voor 20e eeuw

- Ontstaat een regionale variëteit van de standaardtaal
- Ontstaat een nieuwe vorm van dialect

Dialectinterview

- Informaten reageren hyperdialectisch (neiging vrouwelijke vormen (zijn gelijk aan
standaardtaal) gelijk te maken aan mannelijke vormen (wijken af van standaardtaal))
- De mannelijke vormen werden blijkbaar over gegeneraliseerd omdat ze karakteristiek voor
het dialect werden beschouwd


R. den Buitelaar – Hogeschool Rotterdam

, R. den Buitelaar – Hogeschool Rotterdam


Bevordering dialect in onderwijs weinig terecht gekomen -> allochtone leerlingen etnolect



15.2

Norm van standaardtaal begint losser te worden

Poldernederlands (jonge succesvolle vrouwen) – volgens oude norm komt dit plat over (aai i.p.v. ei/ij)

Vrouwen zijn normgevoeliger dan mannen en houden zich meer aan de standaardtaal

Echter zien we dat vrouwen tegen de heersende norm ingaan -> zoveel maatschappelijk
zelfvertrouwen dat ze zich op het punt van uitspraak wel iets kunnen veroorloven (wordt toenemend
ook bij jonge intellectuele mannen geconstateerd)

Niet alleen in uitspraak, ook in woordgebruik lijken taalzeden losser te worden



15.3 Vlaamse tussentaal

Tussentaal -> gebruiken veel Vlamen in informele situatie

Tussentaal is een stap in de richting naar standaardtaal, met behoud van Vlaamse kenmerken

Taalkundigen (voorstander van sterke taaleenheid met Noorden, maken zich ernstig zorgen), het
komt ook voor in Nederlands, maar hier wordt het niet door hogere klassen gesproken, daar wel

Tussentaal kan stap in de richting van een afzonderlijke Vlaamse standaardtaal zijn, positie van
Nederlandssprekenden wordt ernstig verzwakt

Andere taalkundigen zien geen probleem, zolang het tot een informele situatie beperkt blijft

Het is geen standaardtaal kunnen spreken, maar willen spreken

Informalisering – informeel worden van taal

Vlaanderen beweging naar boven (vanuit het dialect) en Nederland beweging naar beneden (vanuit
zuivere Standaardtaal)



15.4

Jongerendialecten (smurfentaal) (jongeren zelf: straattaal)

Jongeren met verschillende etnische afkomst -> woorden uit verschillende talen

- Het-woorden en de-woorden omgewisseld
- Bijvoeglijk gebruikte bijvoeglijk naamwoord wordt verbogen naar authentiek Nederlands
(een goeie diploma)
- Murks (Marokkaans en Turks) (soms spottend, vooral uit bewondering)
- Sms’jes en chatboxen -> slordig




R. den Buitelaar – Hogeschool Rotterdam

Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:

Verzekerd van kwaliteit door reviews

Verzekerd van kwaliteit door reviews

Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!

Snel en makkelijk kopen

Snel en makkelijk kopen

Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.

Focus op de essentie

Focus op de essentie

Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!

Veelgestelde vragen

Wat krijg ik als ik dit document koop?

Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.

Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?

Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.

Van wie koop ik deze samenvatting?

Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper rosaeva. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.

Zit ik meteen vast aan een abonnement?

Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €8,49. Je zit daarna nergens aan vast.

Is Stuvia te vertrouwen?

4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)

Afgelopen 30 dagen zijn er 73216 samenvattingen verkocht

Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen

Start met verkopen
€8,49  3x  verkocht
  • (0)
  Kopen