Rechtsnormen: gedragsregels die door de overheid wettelijk zijn vastgelegd. Het totaal van
alle wettelijk vastgelegde regels heet het recht.
Nut van rechtsnormen:
- Regels laten het maatschappelijk leven goed verlopen (bijv. verkeersregels)
- Regels sluiten aan bij waarden en normen die we met elkaar delen (bijv. schoolplicht)
Rechtsgebieden:
- Publiekrecht → regels over de relatie tussen overheid en burger
- Privaatrecht → regels over de relatie tussen burgers onderling
Burgers worden ook wel rechtspersonen genoemd.
Het recht is altijd in beweging; wetten veranderen mee ten opzichte van onze opvattingen
Rechtsstaat: een rechtssysteem waarin burgers door grondrechten worden beschermd tegen
machtsmisbruik en willekeur.
Kerntaken van de overheid in een rechtsstaat:
- Rechtshandhaving → de staat zorgt ervoor dat we ons aan de wet houden
- Rechtsbescherming → wetten beschermen ons tegen machtsmisbruik
Doel van een rechtsstaat:
- Veiligheid
- Gelijkheid
- Vrijheid
Autoritaire staat of dictatuur: 1 machthebber die de regels bepaalt
Voorwaarden voor een rechtsstaat:
- Grondrechten zijn vastgesteld in de grondwet
- Er is een verdeling van de macht
- Er is een legaliteitsbeginsel: alles wat de overheid doet, moet volgens de wet. Een
legaliteitsbeginsel zorgt voor rechtszekerheid.
Grondwet: bevat grondrechten / basisrechten en mensenrechten.
- Klassieke grondrechten → overheid moet je deze rechten garanderen (recht op gelijke
behandeling, vrijheid van meningsuiting, vrijheid van godsdienst).
- Sociale grondrechten → overheid kan deze rechten niet garanderen, maar moet zich
er wel voor inspannen (recht op werk, gezondheidszorg, woonruimte).
Trias politica: verdeling van de macht, voorkomt machtsmisbruik en onrecht.
- Wetgevende macht → parlement → maakt wetten
, - Uitvoerende macht → regering → zorgt dat wetten uitgevoerd worden
- Rechterlijke macht → rechters → beoordeelt of iemand de wet heeft overtreden
Doel: elkaar controleren, elkaar scherp houden (systeem van checks and balances)
Rechterlijke macht is een onafhankelijke rechtspraak (onafhankelijk van overheid).
Dit zorgt voor:
- Een eerlijk proces
- Bescherming tegen overheid
- Voorkomt dat mensen zelf rechter spelen
Benoeming voor het leven: rechters kunnen niet ontslagen worden als de overheid het niet
eens is met de uitspraak.
Wraking: rechter maakt partijdige indruk, andere rechter behandelt de zaak.
Misdrijven: ernstige strafbare feiten (moord, diefstal, mishandeling), max staf: levenslang.
Overtredingen: minder ernstige strafbare feiten (door rood rijden, wildplassen), max straf: 1
jaar celstraf.
Criminaliteit: alle misdrijven die in de wet staan
Procedure misdrijven opsporen:
1. Politie verzamelt informatie, het opsporingsonderzoek + proces verbaal. De OvJ heeft
leiding van het onderzoek.
2. OvJ heeft 3 mogelijkheden:
- Seponeren → de zaak afdoen
- Transactie / strafbeschikking → OvJ regelt zaak zelf zonder rechter (schuldige
krijgt vaak boete / taakstraf)
- Vervolging → OvJ stapt naar rechter
Politie mag (zonder toestemming OvJ):
- Iemand staande houden (verdachte laat ID zien / krijgt boete)
- Iemand aanhouden (verdachte moet naar politiebureau voor verhoring)
- Fouilleren (mag alleen in een veiligheidsrisicogebied)
Deze dwangmiddelen mag de politie pas na redelijke vermoeding gebruiken.
Politie mag (met toestemming OvJ):
- Een woning binnengaan (huiszoekingsbevel nodig)
- Telefoongesprekken afluisteren / aftappen van internetverkeer
- Preventief fouilleren (zonder verdenking fouilleren)
- Iemand langer dan 9 uur vasthouden
- Infiltratie van misdaadorganisaties (undercover gaan)
Onschuldvermoede: je bent schuldig tot de rechter het tegendeel bewijst.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper sophietolk. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,99. Je zit daarna nergens aan vast.
