Samenvatting van h1-h9 van het boek 'de kern van het ondernemingsrecht'. Betreft onderwerpen als de rechtspersoon, bv, nv, stichtingen, verenigingen, fusies, aandelen en behandeld de jurisprudentie.
Hoofdstuk 1: Ondernemingsvormen
De rechtsvorm is een hulpmiddel om een onderneming in het maatschappelijk leven en in
rechte te kunnen laten functioneren; de onderneming en haar functioneren zijn het doel van
het ondernemingsrecht. De rechtsvormen van het ondernemingsrecht zijn in eerste instantie
facilitair van aard (hulpmiddel voor ondernemen).
Het ondernemingsrecht regelt voornamelijk drie onderwerpen:
1) De juridische organisatie van een onderneming
2) De vertegenwoordiging
3) Hoe zijn de verantwoordelijkheid en aansprakelijkheid voor de gang van zaken in de
onderneming uitgewerkt?
Boek 2 BW: NV, BV en coöperatie
Boek 7a BW: Maatschap
Wetboek van Koophandel: VOF en CV
Ondernemingen zijn op winst gericht; ondernemingsrecht dient zo te zijn ingericht dat het
ruimte laat voor het maken van winst. Als ondernemingsvorm komen vooral rechtsvormen in
aanmerking die toelaten winst uit te keren aan degenen die in de onderneming participeren.
à VOC wordt wel eens gezien als de voorloper van de huidige NV.
Kritiek op vennootschappen: zij zouden in de maatschappelijke verantwoordelijkheid
tekortschieten en te sterk op het belang van aandeelhouders zijn gericht en hierdoor voor
maatschappelijke problemen te weinig oog hebben.
1.1 Bv
Momenteel zijn er in Nederland om en nabij 900.000 besloten vennootschappen. Deze zijn
niet allemaal opgericht om een onderneming in stand te houden; ze kunnen ook gebruikt
worden voor bijv. het opbouwen van pensioen.
Kapitaalassociatie
Art. 2:175 BW à een bv heeft onder andere een in een of meer overdraagbare aandelen
verdeeld kapitaal: kapitaalvennootschap. Bij oprichting moet in ieder geval 1 aandeel worden
uitgegeven. Als er meer dan 1 aandeel wordt uitgegeven, mogen de aandelen in handen zijn
van één aandeelhouder (éénpersoons-bv).
Functie van aandelen
1. Aandelen voor de bv zijn een middel om vermogen aan te trekken. De inbrengverplichting
houdt in dat de aandeelhouder vermogen aan de bv ter beschikking moet stellen, in beginsel
ter grootte van het nominale bedrag – vermeld in de statuten – waarvoor hij aandelen neemt.
2. Aan het aandeel is stemrecht in de aandeelhoudersvergadering verbonden (art. 2:228 BW).
In die zin heeft een aandeel dus een zeggenschapsfunctie. Voor het aantal uit te brengen
stemmen is in beginsel de omvang van het aandelenbezit doorslaggevend; je zou kunnen
zeggen dat de bv een plutocratisch karakter heeft. Dit kan in de statuten anders geregeld zijn.
3. Aandeel vervult een winstverdelingsfunctie: ieder aandeel geeft recht op een gedeelte van
de winst (art. 2:216 BW). De winstuitkering op een aandeel wordt ook wel dividend genoemd.
, o 4. Voor een aandeelhouder vervult het aandeel nog een functie; het is een
vermogensobject omdat het voor overdracht vatbaar is.
Beslotenheid
Bv is besloten: aandelen staan op naam en overdracht kan niet vrijelijk plaatsvinden (tenzij
statuten anders zeggen). De aandeelhouder dient ze aan de medeaandeelhouders aan te
bieden (art. 2:195 BW). In de wet zijn voorschriften te vinden die aanduiden binnen welke
grenzen de vrije overdraagbaarheid in de statuten beperkt kan worden (2:195 BW);
blokkeringsregelingen. Deze hebben tot gevolg dat aandelen niet zonder meer vrij
verhandelbaar zijn. Daarnaast geschiedt de overdracht van aandelen bij notariële akte en
moeten alle aandeelhouders opgenomen worden in een register dat het bestuur van de bv
moet bijhouden.
Aansprakelijkheid
De aandeelhouders zijn in beginsel niet aansprakelijk voor hetgeen in naam van de bv is
verricht (art. 2:175 BW). Het heeft voor aandeelhouders dus een gunstig
aansprakelijkheidsregime. Als bijv. een bv failliet gaat kunnen schuldeisers van de bv
onbetaald blijven. Correctie kan wel via het leerstuk van de bestuurdersaansprakelijkheid.
Toepasselijke wetsbepalingen
De speciale bv-bepalingen zijn te vinden in art. 2:175-274 BW. Daarnaast zijn ze op nog vele
andere plekken te vinden. De bv wordt geregeerd door haar statuten. Dit zijn door de
aandeelhouders opgestelde ‘regels’ voor de organisatie. Bij oprichting worden de statuten
vastgesteld; hierna liggen zij voor elke geïnteresseerde op het kantoor van het handelsregister
ter inzage (art. 2:180 lid 1 BW). De inrichting van een bv is dus openbaar.
Daarnaast is er ook een relatie tussen bv en het burgerlijk recht; een bv kan bijv. een OD
plegen of iemand volmachtigen via art. 6:162BW of art. 3:60BW. Ondanks dat het geen
contract is, is het ingebed in de regels van het algemene burgerlijk recht.
Veel bv-bepalingen zijn niet van Nederlandse herkomst, maar overgenomen uit EU-richtlijnen
en verordeningen. Veel van deze EU-voorschriften zijn te vinden in de codificatierichtlijn
vennootschapsrecht (Richtlijn EU 2017/1132).
Modernisering van het recht
Op 1 oktober 2012 is het bv-recht grondig herzien: de wetgever heeft de bv als
ondernemingsvorm voor startende ondernemers aantrekkelijker willen maken door deze te
vereenvoudigen en soepeler te maken. Het wil bereiken dat ondernemers geen reden hebben
om in de buitenlandse rechtsvormen te vluchten. Het minimumkapitaal van 18.000 was
afgeschaft en de tot 1 oktober 2012 voor alle bv’s geldende verplichte blokkeringsregeling
verviel: de statuten van een bv kunnen onder het nieuwe bv-regime stemrecht loze en
winstrecht loze aandelen invoeren. Het facilitaire karakter werd versterkt en het bv-recht
werd minder regulerend.
,1.2 Nv
Verschil met bv
De nv is vooral geschikt voor grote ondernemingen. Dit omdat ze – om vermogen aan te
trekken – gebruikmaken van de diensten van de effectenbeurs Euronext Amsterdam. Dit kan
alleen als de desbetreffende nv een beursnotering heeft. Het minimumkapitaal telt 45.000
(art. 2:67 BW).
Het aandeel vervult dezelfde functies als bij de bv: aantrekken vermogen (2:80 BW),
winstverdeling (2:105BW) en stemrecht (2:118 BW).
Aandelen hoeven niet op naam te luiden, hij mag ook aan toonder worden uitgegeven. Wel
wil de wetgever het gebruik van toonderaandelen terugdringen i.v.m. witwassen.
Toonderaandelen hoeven niet in een register opgenomen te worden; gevolg is ook dat vaak
zij vaak niet weet wie de aandeelhouders zijn.
o Naam ‘nv’ misleidend, aangezien aandelen op naam wel in het register gezet
moeten worden (art. 2:85BW).
Toepasselijke wetsbepaling
Op de nv zijn de specifieke nv-bepalingen van toepassing (art. 2:64BW-2:164BW). Veel
artikelen zijn gelijk met die van bv, aangezien het Nederlandse recht de bv heeft opgezet als
een afgeleide van de nv. Het is in verschillende gedeeltes neergezet, zodat de bv de ruimte
kreeg om in de loop van de tijd zich meer te differentiëren van de nv.
1.3 De maatschap en de vennootschap onder firma
Overeenkomst tot samenwerking
De maatschap is een obligatoire, wederkerige overeenkomst tot samenwerking van twee of
meer personen. In beginsel is het sluiten van de overeenkomst vormvrij. Het is gericht op het
door middel van samenwerking behalen van vermogensrechtelijk voordeel dat aan de
vennoten toekomt: een winstverdelingsdoel net als bij de nv en bv. Men wil samenwerken
voor gemeenschappelijke rekening tot een gemeenschappelijk doel. De opbrengsten worden
via een verdeelsleutel uit de overeenkomst over de vennoten verdeeld. Eenieder van de
vennoten is gehouden iets in te brengen; denk aan een gebouw of arbeid.
o Een maatschap strekt tot een actieve samenwerking van de maten, die erop gericht
is om door middel van hun inbreng voor gemeenschappelijke rekening voordeel te
behalen dat aan hen allen ten goede komt (art. 7A:1655-1688BW)
Als een maatschap onder een gemeenschappelijke naam een onderneming uitoefent, gelden
ook de art 6-34 WvK: het wordt dan een VOF. De VOF kent hoofdelijke verbondenheid van de
vennoten (art. 18 WvK). Bij de maatschap zijn de maten voor gelijke delen aansprakelijk voor
de verbintenissen van de maatschap (art. 7a:1680BW).
Samenwerking/personenassociatie
De vennoten dienen in de VOF en maatschap op voet van gelijkheid samen te werken.
Ondergeschiktheid is niet mogelijk. Ze dienen gezamenlijk het beleid te bepalen. De
samenwerking veronderstelt een duurzame relatie: de verplichtingen lopen niet over en
weer, maar evenwijdig, parallel.
, Een maatschap/VOF wordt intuitu pesonae aangegaan (omwille van de persoon,
hoogstpersoonlijk). Het wordt dan ook wel een personenassociatie of personenvennootschap
genoemd. De persoon is zowel voor het ontstaan als voor het voortbestaan van belang.
o De wetgever spreekt over de nv en bv als rechtsfiguren van geheel eigen aard: een
rechtspersoon met een in aandelen verdeeld kapitaal. Via het aandeel staan de
aandeelhouders in verhouding tot de nv of bv. Zij moeten wel met elkaars
belangen rekening houden, maar behoeven geen intense samenwerking. Ze zijn
immers in de eerste plaats intuitu pecuniae (omwille van het geld) aangegaan.
o Bij met name een bv worden tussen de aandeelhouders vaak verdergaande
samenwerkingsverplichtingen tot stand gebracht dan uit de wet en de statuten
voortvloeien. Dit wordt dan vaak opgenomen in een
aandeelhoudersovereenkomst. In dat geval spreekt men over een joint venture.
VB: de bv waarin twee autofabrikanten samenwerken om gezamenlijk een nieuwe
type motor te ontwikkelen voor door hen te produceren auto’s.
o Aan het Nederlandse recht ligt de vrijheid van keuze van rechtsvorm ten
grondslag.
Stille en openbare maatschap
Maatschappen kunnen gebruikt worden voor de gezamenlijke uitoefening van het beroep van
bijv. advocaat of chirurg. Voor bedrijvigheid zoals bij loodgieters- of schildersbedrijven, is de
vof een wel gebruikte rechtsvorm.
In geval van een stille maatschap blijkt naar buiten toe niets van een gezamenlijke beroeps- of
bedrijfsuitoefening.
VB: een zoon die zijn vader in het boerenbedrijf opvolgt, sluit met deze een
maatschapsovereenkomst waarvan naar buiten toe niets blijkt.
Een gezamenlijke uitoefening zoals advocatuur of chirurgie kan ook op een voor derden wel
duidelijk kenbare wijze naar buiten, onder een gemeenschappelijke, als zodanig gevoerde
naam, worden uitgeoefend. Dit noemt men een openbare maatschap. Dit vindt dan dus
plaats in het kader van een vof met daarbij het strenge aansprakelijkheidsregime.
Beroeps- en bedrijfsuitoefening
De wet geeft voor deze begrippen geen omschrijving. Voor het onderscheid zijn de
verkeersopvattingen beslissend. Beroepsuitoefening wijst dan op persoonlijke
dienstverrichting. De persoonlijke kwaliteiten van de dienstverrichter staan voorop. Een
beroepsbeoefenaar wordt geacht het welzijn van zijn cliënt te behartigen (advocaat etc.).
Hierbij geldt ook vaak het beroepsgeheim. Dit is minder aan de orde bij dienstverlening in het
kader van bedrijven (schilder, bakker etc.). Beroepsbeoefening heeft van oudsher een hogere
reputatie dan bedrijfsuitoefening.
Daarnaast gaan bedrijfsbeoefenaren vaker een transactie aan met derden dan
beroepsbeoefenaren. Hiervoor is het zinvol om deze derden een sterkere verhaalspositie te
geven op het privévermogen van de vennoten van een vof.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper laurastoffer1. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,99. Je zit daarna nergens aan vast.
