Samenvatting

samenvatting examenkatern vwo (examenstof)

0 keer verkocht

Vak
Geschiedenis

Niveau
VWO / Gymnasium

dit is een hele overzichtelijk examenkatern voor vwo maar ook lagere niveaus natuurlijk ;)

[Meer zien]

Voorbeeld 2 van de 15 pagina's

Bekijk voorbeeld

Heel boek samengevat? Ja
Geupload op 23 januari 2023
Aantal pagina's 15
Geschreven in 2022/2023
Type Samenvatting

Instelling Middelbare school
Niveau VWO / Gymnasium
Vak Geschiedenis
School jaar 6

Volgen

maxweijers Lid sinds 2 jaar 28 documenten verkocht

€2,99

In winkelwagen

Opslaan

100% tevredenheidsgarantie
Direct beschikbaar na je betaling
Lees online óf als PDF
Geen vaste maandelijkse kosten

Samenvatting examen katern geschiedenis vwo

Historische context: Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden 1515- 1648

Waardoor brak er een opstand uit in de Nederlanden, 1515-1572?

Kenmerkende aspecten:
 De opkomst van de stedelijke burgerij en de toenemende zelfstandigheid van steden
 Het begin van staatsvorming en centralisatie
 De protestantse reformatie die splitsing van de christelijke kerk in West-Europa tot gevolg
had
 Het streven van vorsten naar absolute macht

In de vijftiende en zestiende eeuw werd in de Nederlanden de positie van de stedelijke burgerij
sterker door de opbloei van handel en nijverheid. Het centralisatiebeleid van Karel V, die gedurende
zijn leven landsheer werd van uiteindelijk alle 17 gewesten van de Nederlanden, bedreigde sommige
van de privileges die zijn onderdanen in ruil voor belastingafdrachten hadden verworven. De
Opstand begon als een meningsverschil over de manier waarop de overheid moest reageren op de
aanhang voor het protestantisme onder een minderheid van de Nederlandse bevolking. Discussies
over het geloof hadden in het begin van de 16e eeuw tot een scheuring binnen de rooms-katholieke
kerk geleid. De protestantse boodschap werd verspreid via de nieuwe media pamflet en boek.
Luther verkondigde dat de machtsaanspraken en zelfgemaakte wetten en regels van de kerk
onterecht waren. Alleen de bijbel was richtinggevend en moest daarom in de volkstaal worden
verspreid. Luther zocht en vond steun voor zijn opvattingen bij Duitse vorsten. In 1555 werd met de
afspraak ‘cuius regio eius religio’ afgedwongen dat de vorst het geloof van zijn onderdanen voortaan
bepaalde. In de Nederlanden kreeg een andere protestantse kerkhervormer, Calvijn, meer
volgelingen dan Luther. Anders dan Luther vond Calvijn het goed dat zijn volgelingen zich zo nodig
zonder toestemming van de overheid organiseerden. In de Nederlanden was dat van groot belang,
want Karel V vervolgde alle ketters streng. Bestaande privileges moesten daarvoor wijken. Veel
Nederlanders twijfelden aan de zin van strenge vervolging en waren bezorgd over de aantasting van
hun privileges. De adel diende in april 1566 een verzoek in om de ketterwetgeving te laten opheffen.
Een tijdelijke opschorting van de ketterwetgeving leidde tot meer calvinistische activiteit en de
Beeldenstorm. Filips II gaf de adel hiervan de schuld, en stuurde Alva om orde op zaken te stellen.
Die stelde de Raad van Beroerten in, die hard optrad en ook bij katholieken impopulair was.
Duizenden vluchtten naar het buitenland. Willem van Oranje riep vanuit Duitse ballingschap op tot
verzet, maar vond weinig weerklank. Zijn eerste invasies mislukten. Hij gaf de watergeuzen
toestemming een guerrilla te voeren in de Nederlanden en op zee. Na verdere onrust, lukte het de
watergeuzen in 1572 een opstand te ontketenen in Holland, Zeeland en een aantal steden elders in
de Nederlanden. Een deel van de Statenvergadering van Holland riep Oranje uit tot stadhouder.

Verplichte voorbeelden:

Luther verschijnt voor de Rijksdag in Worms (1521)
Instelling drie Collaterale Raden (1531)
Instelling van de Bloedplakkaten (1550)

, Waardoor resulteerde de Opstand in het ontstaan van de Republiek, 1572-1588?

Kenmerkende aspecten:

 Het conflict in de Nederlanden dat resulteerde in de stichting van een Nederlandse staat

Het lukte Alva niet om de opstand in de Nederlanden snel neer te slaan en er ontstond een
burgeroorlog. Daarbij bleek Oranjes politiek van gelijkberechtiging voor de katholieken en
protestanten in de opstandige gewesten onhaalbaar. Oranje voerde een effectieve
propagandaoorlog. Omdat hij een zo breed mogelijk draagvlak wilde voor de Opstand, koos hij niet
voor een religieuze, maar voor een nationale invalshoek. Hij riep ‘Nederlanders’ op hun ‘vaderland’
te beschermen tegen ‘vreemde’ Spanjaarden, maar de koning zelf bleef aanvankelijk buiten schot.
De huurlingenlegers van Filips II werden slecht betaald en er braken steeds meer muiterijen uit.
Daarom sloten de tot dan toe loyale gewesten zic

h in 1576 bij de Pacificatie van Gent aan bij de Opstand op voorwaarde dat het katholicisme bij hen
werd gehandhaafd. Dat bleek niet te lukken en radicale calvinisten namen in veel plaatsen in Brabant
en Vlaanderen de macht over. Katholieken werden daardoor afgeschrikt en waren bereid vrede te
sluiten met de koning. De Opstand viel in 1579 uiteen en de overgebleven opstandige steden en
gewesten sloten zich aaneen in de Unie van Utrecht. Twee jaar later werd Filips II officieel
afgezworen. De opstandige gewesten kregen het moeilijk. Oranje werd in 1584 vermoord, in 1585
viel Antwerpen weer in Spaanse handen en de zoektocht naar een staatshoofd leverde niets op.
Engelse steun gaf de opstandige gewesten de kans zich te herstellen en vanaf 1588 een
levensvatbare Republiek te gaan vormen. In de jaren daarop slaagde de Republiek erin terrein terug
te winnen, vooral omdat Filips II op te veel fronten tegelijk oorlog voerde. De soevereiniteit van de
Republiek werd in 1596 door Engeland en Frankrijk erkend maar pas in 1648, met de vrede van
Munster, werd de internationale erkenning algemeen.

Verplichte voorbeelden:

Het ontzet van Leiden (1574)
Alteratie van Amsterdam (1578)
Plakkaat van Verlatinge (1581)
De Spaanse Armada wordt verslagen (1588 )

Dit zijn jouw voordelen als je samenvattingen koopt bij Stuvia:

Bewezen kwaliteit door reviews

Studenten hebben al meer dan 850.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet jij zeker dat je de beste keuze maakt!

In een paar klikken geregeld

Geen gedoe — betaal gewoon eenmalig met iDeal, creditcard of je Stuvia-tegoed en je bent klaar. Geen abonnement nodig.

Direct to-the-point

Studenten maken samenvattingen voor studenten. Dat betekent: actuele inhoud waar jij écht wat aan hebt. Geen overbodige details!

Veelgestelde vragen

Wat krijg ik als ik dit document koop?

Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.

Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?

Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.