Samenvatting
Samenvatting Bestuursrecht in het awb-tijdperk
- Instelling
- Erasmus Universiteit Rotterdam (EUR)
Samenvatting Bestuursrecht in het awb-tijdperk, alle voorgeschreven hoofdstukken
[Meer zien]Voorbeeld 4 van de 39 pagina's
Voorbeeld 4 van de 39 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Gekoppeld boek
Titel boek:
Auteur(s):
- Uitgave:
- ISBN:
- Druk:
Voorbeeld van de inhoud
Bestuursrecht in het Awb-tijdperkHoofdstuk 3 Bestuur en bestuurden
3.1 Inleiding
Spelers aan de kant van de overheid = bestuursorganen. Tegenover belanghebbenden.
Overheid is in juridische wereld een verzameling van organen, (rechts)personen, instellingen,
organisaties en diensten. De burgers zijn natuurlijke personen.
3.2 Gedecentraliseerde eenheidsstaat
Gedecentraliseerde eenheidsstaat: een centraal geregeerde staat met onderdelen die een
eigen bestuursorganisatie en een zekere mate van zelfstandigheid bezitten, maar waarvan
de onderdelen alleen een afgeleid gezag uitoefenen.
Territoriale decentralisatie: er zijn organen die voor een bepaald territorium een algemene
bevoegdheid hebben gekregen tot het vaststellen van algemeen verbindende voorschriften
of tot het nemen van andere beslissingen. Deze is begrensd. Zij mogen op grond van de wet
namelijk alleen beslissingen nemen die in het belang kunnen zijn van de personen op hun
territorium. Voorbeelden: organen van de gemeente/provincie zoals gemeenteraad,
burgemeester of het college.
Functionele decentralisatie: de wetgever heeft bestuursorganen ingesteld, die slechts
bevoegd zijn beslissingen te nemen voor enkele in de wet omschreven terreinen of functies.
Voorbeeld: UWV, belast met uitvoering van verschillende werknemersverzekeringen en
bijvoorbeeld bij ziekte van de werknemer een uitkering verstrekt.
Waterschap, mengvorm functionele en territoriale decentralisatie. Waterschap is specifiek
belast met de waterstaatkundige verzorging of zorg van waterstaataangelegenheden binnen
een bepaald territoriaal gebied.
Voordelen: bestuurlijke diversiteit, kleinere afstand burger en bestuursorgaan, makkelijke en
snelle informatie-uitwisseling.
Er zijn ook nadelen. Democratische controle kan problematisch worden. Dit geldt met name
in het geval dat een bestuursorgaan niet gekozen kan worden of niet gedwongen kan
worden om politieke verantwoording af te leggen. Wel sprake van democratische controle?
Moet er dan geen ‘hoger’ toezicht zijn op beslissingen van deze organen, waarvan de
gevolgen mogelijk die van hun territorium overschrijden.
3.3 Openbare lichamen
Een aantal organen dat gezamenlijk een gemeenschapsverband vormt, wordt een openbaar
lichaam genoemd. Belangrijkste territoriale openbare lichamen: Staat, provincie en
gemeente. Hierbinnen onderscheiden we bestuursorganen met elk een aparte taak.
Openbare lichamen kennen een algemeen (gekozen) bestuur, een dagelijks bestuur en een
voorzitter. Provincie: provinciale staten (algemeen bestuur) + college gedeputeerde staten
(dagelijks bestuur) + commissaris koning (voorzitter).
Functionele openbare lichamen (art 134 GW): Nederlandse Orde van Advocaten, een orde of
instituut van een bepaalde beroepsgroep, dat met regelgevende bevoegdheid is belast,
eenzijdige regels opstellen.
Alle openbare lichamen hebben rechtspersoonlijkheid: zij kunnen deelnemen aan het
privaatrechtelijke rechtsverkeer; zij kunnen dus contracten sluiten en een vermogen hebben.
Volgt uit art 2:1 BW. Lid 1: de staat, de provincies, de gemeenten, de waterschappen, en ook
,lichamen waaraan krachtens de Grondwet verordende bevoegdheid is verleen, bezitten
rechtspersoonlijkheid. Lid 2: ook andere openbare lichamen waaraan een deel van de
overheidstaak is opgedragen, kunnen bij of krachtens de wet een rechtspersoonlijkheid
worden voorzien.
Onderscheid privaatrechtelijke en publiekrechtelijke rechtspersonen. Publiekrechtelijke
rechtspersonen zijn drager van vermogensrechten, zoals eigendom, zijn partij bij
civielrechtelijke overeenkomsten en kunnen worden aangesproken bij de burgerlijke rechter
bij een eventuele onrechtmatige daad van de overheid.
3.4 Bestuursorganen
3.4.1 Algemeen
De overheid kan zowel publiekrechtelijk als privaatrechtelijk zijn. De Awb geeft regels voor
de relatie tussen bestuur en burger. Voor de toepasselijkheid van de Awb moet er sprake zijn
van een orgaan dat bestuurt. Besturen kan bestaan uit het vaststellen van regelgeving, het
nemen van beschikkingen, het besluiten tot het verrichten van privaatrechtelijke
rechtshandelingen en uit feitelijke handelingen. Art 1:1 Awb, een bestuursorgaan wordt in
lid 1 omschreven als:
a. Een orgaan van een rechtspersoon die krachtens publiekrecht is ingesteld, of
b. Een ander persoon of college, met enig openbaar gezag bekleed.
A-bestuursorgaan: een instantie maakt onderdeel uit van een publiekrechtelijke
rechtspersoon. Een orgaan van een privaatrechtelijke rechtspersoon kan geen a-
bestuursorgaan zijn. Voorbeelden: minister, college van b&w.
B-bestuursorgaan: andere personen met openbaar gezag. Bepalend zijn dus de activiteiten
en bevoegdheden. Alleen voor zover deze handelingen en bevoegdheden een
publiekrechtelijk karakter hebben, oftewel als er openbaar gezag wordt uitgeoefend,
spreken we van b-bestuursorganen. Privaatrechtelijke of natuurlijke personen waaraan een
deel van een overheidstaak is opgedragen.
Belangrijk verschil: a-organen zijn voor al hun handelingen gebonden aan de Awb, terwijl b-
organen alleen aan de Awb zijn gebonden voor zover zij publiekrechtelijke bevoegdheden
uitoefenen.
Organen die NIET als bestuursorgaan worden aangemerkt:
a. De wetgevende macht, dus regering en S-G
b. Kamers en verenigde vergadering der S-G
c. Onafhankelijke, bij de wet ingestelde organen die met rechtspraak zijn belast, en ook
de Raad voor de rechtspraak
d. De Raad van State en zijn afdelingen
e. Algemene Rekenkamer
f. Nationale ombudsman en de substituut ombudsmannen
g. Voorzitters, leden, griffiers en secretarissen van b t/m f, plaatsvervangend PG en AG’s
bij de HR, besturen bij c
h. Commissie van toezicht op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten en haar afdelingen
i. Toetsingscommissie inzet bevoegdheden
Eigenlijk vallen zij onder a-organen, maar de wetgever wilde de Awb niet op hun handelen
van toepassing verklaren (staatsrechtelijke positie). Deze uitzonderingen zijn wel weer
,bestuursorganen voor zover ze besluiten nemen of handelingen verrichten in de sfeer van
het ambtenarenrecht, art 1:1 lid 3 Awb.
In art 1:6 Awb heeft de wetgever verschillende handelingen uitgesloten, die raken aan de
strafrechtelijke rechtshandhaving. Awb is niet van toepassing op de opsporing en vervolging
van strafbare feiten en de tenuitvoerlegging van strafrechtelijke beslissingen.
3.4.2 A-bestuursorganen
Art 1:1 lid 1 Awb. Organen van rechtspersonen die hun grondslag vinden in het publiekrecht.
Deze publiekrechtelijke rechtspersonen zijn ingesteld op grond van wettelijk voorschrift. De
publiekrechtelijke rechtspersoon zelf is niet het bestuursorgaan. Haar ‘orgaan’ moet als
bestuursorgaan worden gezien. De publiekrechtelijke rechtspersoon is de huls; de
organisatie de privaatrechtelijke bevoegdheden en vermogen. Voorbeelden:
Staat: regering en ministers (art 42 43 GW)
Provincie: provinciale staten, gedeputeerde staten en commissaris van de koning (art
125 GW, art 6 Provw)
Gemeente: gemeenteraad, burgemeester, het college (art 125 GW, art 6 Gemw)
Hoe weet je of je met een orgaan te maken hebt? Organen beschikken over eigen taken, die
blijken uit de wet. Een medewerker van de gemeente moet bijvoorbeeld een eigen taak
hebben of een zelfstandige plaats innemen op grond van de wet.
3.4.3 B-bestuursorganen
Art 1:1 lid 1 Awb. Andere personen of colleges die met enig openbaar gezag bekleed zijn.
Particulieren of privaatrechtelijke instellingen, waaraan een deel van de overheidstaak is
opgedragen. Art 2:3 BW verschillende privaatrechtelijke rechtspersonen: verenigingen,
coöperaties, stichtingen, nv, bv. Het openbaargezagscriterium betekent dat deze instellingen
publiekrechtelijke rechtshandelingen kunnen verrichten.
In de praktijk echter worden wel meer privaatrechtelijke rechtspersonen met
overheidsachtige taken belast, zonder dat daarvoor een wettelijke grondslag is gecreëerd.
Doen geldelijke uitkeringen. De overheid maakt vaak gebruik van stichtingen die zij subsidie
verleent om bepaalde activiteiten te verrichten die passen binnen het overheidsbeleid. De
overheid is soms zo nauw betrokken bij het beheer van de rechtspersoon en de wijze
waarop die rechtspersoon haar taak vervult, dat daardoor die rechtspersoon in feite een
bestuursbevoegdheid uitvoert.
Omstandigheden en voorwaarden waaronder sprake is van een wettelijk b-orgaan. Organen
van privaatrechtelijke rechtspersonen die geldelijke uitkeringen of op geld waardeerbare
voorzieningen aan derden verstrekken, komen onder omstandigheden in aanmerking om als
buitenwettelijk b-orgaan te worden aangemerkt. Dergelijke organen kwalificeren alleen als
b-orgaan indien aan twee cumulatieve vereisten is voldaan:
In de eerste plaats moet zijn voldaan aan het inhoudelijke vereiste. De criteria voor de
geldverstrekking door het orgaan in kwestie moet in beslissende mate door een of meer a-
organen worden bepaald. Of er sprake is van ‘in beslissende mate’, wordt door de
bestuursrechter casuïstisch ingevuld.
In de tweede plaats moet zijn voldaan aan het financiële vereiste. De financiering van de
verstrekking door het orgaan van de privaatrechtelijke rechtspersoon moet in overwegende
, mate afkomstig zijn van een of meer a-organen. Er moet gekeken worden naar de
financiering die is gemoeid bij de verstrekking van gelden voor een bepaalde doelstelling.
3.4.4 Gevolg verschil a- en b-bestuursorganen
Het maakt voor de rechtsbescherming geen verschil of een a- of b-orgaan een besluit neemt
(art 8:1 Awb).
Er is wel een verschil wanneer a- en b-organen privaatrechtelijke rechtshandelingen of
feitelijke handelingen verrichten. Hoofdstuk 2 en 3 van Awb zijn namelijk in beginsel ook op
die handelingen van toepassing, als die handelingen worden verricht door a-organen.
Hoofdstuk 2 geldt voor alle verkeer tussen bestuursorganen. Art 3:1 lid 1 Awb bepaalt dat
hoofdstuk 3 ook van toepassing is op andere handelingen van bestuursorganen dan
besluiten voor zover de aard van de handelingen zich daartegen niet verzet. B-organen
hoeven Awb bepalingen alleen in acht te nemen als zij hun publiekrechtelijke bevoegdheden
uitoefenen.
3.5 Belanghebbenden
3.5.1 Inleiding
De overheid behartigt het publieke belang en moet beslissingen nemen en handelingen
verrichten die bijdragen aan de verwezenlijking van de algemene belangen. Art 19, 23, 90
GW. Veel wettelijke voorschriften bepalen dat bij besluitvorming alleen de belangen van
personen die belanghebbende zijn tegen elkaar moeten worden afgewogen (art 3:4 Awb).
Alleen belanghebbenden kunnen bezwaar en beroep instellen tegen een besluit (art 8:1 en
7:1 Awb). Actio popularis. Art 1:2 lid 1 Awb: onder belanghebbende wordt verstaan: degene
wiens belang rechtstreeks bij een besluit is betrokken.
3.5.2 Belang
Belanghebbende moet rechtstreeks bij een belang betrokken zijn. Persoonsgerichte
beschikking. Derde-belanghebbenden. Opera-criteria: Objectief + Persoonlijk + Eigen +
Rechtstreeks + Actueel belang.
Het belang moet objectief bepaalbaar zijn. Belang mag niet subjectief zijn. Kan zowel
materieel als immaterieel zijn.
Het moet een persoonlijk belang zijn. Degene die door het besluit wordt geraakt,
moet zich in voldoende mate onderscheiden van andere personen die ook gevolgen
van het besluit zullen ondervinden. Gevolgen van enige betekenis. Criteria
concurrentie: ondernemer dient werkzaam te zijn in hetzelfde marktsegment qua
productsoort en qua doelgroep & de ondernemer moet werkzaam zijn binnen
hetzelfde verzorgingsgebied.
Het moet een eigen belang zijn. Wie belangen van anderen wil behartigen kan dat
alleen doen als gemachtigde (art 2:1 Awb).
Het belang moet rechtstreeks zijn. Direct betrokken bij besluit. Er moet voldoende
causaal verband zijn tussen de gevolgen van het besluit en het geraakte belang.
Afgeleid belang. Twee normatieve ankerpunten die als minimumvereiste gelden.
Eerste ankerpunt is dat een derde door de bestuursrechter als belanghebbende bij
een besluit moet worden aangemerkt als dat besluit in beginsel jegens hem
onrechtmatig kan zijn in de zin van art 6:162 BW = congruentievereiste. Als tweede
normatieve ankerpunt geldt dat een derde partij toegang moet hebben tot de
bestuursrechter als hij door een besluit wordt geraakt in een recht of rechtens
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper erdgnb1905. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €6,49. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 47561 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 15 jaar dé plek om samenvattingen te kopen