Samenvatting van het vak 'Historische ontwikkeling publiekrecht'. Opgesteld aan de hand van een tijdlijn per land. Inclusief 71 oude tentamen vragen met antwoorden. Geschreven voor het collegejaar 2022/2023.
SAMENVATTING HISTORISCHE
ONTWIKKELING PUBLIEKRECHT
Samenvatting 2022/2023 (Radbouduniversiteit Nijmegen), gebaseerd op colleges, literatuur en oude
tentamenvragen. Inclusief 71 oefenvragen gebaseerd op oude tenamenvragen.
,WEEK 1: PUBLIEKRECHT
Publiekrecht
Kent drie rechtsgebieden met elk twee functies:
1. Staatsrecht
- Instrumentele functie: regelt bevoegdheden
- Waarborgfunctie: beschermt de burger
2. Strafrecht
- Instrumentele functie: kent bevoegdheden toe binnen het strafrecht
- Waarborgfunctie: beschermt burger
3. Bestuursrecht
- Instrumentele functie: regelt bevoegdheden
- Waarborgen: beschermt burger
Historische ontwikkeling van het publiekrecht
17e eeuw Romeinen
o Onderscheid publiek- en privaatrecht
o Doel: publiekrecht zo klein mogelijk houden
o Keizer bevoegd tot wetgeving, rechtspraak en bestuur
o Paus = hoogste rechter in het Vaticaan
Is tot op de dag van vandaag nog steeds zo, geen sprake van een
Trias Politica.
17e-18e eeuw o Emancipatie publiek uit het privaatrecht
o 1750: ontstaan Nederlandse staatsrecht
Eind 18e eeuw Franse revolutie
= begin van de rechtsstaat, af te leiden uit:
o Ontstaan legaliteitsbeginsel
o Invoer Trias Politica in bijna alle Europese landen
o Ontstaan vrijheidsrechten
o Begin van rechtsbescherming voor de burger
Gevolg: nog een scherpere afsplitsing tussen publiek- en
privaatrecht.
19e eeuw Parlementaire democratie
Kenmerken:
o Ontstaan parlementaire stelsels/volksvertegenwoordiging
o Politieke grondrechten:
- Kiesrecht
- Vrijheid van vereniging
o Scheiding bestuur/politiek
19e – eind 20e eeuw Sociale rechtstaat/verzorgingsstaat
o Ontstaan sociale grondrechten
o Beginselen van behoorlijk bestuur en behoorlijke wetgeving
(fatsoendelijkeidsnormen)
o Publiekrechtelijke rechtsbescherming
Legaliteitsbeginsel
0-1789 Vorst is niet gebonden aan de wet
1789-nu Vorst is gebonden aan de wet
2
, WEEK 2: CODIFICATIE
Codificaties
o Term codificatie is verzonnen door Jeremy Bentham (1789-1832)
o De Romeinen onderscheidde:
- Ius ex scripto: geschreven recht
- Ius ex non scripto” ongeschreven recht, zij begonnen dit recht op te schrijven voor meer
rechtszekerheid.
Kenmerken van codificaties
Dit zijn de cumulatieve vereisten volgens Lokin en Zwalve
1. Omvangrijke op schrift gestelde wet:
- Een algemeen verbindend voorschrift, hierom is bijv. het vaststellen van de rijksbegroting geen
codificatie.
2. Afkomstig van een overheidsorgaan dat tot wetgeving bevoegd is.
Deze term kan ruim worden geïnterpreteerd. Bijv. Codex Juris Canonici = codificatie van het canonieke
recht geldend voor de ‘onderdanen’ van de Rooms-Katholieke kerk.
3. Exclusieve gelding
Er dient sprake te zijn van formele volledigheid, er mag geen ander recht gelden op hetzelfde
rechtsgebied.
Doelen en motieven van codificaties
o Staatsbelang:
- Intern: saamhorigheid binnen de bevolking
- Extern: invloed/capaciteit tonen naar andere landen
o Economisch belang: economie en handel
o Belang van de burger:
- Beter recht
- Dwingend recht -> bescherming van de sociaal-economisch zwakke
o Politiek-ideologisch motief: codificatie die past bij de ideologie/politiek van het land, bijv.
Volksgezetzbuch (Hitler).
Uitleg van codificaties
Een materieel volledige wet is onmogelijk, hierom zal een wet altijd uitleg nodig hebben. Dit gebeurt in het
algemeen door de rechters die het recht toepassen. Er is een aantal keren geprobeerd deze uitleg aan banden
te leggen:
o Authentieke interpretatie: gezaghebbende uitleg van de wetgever van zijn eigen wetten. Dit werd
gedaan door keizer Justinianus.
Probleem: de uitleg van de keizer moest op haar beurt alsnog worden uitgelegd.
o Uitleg van wetten navragen bij de keizer, Justinianus deed dit ook en noemde het référe legislatif.
o Commentaarverbod: verbod op uitleg van de wet door de rechter. Dit werd gedaan door zowel
Justinianus als Koning Frederik II van Pruisen.
Het uitleggen van codificaties is belangrijk, voorbeeld: Wet van Twaalf tafelen: de codificatie was openbaar, de
uitleggingsregels echter niet waardoor er nog steeds geen rechtszekerheid bestond.
Hier kwam later verandering in toen Gnaeus Flavius de uitleg verried.
Rechtspraak/gewoonterecht als rechtsbron
o Voor Lokin en Zwalve zijn rechtspraak en gewoonterecht geen rechtsbron omdat deze niet door een
wetgevende bevoegdheid zijn opgesteld.
o Rechtspraak, 2 opvattingen:
1. Geen rechtsbron, want:
- Geen precedentenstelsel
- Alleen de partijen zijn aan de uitspraak gebonden
2. Wel een rechtsbron, want:
- Rechtsbeginselen van rechtszekerheid en het gelijkheidsbeginsel zijn van toepassing.
- Uitspraken van de Hoge Raad worden hierdoor meestal gevolgd.
o Engeland kent een systeem van common law:
- Rechter stelt steeds zelfstandig het recht vast.
- Eenheid wordt gewaarborgd door de stare decisise-regel (precedentenstelsel): rechter is verplicht
zich te houden aan eerdere uitspraken.
o Nadelen/voordelen interpretatiemogelijkheden:
- Voordeel: betekenis van de wet kan naar tijd worden geïnterpreteerd.
- Nadeel: Rechter kan de wet uitleggen aan de hand van eigen politieke voorkeur (wat o.a.
gebeurde in Duitsland tijdens WWII).
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper eefjesteijn. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,49. Je zit daarna nergens aan vast.
