Samenvatting
Samenvatting H15 ecosystemen nectar vwo 5 4e editie
H15 ecosystemen nectar vwo 5 4e editie- samenvatting
[Meer zien]Voorbeeld 1 van de 3 pagina's
Voorbeeld 1 van de 3 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Gekoppeld boek
Titel boek:
Auteur(s):
- Uitgave:
- ISBN:
- Druk:
Verkoper
Volgen
Voorbeeld van de inhoud
H 15.1 Kwetsbare ecosystemen15.1 energiestromen
De heuvels van Lachay zijn door de golfstromen een uniek ecosysteem: een begrensd gebied met
wisselwerking tussen de organismen onderling (biotische factoren) en hun omgeving (abiotische
factoren (bron 1).
In elk ecosysteem gebruiken organismen energie om organische stoffen te maken. Met
fotosynthese maken planten (soms bacteriën) met zonlicht C 6H12O6 (glucose) uit CO2 en H2O. Dat zijn
anorganische stoffen: ze komen vrij voor in de natuur. De energie die planten vastleggen wordt
gebruikt door alle organismen in het
ecosysteem (soms indirect). De ❶=energie
organismen gebruiken een deel als ❷= organische stoffen
brandstof of als energiebron. ❸=anorganische stoffen
Aan het begin van elke voedselketen
staan degene die de energie
vastleggen: de producenten. Planten
zijn foto-autotrofe organismen:
organismen die met lichtenergie
organische stoffen maken uit
anorganische stoffen. Heterotrofe
organismen zijn de consumenten.
Schimmels en bacteriën leven van gestorven organismen en huh afvalproducten: reducenten (einde
keten). Uiteindelijk blijven er alleen anorganische stoffen over. Warmte verlaat het ecosysteem.
Planten en algen zijn niet de enige autotrofe organismen in een ecosysteem. Bacteriën in de bodem
gebruiken chemische energie om organische stoffen te maken uit anorganische stoffen. Die energie
komt vrij bij de oxidatie van stoffen als NH 4+ (ammonium) en NO2- (nitriet): chemosynthese het
opbouwen van organische stoffen uit anorganische met energie die vrijkomt bij een chemische
reactie met anorganische stoffen. Nitrosomosas (een nitrietbacterie) oxideert NH4+ tot NO2-.
Nitrobacter (een nitraatbacterie) oxideert NO2- tot NO3- (nitraat). Deze beide groepen bacteriën zijn
chemo-autotroof. NO3- is een afvalstof voor nitraatbacteriën: planten nemen het op (eiwitten
maken) en het keert weer terug als NH 4+.
Mensen bedreigen ecosystemen zoals die in Lachay. Ook maakt klimaatverandering het minder
vanzelfsprekend dat de mist terugkomt: het ecosysteem is kwetsbaar.
15.2 Populaties
Kleine populaties dieren zijn kwetsbaar, ondanks dat ze geen concurrentie hebben en er veel te eten
is. Hun fitness is vaak te laag, zoals op Isle Royale. Fitniss= vermogen bepaalde allelen door te geven
aan de volgende generatie. Er was inteelt (alleen kunnen paren met familie) , wat leidde tot
lichamelijke gebreken. Op Isle Royale waren strenge winters de redding, dan konden wolven naar
het land oversteken, maar dat is sinds 1993 niet meer gebeurd. Naast inteelt was er ook ziekte, een
hond bracht in 1980 het canine parvovirus naar het eiland. De populatie elanden is ook niet stabiel.
Dit komt door predatie door wolven en een tekenplaag (parasiet) met daarna een strenge winter.
Ongunstige biotische en abiotische factoren beinvloedden de populatie negatief.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Rianne2323. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 53068 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen