Samenvatting jeugdrecht begrepen
Hoofdstuk 1 inleiding recht
Het doel van recht -> wat men inhoudelijk wilt bereiken met recht: rechtvaardigheid,
gelijkheid, beschermen van de zwaksten en bijvoorbeeld conflictbeheersing.
Het is de taak van de politiek om antwoord te geven op vragen als: heeft een alleenstaande
ouder met kleine kinderen recht op een bijstandsuitkering of moet hij/zij naast zijn/haar
zorgtaken zelf inkomen verdienen, is studiefinanciering een recht voor iedere student of
dient het recht op studiefinanciering te worden gekoppeld aan het inkomen van de ouders,
moet het juridisch ouderschap ook openstaan voor homoseksuele en lesbische stellen, en is
het verstandig een jeugdige die een misdrijf gepleegd heeft, een zware vrijheidsstraf te
geven of helpt een taakstraf beter?
Technische doel: het ordenen van de samenleving en het geven van regels om conflicten te
voorkomen.
Recht = het recht is het geheel van overheidsregels dat de samenleving ordent.
Het recht houdt zich met nagenoeg alle aspecten van de samenleving bezig: koop en
verkoop, studiefinanciering, gezag van ouders over hun kinderen, uitkeringen,
bouwvergunningen, enzovoort.
Staatsrecht -> geeft de basisregels voor de organisatie van de overheid: gemeenteraad en
provinciale staten, het beschrijft hun onderlinge verhouding, en geeft regels voor de relatie
tussen burger en overheid. In het staatsrecht gaat het bijvoorbeeld over de taken van de
regering en van de Tweede Kamer, over de positie van ons staatshoofd, over
gemeentebestuur en over echten van de burgers in die staat.
De belangrijkste wet op het terrein van staatsrecht is de grondwet, die de basis biedt voor
onze staatsinrichting. Andere wetten zijn bijvoorbeeld: de Provinciewet, de Gemeentewet
en de Kieswet.
Bestuursrecht -> houdt zich ook bezig met de overheid, maar dan met de overheid ‘in actie’.
Geeft regels over de bestuurstaak van de overheid. Met ‘bestuurstaak’ bedoelen we de
,ordenende taak van de overheid. Bijvoorbeeld: de zorg voor het milieu, het onderwijs, de
jeugdhulp, het verkeer en de sociale zekerheid.
Bij het uitoefenen van de bestuurstaak komt de overheid vaak met (de belangen van)
burgers in aanraking: burgers die een vergunning willen voor een dakkapel, een uitkering
aanvragen, jeugdhulp eisen voor hun kind, of zich verzetten tegen een nieuwe weg die
dwars door hun tuin is gepland.
Een belangrijke wet, die praktisch voor het hele bestuursrecht geldt, is de Algemene wet
bestuursrecht (Awb). Daarnaast zijn er vele wetten die een bepaald onderdeel van de
bestuurstaak van de overheid regelen, bijvoorbeeld: de Wet milieubeheer, de
Vreemdelingenwet, de Participatiewet en de Jeugdwet.
Strafrecht -> het strafrecht is voor niet-juristen vaak het meest spectaculaire deel van recht.
Het strafrecht vormt maar een bescheiden onderdeel van het totale recht. Typerend voor
strafrecht is dat het verboden gedragingen beschrijft, zoals: diefstal of moord. Onder
‘rechtsorde’ verstaan we de rust en veiligheid in de samenleving.
Burgerlijk recht -> het burgerlijk recht regelt de rechtsverhoudingen tussen burgers
onderling. Het burgerlijk recht bestaat uit drie onderdelen:
1. Personen- en familierecht, waarin familierechtelijke relaties tussen mensen worden
geregeld zoals ouderschap, gezag, omgang en (echt)scheiding.
2. Vermogensrecht, dat de zakelijke relatie tussen personen regelt, zoals koop, huur en
hypotheek.
3. Rechtspersonenrecht. Een rechtspersoon is een organisatie of onderneming die een
zelfstandig leven leidt in het recht. Hoe een rechtspersoon, zoals een naamloze
vennootschap (nv), een besloten vennootschap (bv), een stichting of een vereniging,
moet worden opgericht en wie het binnen de rechtspersoon voor het zeggen
hebben, wordt beschreven in het rechtspersonenrecht.
Jeugdrecht = het geheel van rechtsregels dat de positie van jeugdigen regelt.
Valt onder andere onderdelen uit het burgerlijk recht, het strafrecht en bestuursrecht.
Materieel recht -> bevat de rechten en plichten van burgers. Materieel strafrecht beschrijft
de strafbepalingen, zoals: diefstal, brandstichting, doodslag, aanranding en dergelijke.
Formeel recht -> procesrecht. Het formeel strafrecht geeft aan wat er gebeurt als er
eenmaal een strafbaar feit is gepleegd: rechten van de verdachte, de positie van de
, raadsman, de bevoegdheden van politie en justitie om de waarheid te achterhalen, de gang
van zaken tijdens de rechtszaak, enzovoorts.
Je kunt ook zeggen: het formeelrecht regelt de wijze waarop het materieel recht
gehandhaafd wordt. Wat mag en niet mag wordt aangegeven in het materieel recht, wat er
gebeurt als het materieel recht geschonden wordt, staat beschreven in het formeel recht.
Nationaal recht = regels die gelden op grondgebied van dat land.
Internationaal recht = regelt de rechtsrelaties tussen verschillende staten.
Ieder land is vrij om zijn eigen regels te maken. Deze regels gelden op het grondgebied van
dat land. We noemen dit recht nationaal recht. Daarnaast is er internationaal recht, dat de
rechtsrelatie tussen verschillende staten regelt. Dit soort rechtsrelaties worden doorgaans
vastgelegd in internationale verdragen. Deze verdragen bevatten soms regels waarmee de
burgers van de aangesloten lidstaten rechtstreeks mee te maken hebben. Te denken valt aan
de regels van de Europese Unie (EU).
Ook het Europees verdrag tot bescherming van rechten van de mens en de fundamentele
vrijheden (EVRM) moet in dit verband worden genoemd.
En voor het jeugdrecht wijzen we op het Internationaal Verdrag inzake de Rechten van het
Kind (IVRK), waarin de overheden van de lidstaten zich verplichten om de rechten van het
kind te respecteren en te bevorderen, bijvoorbeeld: het recht op een naam, op een
nationaliteit, op omgang met beide ouders, op gezondheidszorg en op onderwijs.
Hoofdstuk 2 de ouders van de jeugdige
De wettelijke regels over de afstamming geven antwoord op de vraag wie de juridische
ouders van de jeugdige zijn. Moeder is de vrouw die het kind ter wereld heeft gebracht, of
die het heeft geadopteerd. Voor het vaderschap geldt als hoofdregel dat de echtgenoot of
de geregistreerd partner van de vrouw vader wordt van het kind dat zij ter wereld brengt.
Daarnaast kan vaderschap ontstaan door erkenning, door gerechtelijke vaststelling van het
vaderschap en door adoptie. Sinds 1 april 2014 kan een vrouw op vergelijkbare wijze de
zogeheten duo-ouder van een kind worden. Is de vrouw met de moeder getrouwd op het
moment van de geboorte, dan wordt ze automatisch de duo-ouder van het kind.
Voorwaarde is dat het kind is verwerkt met genetisch materiaal van een officiële