Samenvatting Aansprakelijkheidsrecht
Week 1 Persoonlijke aansprakelijkheid
½
Literatuur
Aansprakelijkheidsrecht: H1,2,3.1 t/m 3.4
Smeehuijzen: hoe oordeelt de rechter over strijd met de
maatschappelijke betamelijkheid in de zin van art. 6:162 lid 2 BW?
Jurisprudentie
Gevaarzetting
HR 1965 Kelderluik
Gevaarzetting. Is er sprake van gevaarzetting (en daarmee schending
van een ongeschreven zorgvuldigheidsnorm?)
HR 1988 Veenbroei m.nt. G
Waarschuwingsplicht. Diegene die zorg draagt voor een terrein
handelt in strijd met de zorgvuldigheidsnorm wanneer hij verwacht dat
publiek het terrein zal betreden en daar een zich niet waarneembaar
gevaar voordoet dat voor het publiek niet bekend is, en het nalaat
maatregelen te nemen zoals een kenbaar verbod of waarschuwing.
HR 1982 Natronloog m.nt. CJHB
Het is in strijd met de ongeschreven zorgvuldigheidsnorm om een
emmer met onbekende vloeistof in een doos buiten te zetten voor
vuilnis, tenzij: 1) je weet dat de vloeistof niet gevaarlijk is of gegronde
redenen hebt om dat aan te nemen, OF 2) je hebt voldaan aan de
observatieplicht.
HR 1994 Taxusstruik m.nt. CJHB
Als de giftigheid van een plant niet algemeen bekend is, kan er geen
aansprakelijkheidsregel worden aanvaard. De zorgvuldigheidsnorm
rijkt niet zó ver dat diegene die een plant onder zich heeft waarvan hij
de giftigheid niet kent/ behoort te kennen, verplicht is de plant op
zodanige wijze onder controle te houden dat het geen gevaar kan
opleveren.
HR 2000 Verhuizende zusjes (Jansen/ Jansen) m.nt. JH
Huis-, tuin- en keukenongevallen. Zodanig gevaar scheppend gedrag is
slechts onrechtmatig indien de mate van waarschijnlijkheid van een
ongeval (het oplopen van letsel door een ander) - als gevolg van dat
gedrag - zo groot is dat de dader zich naar maatstaven van
zorgvuldigheid van dat gedrag had moeten behoren te onthouden. Het
letsel is hier toe te schrijven aan een ongelukkige samenloop van
omstandigheden (! ≠ criterium, = conclusie als sprake is van niet-
onrechtmatigheid). In privésituaties ligt de drempel van
aansprakelijkheid vrij hoog
Sport en spel
HR 1991 Natrappen
, Gedragingen in het kader van sport waarbij iemand schade wordt
toegebracht worden minder gauw als onrechtmatig gekwalificeerd. De
verwachting in sport en spel van de gedraging maakt het
aanvaardbaar t.o.v. buiten sport en spel. Een enkele overtreding van
de spelregels is niet voldoende voor onrechtmatigheid. Het kan wel
meewegen bij de beoordeling ervan.
HR 2003 Witmarsummer Merke
De verhoudingen tussen spelers ontstaan in het spel houden niet per
direct op na het spel, waardoor de verhoogde
aansprakelijkheidsdrempel niet per direct stopt te gelden.
HR 1995 Turnster m.nt. CJHB
Voor de organisator gelden geen bijzondere regels zoals een
verhoogde aansprakelijkheidsdrempel. Alleen tussen deelnemers
onderling.
1.1. Wettelijke bepalingen aansprakelijkheidsrecht
en zorgvuldigheidsnorm art. 6:162 lid 2 BW
De primaire functies van het aansprakelijkheidsrecht zijn:
1. Belangen en rechten die voor bescherming in aanmerking komen
vaststellen.
2. Bepalen in hoeverre deze beschermd te horen worden
3. Bepalen hoe geschonden rechten en belangen moeten worden
hersteld
De secundaire functies van het aansprakelijkheidsrecht zijn:
1. Preventie
2. Schadevergoeding
3. Spreiding van kosten door collectief stelsel
4. Straf- en genoegdoening
First-party verzekeraar = van de benadeelde, de schadeverzekeraar.
Third-party verzekeraar = van de veroorzaker,
aansprakelijkheidsverzekeraar.
Risicoaansprakelijkheid = iemand is aansprakelijk ongeacht of hij een fout
heeft begaan. Deze aansprakelijkheid is steeds gebaseerd op een
specifieke wettelijke bepaling. Het risico komt voor zijn rekening.
Foutaansprakelijkheid = als je aansprakelijk bent doordat je een fout bent
begaan. Dat is toerekenbare onrechtmatige daad (lid 1).
1.1.1. De voorwaarden voor onrechtmatige daad (art. 6:162
BW)
Onrechtmatigheid (lid 2)
Dat kan zijn (typen normschendingen):
o Inbreuk op een recht/ goed, OF
Vb: inbreuk op een eigendomsrecht
, o Strijd met wettelijke plicht, OF
Vb: verkeers-, milieu-, veiligheidsregels
o Schending van de ongeschreven zorgvuldigheidsnorm=
hetgeen volgens ongeschreven recht in het
maatschappelijk verkeer betaamt (maatschappelijke
zorgvuldigheid)
Of aan deze norm is voldaan paragraaf 1.2.
! Van onrechtmatigheid kan bij uitzondering geen sprake zijn als
een rechtvaardigingsgrond van toepassing is (overmacht,
noodweer, bevoegd ambtelijk gegeven bevel, wettelijk
voorschrift, toestemming).
Gewoonte en gebruik zijn niet beslissend voor
onrechtmatigheid. Je kan onrechtmatig handelen als je
gebruikelijk handelt (veel te zien bij beroepsaansprakelijkheid en
werkgeversaansprakelijkheid).
Je aan de wet houden kan toch ook onrechtmatigheid opleveren
wegens strijd met ongeschreven recht (vb: handelen met een
vergunning of de maximumsnelheid rijden terwijl de
verkeersituatie op dat moment dat niet toelaat).
Eigen risico is ook niet beslissend voor de onrechtmatigheid.
Dat de benadeelde zelf een risico neemt is niet belangrijk voor
de vraag of de gedraging van de dader onrechtmatig is. Het
risico dat A nam kan wel worden meegewogen in de hoogte van
de schadevergoeding.
Onrechtmatigheid ziet op de gedraging
Vb: het te hard rijden, het in de brand steken, verkeerde diagnose
geven, etc.
Toerekening (lid 3)
Een onrechtmatige daad kan aan de dader worden toegerekend
o Indien te wijten aan zijn schuld, OF
Kenbaarheid & vermijdbaarheid van het risico. Wat mag van
een redelijk handelend persoon worden verwacht?
o Krachtens wet, OF
Vb: art. 165 lid 1 (toezichthouder personen met gebrek)
o Krachtens verkeersopvatting
= risicoaansprakelijkheid in enge zin. Als er geen sprake is
van schuld kan toerekening wel via deze weg aangenomen
worden.
Toerekening ziet op de persoon
Vb: de bestuurder, het kind, de arts, etc.
Relativiteit (art. 6:163)
, Indien er sprake is van onrechtmatigheid o.g.v. strijd met een
wettelijke plicht en/of schending van de zorgvuldigheidsnorm,
moet ook voldaan zijn aan dit vereiste.
o De geschonden norm moet als doel hebben de benadeelde
beschermen
o De geschonden norm moet tegen de aard van de geleden
schade beschermen
o De geschonden norm moet beschermen tegen de manier
waarop de schade is ontstaan.
Schade (afd. 6.1.10) week 5
Schade is het gevolg van de schending van het recht of belang. De
schade moet een grens overschrijven voordat het voor
aansprakelijkheidsrecht relevant wordt. Het aansprakelijkheidsrecht
beschermt ook rechten en rechtens erkende belangen (≠ materiele
schade), zoals schending van recht op zelfbeschikking wanneer
onvoldoende informatie gegeven is bij een medische behandeling door
een arts.
Causaal verband (art. 6:98) week 4
De vraag is niet is er schade geleden? Maar is er sprake van een
toerekenbare onrechtmatige daad? (art. 6:162 lid 1,
uitgewerkt in lid 2).
Er is pas sprake van aansprakelijkheid bij foutaansprakelijkheid of
risicoaansprakelijkheid.
1.1.2. Categorieën/ gevalstypes onrechtmatige daad
Om te bepalen of er sprake is van aansprakelijkheid (= is er sprake van
onrechtmatigheid) moet aansluiting gevonden worden in de rechtspraak
over de verschillende categorieën van onrechtmatige daad.
Gevaarzetting
Sport en spel
Werkgeversaansprakelijkheid
Beroepsaansprakelijkheid week 2
Hinder week 2
Huis-, tuin- en keukenongevallen
Wegverkeer
Profiteren wanprestatie week 2
Niet-nakoming met als gevolg od jegens derden week 2
Rechtspersonenaansprakelijkheid en omgekeerde doorbraak week
2
1.2. Ongeschreven zorgvuldigheidsnorm
De ongeschreven zorgvuldigheidsnorm (art. 6:162 lid 2) kan ingevuld worden
op verschillende manieren. Van abstract naar concreet is dat:
1. Maatschappelijke zorgvuldigheid
