Hoofdstuk 1 – Inleiding op het jeugddomein
Jeugddomein: verzameling van organisaties en partijen die met jeugd werken en onder jeugdwet vallen
Pedagogisch professionals in de maatschappij à expertise op gebied van opgroeien en opvoeden
- Bevorderen van welzijn en ontwikkeling naar volwassenheid van jeugdigen door versterking
gewone leven om mee te kunnen blijven doen in samenleving
- Begeleiden van gezinssysteem bij opvoedproces + versterken opvoedomgeving buiten gezin
- Doel: voorkomen dat ouders in opvoeding vastlopen
à Opvoedingsdeskundigen: een specifiek opvoedvraagstuk beantwoorden door middel van methodisch
handelen door op een systematische, bewuste, doelgerichte en navolgbare werkwijze te werk te gaan
- Nieuwsgierig zijn naar verschillende perspectieven en waarheden + beschikken over
reflectievermogen en een ontwikkeld normatief besef
Sociale- of welzijnsberoepen / sociaal-agogische beroepen: beroepen gericht op het bevorderen van
sociale verandering, sociale cohesie en het welzijn van mensen
Pedagogiek à pais: kind + ago/agein: begeleiden
- Jeugdigen begeleiden op weg naar hun volwassenheid
- Handelingswetenschap: hoe je iets doet en doen
- Normatieve wetenschap: wat is goed en fout
Opvoeden: invloed die mensen, bedoeld of onbedoeld, uitoefenen op de ontwikkeling van een kind
- Jeugdigen grootbrengen, lichamelijk en geestelijk vormen
- Alledaags vraagstuk, nooit geheel te plannen en geen kant-en-klare recepten
- Ontwikkelingsgang die de betrokkenen samen maken
Opvoedintenties: invloed uitoefenen op kind en verantwoordelijkheid daarvoor nemen om het kind te
begeleiden naar volwassenheid met als doel op eigen benen leren staan
o Zelfstandigheid, autonomie en verantwoordelijkheid
o Persoonlijkheidsontwikkeling: kwaliteiten ontdekken, verstandig zijn, assertiviteit en
sociaal gedrag
- Maatschappelijk en historisch bepaald
- Afhankelijk van ontwikkeling
Opvoedproces en -omgeving ondersteunen door integraal te werken, signaleren en aanvullende expertise
inschakelen à grip geven aan opvoeders en zorgen dat jeugdigen veilig opgroeien
- Brede pedagogische blik;
o Horizontaal: opgroeien en opvoeden in leefwereld buiten het gezin (collectief vraagstuk)
o Verticaal: opgroeien en opvoeden door ouders in de thuissituatie (individueel vraagstuk)
Opvoedmilieus + samenhang en overlapping van werelden
- Socialisatie: wat betekenis heeft gehad voor vorming kind à ervaring en gedragsregels
o Onder andere bepaald door medeopvoeders: ondersteunende personen in verschillende
leefwerelden (milieus) van gezin en kind en die invloed hebben op ontwikkeling
1. Gezin en opvoeders
2. Onderwijs en leerkrachten
3. Alles wat daarbuiten valt zoals activiteiten in de buurt of sport
4. Virtuele ruimte
Afwijkende afwikkeling: achterstand is verontrustend wanneer er een onderliggend probleem is met
negatieve invloed op de verdere ontwikkeling van het kind
- Meervoudige ontwikkelingsproblematiek; psychosociale problematiek;
o Gedrag, emotioneel, somatisch, leer, spraak en taal, motorisch, psychiatrisch probleem
- Zorgwekkende opvoedsituatie of opvoedingsproblematiek
,Systeemtheorie biedt ruimte voor complexiteit leven en richt zich op interacties tussen onderdelen door
de draaglast en draagkracht in kaart te brengen à wederzijdse beïnvloeding van bijvoorbeeld conflicten
- Risicofactoren: eigenschappen, gebeurtenissen of omstandigheden die de ontwikkeling bedreigen
- Beschermende: eigenschappen, gebeurtenissen of omstandigheden vergroot de kans van slagen
à Vormen samen het balansmodel: beschermende compenseren risico’s
Rollen en taken van de pedagogisch professional
3 overkoepelende taken:
- Versterken van opvoedomgeving
- Versterken van opvoedingsrelaties
- Herstellen van opvoedingsrelaties
Opvoedomgeving versterken
- Verschillende omgevingen van de jeugdige versterken en de onderlinge verbondenheid bewaken
- Voorkomen dat de systemen elkaar tegenwerken
- Bevorderen van inclusie, participatie en zelfredzaamheid door samenwerking en overleg
- Systematisch werken: balansmodel van risico- en beschermende factoren
- Voorbeelden: activiteiten organiseren in de wijk en zinvolle tijdsbesteding
Opvoedingsrelaties versterken en voorkomen van opgroei- en opvoedproblematiek
- Wanneer het eigen netwerk niet voldoende is om herhaaldelijk en intens probleem aan te pakken
- Ouderbegeleiding, versterken van netwerk gezin en afstemming van systemen
Opvoedingsrelaties herstellen
- Specialistische hulp nodig bij vastlopen van opvoedingsrelaties
- Ouders ervaren handelen niet meer als effectief door opgebouwde spanning van problemen
o Soms gepaard met geweld of mishandeling
- Ouders helpen om regie in opvoeding terug te vinden
- Centraal: herstellen van normale leven
Werkveld:
1. Fysieke gebied waar iemand in werkt
2. Onderwerpen waar iemand zich bij diens werk mee bezighoudt
Ontwikkelingen in het beroepenveld
- Maatschappelijke ontwikkelingen en veranderingen in wetten in sociale domein
1. Meer mondigheid en inspraak: uiting van betrokkenheid in de vorm van inspraak en zeggenschap
a. Professionals worden facilitators: samen zoeken naar hulpbronnen i.p.v. oplossingen
b. Consumentisme: klant is koning à leidt tot stellen van eisen en claimend gedrag
2. Individualisme: minder verantwoordelijkheid nemen voor omgeving waarin mensen leven
a. Afgenomen sociale controle en toename vorming van eigen netwerken
3. Superdiversiteit: variatie in samenstelling gezin + andere opvoedingsgewoonten
a. Botsing met traditionele opvattingen à nieuwe problemen
4. Wijzigingen in wetgeving: nieuwe kaders
a. Decentralisatie: gemeente verantwoordelijk voor jeugdterrein + verandering inrichting
van sociale stelsel à hulp op maat aan bieden en verbinden met andere terreinen
Cliëntgebonden competenties: directe contacten en ondersteuning van cliënten
Niet-cliëntgebonden competenties: condities om ondersteuning te kunnen bieden; beleid, innovatie
- Flexibiliteit: professioneel blijven handelen in veranderende omgeving + volgen en anticiperen
- Actieve inbreng: inbreng professionals weegt zwaarder door lokaal beleid à directe adviseurs
- Ouders en netwerk de regie geven, jeugdigen serieus nemen: initiatief van burgers
- Lef en autonomie: ruimte krijgen voor zelfstandigheid van beslissingen
- Kosten- en effectiviteitsbewustzijn: evidencebased practice à minder middelen voor werk
, Hoofdstuk 2 – Jeugdbeleid
Jeugdvraagstukken: generiek à overstijgen van vakgebied
Integraal jeugdbeleid: 1 centrale aanpak bij gemeenten over het geheel van maatregelen en activiteiten
voor jeugd en verzorgers als ondersteuning en middel voor ontplooiing en bijdragen aan samenleving
- In alle bestuurslagen:
o Overheid: visies, doelen en politieke uitgangspunten
o Provincie en gemeente: ontwikkelen, aansturen en uitvoeren beleid
Decentralisatie 2015: transitie van de jeugdzorg van landelijk naar gemeentelijk
- Kwalitatief, financieel (bezuinigd) en organisatorisch
- Gemeenten verantwoordelijk voor welzijn, zorg, werk en jeugdhulp + wet- en regelgeving
- Positief jeugdbeleid, inzetten op preventie, vroegtijdig signaleren, snelle hulp in nabijheid
- Mogelijk om maatwerk te leveren door verschil in vraag per regio
Verschuiving
- Van probleem gericht naar positief beleid
o Nadruk op normale ontwikkeling en opvoeding à kansen stimuleren
- Van tweedelijnszorg naar preventief jeugdbeleid
o Goede opvoedingsomgeving en tijdige opvoedondersteuning à basiscompetenties en
kwaliteit netwerk versterken à voorkomen van problemen
3 wetten die de gemeente verantwoordelijk stellen voor ondersteuning van mensen die vanwege
beperking of psychische problemen onvoldoende in staat zijn om deel te nemen aan maatschappij
1. Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo): bevorderen deelnemen aan maatschappij zodat ze
thuis blijven wonen en voorkomen dat ze gebruik moeten maken van langdurige ondersteuning
a. Compensatiebeginsel: gemeente vangnet voor zorg en ondersteuning
b. Vooral voor 18+ door andere wetten voor jeugd, maar wel voor praktische
ondersteuning door o.a. opvoeders
2. Jeugdwet: alle vormen van jeugdhulp; psychische, gedrags- en ontwikkelingsproblemen + voor
ouders die niet in staat zijn om met problemen kinderen om te gaan
a. Jeugdigen hebben recht op tijdige en passende hulp, veilig en gezond kunnen groeien,
ontwikkeling zelfstandigheid en meedoen in samenleving
b. Betere samenwerking en samenhang binnen zorg voor jeugd
3. Wet langdurige zorg (Wlz): mensen die zware, intensieve zorg nodig hebben door beperking of
ziekte, kwetsbare ouderen en mensen met psychische aandoening; blijvende zorgbehoefte
a. Indicatie van Centrum Indicatiestelling Zorg nodig
b. Mensen thuis wonen + uitgangspunt betrokkenheid, zeggenschap, verantwoordelijkheid
2 overkoepelende uitgangspunten voor kern van gemeentelijk jeugdbeleid
1. Positieve ontwikkeling en opvoeding, van zorg naar activering, door ondersteuningsstructuur
a. Versterken van eigen mogelijkheden binnen gezin à zelfregie en vaardigheden
2. Verwezenlijken samenhangende zorgstructuur: doelgericht, effectief en in samenwerking met de
zorg en doelgroep à integraal jeugdbeleid: interprofessionele samenwerking + domeinen
a. Zo licht mogelijke zorg, intensieve zorg uitstellen waar mogelijk
Samenvatting:
Door decentralisatie, veranderende wetgeving en verschuiving in jeugdbeleid is er een nieuw stelsel van
maatschappelijke ondersteuning ontstaan met als doel het pedagogische klimaat in nulde lijn versterken
- Meer nadruk op preventie, vroegsignalering en tijdig bieden van lichte vormen van ondersteuning
- Versnippering in de zorg voorkomen door efficiënter en effectiever vastgesteld beleid gemeente
- Zorg op maat aanbieden door verantwoordelijkheid bij gemeente te leggen
Pedagogisch klimaat: alle omgevingsfactoren die bijdragen aan het welbevinden van het kind, waardoor
deze zich verder kan ontwikkelen
