Samenvatting van het boek Sociologie een introductie. Het gaat om de samengestelde versie van Diana van Bergen, wat betekent dat het alle studiestof uit dit boek omvat van PABA046 in het jaar 22-23. Officieel zijn het hoofdstukken uit het boek van Elchardus.
Sociologie, een introductie
PABAP046
Rijksuniversiteit Groningen
1
,Inhoud
H1 De sociologische verzuchting.........................................................................................3
H2 De taak en houding van de socioloog............................................................................5
H3 De ontdekking van de samenleving I: de individualistische variant................................6
3.1 Verlichting en Tegen-Verlichting.................................................................................6
3.2 Sociologie als satire of het contingente als leidraad...................................................6
3.3 Onbedoelde gevolgen en perverse effecten...............................................................6
H4 De ontdekking van de samenleving II: De collectivistische variant.................................8
H5 Rol en zelf...................................................................................................................... 9
H6 Verwachten en verklaren in de sociologie....................................................................11
H7 Socialisatie en methoden van samenleven..................................................................13
H8 Sociale controle............................................................................................................15
H10 Criminaliteit................................................................................................................16
H11 Ongelijkheid............................................................................................................... 18
H12 Macht en stratificatie..................................................................................................20
H16 De transformatie van interactiekaders........................................................................22
16.3 Differentiatie...........................................................................................................22
2
, H1 De sociologische verzuchting
Een volledige definitie van het begrip sociologie geven is vrijwel onmogelijk. In de sociologie kan een
definitie worden gebruikt om een verschijnsel vast te leggen, maar niet om het te verklaren/begrijpen.
Alles is contingent: het is noodzakelijk noch onmogelijk en had dus ook anders kunnen zijn dan het nu
is. Als het voorkomen willekeurig is, is het arbitrair. Bijvoorbeeld: groot deel van de culturen
polygamie, slechts in enkele culturen monogamie. Het voorkomen verschilt door cultuur en ruimte,
dus het is contingent. Ook hangt het samen met bepaalde patronen/economische situatie e.d. dus het is
niet-arbitrair.
Howard Becker: afwijkend gedrag wordt door de samenleving geproduceerd. Hij bedoelt hier dat
normen sociaal bepaald zijn en dat definities van bijvoorbeeld crimineel gedrag dus per cultuur en per
periode verschillen. Volgens Becker moet de sociologie dus verklaren waarom bepaalde individuen tot
afwijkend gedrag komen en ook verklaren waarom sommige gedragingen afwijkend zijn en anderen
niet.
Volgens Rousseau’s contrat social zullen mensen wetten enkel respecteren als een religie hen hiertoe
aanzet. Deze religies noemt hij civiele religies. Door contingentie verandert deze houding. Een
voorbeeld: Aanhangers van de Verlichting verwachten dat een goede samenleving ontstaat door het
volgen van eigen redeneervermogen. De Tegen-Verlichting vreesde hierbij voor egoïsme en
vervreemding. Zij vonden godsdienst en gezag nodig.
Auguste Comte wordt gezien als grondlegger van de sociologie omdat hij de term sociologie heeft
bedacht en voor het eerst heeft gebruikt om zijn werk te omschrijven. Hij pleitte voor een zakelijke
sociologie met als bron wetenschappelijke observatie. Hij noemde sociologie een positieve of
positivistische benadering van de sociale werkelijkheid. Hij vergeleek sociale wetenschappen met
natuurwetenschappen, omdat hij vond dat in de sociologie gezocht moest worden naar
regelmatigheden. Kennis moest nuttig zijn en leiden tot actie. Hij onderkende 3 stadia van de
menselijke ontwikkeling: van het religieuze, metafysische en wetenschappelijke denken. In het
wetenschappelijk denken zou menselijk handelen worden geleid door rede. Net als voor Rousseau
moest religie voor Compte leiden tot praktische, maatschappelijke doelen. Comte’s visie is
samengevat in Système politique positive (traité de sociologie) waarin staat dat het menselijk handelen
niet alleen door rede wordt geleid, maar ook door impulsen, gevoelens en emoties. Volgens Comte
wordt dit in religie omvat. Hij wilde daarom de religie van de Mensheid vormgeven: mensheid zelf
stond centraal.
Habermas gelooft dat de wetenschap ons leert open te communiceren. Open communicatie zou leiden
tot debat waarin eerlijke en redelijke mensen het eens worden over beleidsprioriteiten. Hij bouwt voort
op de Verlichting.
Luhmann vindt dat ook redelijke mensen het oneens kunnen zijn na een open discussie. Volgens hem
moeten we accepteren dat doelen het nooit eens worden en daarom moeten we met de meerderheid
werken: niets zegt dat die meerderheid het juist heeft, maar als we het niet respecteren, komt er chaos.
Een andere visie van Luhmann is het rechtspositivisme: een wet verdient respect, ongeacht haar
inhoud, zolang ze maar op correcte wijze tot stand is gekomen. Luhmann past bij de Tegen-
Verlichting: doelen/regels zullen nooit voor iedereen volledig zijn, maar chaos kan worden vermeden
door mensen te laten geloven dat de bestaande orde onvermijdelijk is.
3
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper rixt1. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €5,99. Je zit daarna nergens aan vast.
