H4 Evolutie
H4.1 ontwikkeling van het leven
Geschiedenis van het leven op aarde
Geologische tijdschaal binas 94 A
Ontstaan van organische stoffen
• Organische stoffen = afkomstig van levende organismen
Bevat altijd C (koolstof) en H (waterstof) atomen (koolwaterstoffen)
- Vb: C6H12O6 (glucose), CH4 (methaan), C2H5OH (ethanol),
Anorganische stoffen = vanuit de levenloze natuur en in organismen
Bevat nooit C en H atomen in één molecuul
Vb: CO (koolstofmonoxide), CO2 (koolstofdioxide), H2O (water), NaCl (keukenzout), O2 (zuurstof)
Ontstaan van levende cellen
Prokaryoten = organismen zonder celkern (bacteriën en archaea)
Cyanobacteriën = de eerste fotosynthetischerende bacteriën bacteriën die glucose en
zuurstof konden produceren
Autotroof = zelfvoedend eigen voeding maken
– In staat om organische stoffen te maken uit alleen anorganische stoffen
– Organismen met chlorofyl (chloroplasten)
Bijv. planten en cyanobacteriën (fotosynthese)
Heterotroof = anders voedend ander organisme/organische verbindingen moeten opeten
– Niet in staat om organische stoffen te maken uit alleen anorganische stoffen
als grondstoffen
Aerobe = organisme die zuurstof (O2) nodig heeft
Anaerobe = organisme dat zonder zuurstof (O2) kan
Ontstaan van eukaryoten
Eukaryoten = cellen met een celkern (mensen, dieren, planten, schimmels)
Endosymbiosetheorie binas 94 C
Aerobe heterotrofe prokaryoot (aerobe bacterie) wordt opgenomen door een eukaryoot
Aerobe bacterie ontwikkelt zich tot een mitochondrium
, Fototrofe prokaryoot (cyanobacterie) wordt opgenomen door een eukaryoot
cyanobacterie ontwikkelt zich tot een chloroplast (bladgroenkorrel)
Indeling in domeinen
3 domeinen: binas 92 A
1. Eukaryoten
2. Archaea
3. Bacteriën
Taxonomie
Naamgeving van organismen (wetenschappelijke notatie)
Geslachtsnaam + soortnaam + naamgever
Vb: Homo sapiens L = mens
Homo = geslacht
Sapiens = soort
L. = voorletter naamgever
Als geslachtnaam hetzelfde is zijn de soorten redelijk nauw aan elkaar verwant zijn
Soorten indelingen: voorbeeld hond
- Domein
o Eukaryoten: organismen met celkern dieren, schimmels en planten
o Bacteriën: organismen zonder celkern (prokaryoot)
o Archaea: oerbacterie zonder celkern (prokaryoot)
- Rijk
o Door cel zien of het dieren, planten, schimmels of bacteriën zijn
- Stam
o Bijv. gewervelden etc.
- Klasse
o Bijv. zoogdieren etc.
- Orde
o Roofdieren, slurfdieren, knaagdieren etc.
- Familie
o Beren, hondachtigen, katachtigen etc.
- Geslacht
o Hyenahonden, manenwolven, vossen, hondachtigen
- Soort
o Wolf, coyote, Ethiopische wolf
- Ras/ondersoort
o Canis lupus familiares
H4.4 de evolutietheorie
Ontstaantheorie: evolutie
Evolutietheorie = de verklaring van hoe de erfelijke eigenschappen van populaties kunnen
veranderen waardoor uiteindelijk zelfs nieuwe soorten kunnen ontstaan
