Rechten samenvatting blok 1
Hoofdstuk 1: Terreinverkenning
1.2 waarom recht?
Recht bevat 4 functies:
1. Normatieve functie
- Dit zijn gedragsregels waarvan iedereen in de samenleving vind, dat zij
moeten worden nageleefd en opgevolgd. Deze regels vinden we zo
belangrijk dat deze schriftelijk zijn vastgelegd, met een straf als deze
worden overtreden
2. Geschil oplossende functie
- Rechterlijke organisatie die bij overtreding van de regels oordeelt of
iemand moet worden gestraft, zo ja op welke wijze en met behulp van
welke procedure. (niet het heft zelf in handen nemen, maar de rechter
laten bepalen)
3. Additionele functie
- Als partijen vergeten zijn op een bepaald punt afspraken te maken, geeft
het recht aan welke regel geld. Hebben zij dit wel gedaan, dan gaat de
afspraak voor en is de wettelijke regeling niet meer van toepassing
4. Instrumentele functie:
- De wet bepaalt en niet anders. Zo doen wij het gewoon, omdat de wet dit
heeft bepaalt (bijv, rechts rijden) dit doen ze om zo grote risico’s te
voorkomen.
1.3 waar vinden we het recht?
Rechtsbronnen: waar we het recht terug kunnen vinden. Nederland kent 4
verschillende rechtsbronnen:
1. De wet
2. Het verdrag
3. De jurisprudentie
4. De gewoonte
, 1. De wet
- Maatschappelijk leven wordt gereglementeerd door middel van wetten.
Privaatrecht:
- Ook wel civiele recht/ burgerlijk recht
- 3 onderdelen:
1. Het personen- en familierecht
2. Vermogensrecht
3. Ondernemingsrecht
( burgerlijk procesrecht)
Personen- en familierecht: regelt zaken zoals geboorte huwelijk, geregistreerd
partnerschap, echtscheiding, adoptie, ondercuratelestelling en de regeling v.h
vermogen tussen echtgenoten. ( BW 1)
Vermogensrecht: alle geld gewaardeerde handelingen tussen burgers onderling,
waaraan juridische gevolgen verbonden zijn. zoals ongelukjes, kopen van dingen,
maar ook aanschaf van een machinepark of kantoorinventaris behoort tot dit
rechtsgebied.
- Bij geschillen bij het vermogensrecht wordt er vaak schade geleden, die
via de rechter verhaald wordt op degene die de schade heeft toegebracht.
( BW 3,5& 6)
- BW 9 zou gemaakt worden. Gaat over de recht op voortbrengselen v.d.
geest, zoals auteursrecht en het octrooirecht. Dit zal echter niet meer
ingevoerd worden, doordat op dit terrein steeds meer internationale
afspraken worden gemaakt.
Ondernemingsrecht: rechtsgebied dat alles regels wat ondernemingen en bedrijven
betreft. De wettelijke bepalingen die op de ondernemingsvormen betrekking
hebben, vallen onder het ondernemingsrecht. (BW 2)
Wetten met betrekking tot het burgerlijk procesrecht
- Privaatrechtelijk geschil met een ander > dan moet diegene naar de
rechter stappen om zijn gelijk te krijgen.
- Op het gebied van privaatrecht is er NIET een derde ( onafhankelijke
persoon) die daar voor in actie komt, dit moet de burger ZELF doen. ( als
een burger zelf niet optreed om schade te vergoeden, zal de staat zich hier
niet mee bemoeien, ook al staat de burger in zijn recht)
Procederen: naar de rechter gaan om een geschil te laten beslechten.
, Burgerlijk procesrecht: de regels die het voeren van juridische procedures
op het terrein van het privaatrecht van toepassing zijn staan hierin.
Wetten met betrekking tot het strafrecht
- Kenmerkend: dat de staat door middel van het openbaar ministerie actief
optreedt om sancties (boetes, gevangenisstraf en dergelijk) te eisen bij
overtreding v.d. normen
- De staat bezit een monopolypositie> alleen het OM kan tot vervolging van
strafbare feiten overgaan, zo luidt de hoofdregel.
- Strafrecht en het privaatrecht (vermogensrecht) zijn op een bep. Wijze met
elkaar verbonden> lees blz.21
Wetten met betrekking tot het staatsrecht
- Staatsrecht regelt de wijze waarop het Nederlands staatsbestel wordt
vormgegeven en de invloed die de burgers daarop uitoefenen.
- De 1e en 2e kamer, de regering, verkiezingen en de totstandkoming v.d.
wetten komen aan de orde.
- Grondwet: hierin staan de basisregels van ons staatsbestel (democratie)
opgesomd.
Organieke wetten: de wetten die op grond van een dergelijke opdracht tot stand
komen.
Wetten met betrekking tot het bestuursrecht
- Heeft betrekking op de mogelijkheden die de overheid heeft om regulerend
op te treden ten aanzien v.d. maatschappij.
- Algemene wet bestuursrecht wordt ook wel genoemd als voorbeeld van
aanbouwwetgeving > de wet wordt in delen (tranches) ingevoerd en
uitgewerkt. 4 tranches zijn uitgewerkt
- Bij strafrecht, staatsrecht en bestuursrecht zien we dat de staat en de
overheid steeds een belangrijke plaats innemen. Deze 3 gebieden vinden
dan ook plaats op het publiekrecht. Het procesrecht ( de regels wnr de
rechter in beeld komt) dat aan deze gebieden verbonden is wordt
eveneens tot het publiekrecht gerekend.
, Publiekrecht
1. Straf(proces)recht
2. Staatsrecht
3. Bestuur(proces)recht
Wie zijn bevoegd wetten uit te vaardigen?
- Onderscheid in wetgevers op centraal niveau en decentraal niveau
Nationale wetgever (centraal niveau):
- Samengesteld uit de regering en de Staten-Generaal ( 1 e en 2e kamer)
Decentrale wetgevers:
- Provinciaal en gemeentelijk niveau. Ook provincies en gemeentes
vaardigen dus wetten uit.
- Deze wetten noemen we VERORDERNINGEN
- Provinciale staten zijn bevoegd verordeningen voor hun provincie tot stand
te brengen.
- Op gemeentelijk niveau is de gemeenteraad bevoegd voor de gemeente in
kwestie regels te maken.
- Nationale wetgever> alle rechtsgebieden regels afkondigen
De wetgevende organen op provinciaal en gemeentelijk niveau treden met
name op, op het terrein van bestuursrecht en het strafrecht en dan nog
enkel voor hun eigen provincie of gemeente.
Andere instanties:
- Bijv. Sociaal- Economische raad, die op grond van de wet op de
bedrijfsorganisaties verordeningen tot stand kan brengen.
- Deze regels dragen vaak de naam> keuren
Rangorde tussen wetgevende organen:
- We kunnen een rangorde aanbrengen waarbij 3 regels gelden:
1. Hogere regels gaan boven lagere regels
- Als een gemeentelijke verordening in strijd is met een verordening van de
provincie, waarbinnen de gemeente zicht bevind , dan zal de rechter de
gemeentelijke verordening onverbindend verklaren. Een wet in formele zin
gaat boven een provinciale verordening ( nationaal, provincie, gemeente)
2. Bijzondere regels gaan boven algemene regels
- Lees blz. 25
3. Jongere regels gaan boven oude regels
- Zijn 2 wetten van gelijk niveau met elkaar in strijd, dan zal de rechter de
meest recente wet toepassen.
