SAMENVATTING HOORCOLLEGES STEMSTOORNISSEN 2 (2022/2023)
Hoorcollege 1: Psychogene stemstoornissen .
Niet-organische stemstoornissen Organische stemstoornissen
Gebruiksgerelateerd (functioneel) Aangeboren/congenitaal
o MTD: Abnormale patronen o Laryngaal web
spierspanning (hyper- o Sulcus glottidis
functioneel). Infectieus/inflammatoir
o Habitueel (hypofunctioneel) o Laryngitis
o Ventriculaire fonatie: Met de Acuut
valse stemplooien. Chronisch
Psychisch gerelateerd Refluxlaryngitis
o Psychogene afonie/dysfonie o Noduli
Geslachtsgerelateerd (genderdysfonie) o Poliep
Leeftijdsgerelateerd o Cycste
o Mutatiestoornis, puberfonie o (Reinkes) Oedeem
o Presbyfonie/menopauzale o Contactulcus/granuloom
stem Nieuwvorming/neoplastisch
Ideopatisch o Papillomatosis
o Paradoxale stemplooi- o Hyperkeratosis/leukoplakie
beweging (inspiratoir foneren o Tumor (malgine)
of stridor) Neurologisch/neurogeen
o Stemplooiparalyse
Organische stemstoornis = Stemstoornis die o N. laryngeus superior
kan worden vastgesteld of kan worden paralyse
uitgesloten tijdens een KNO-onderzoek. o Spasmodische dysfonie
Habituele stoornis = Stoornis veroorzaakt door o Stemtremor
overbelasting van de spreekstem. o Centraal neurologische
Mutatiestoornissen = Stoornissen gerelateerd stoornissen (ALS, Parkinson)
aan leeftijd, geslacht & puberteit. Hormonaal
Psychogene stemstoornis = Stemprobleem Traumatisch
waarbij iemand een stemstoornis heeft maar o Laryngeale bloeding /
eigenlijk zou die persoon gewoon stem moeten vasculaire letsels
kunnen geven; kan niet verklaard worden door o Laryngaal trauma
organische afwijkingen, stemplooien & Intern: thermisch,
arythenoïden normale structuur & normale chemisch, intubatie
mobiliteit. Extern: arythenoie
In de voorgeschiedenis is een samenhang dislocatie
tussen het ontstaan van de aandoening & Littekenvorming
psychosociale stressfactoren, emoties en/of Dysfonie na radiotherapie
psychologische conflicten gevonden.
Combinatie organische- of habituele stemstoornissen is mogelijk.
Man : Vrouw // 1 : 7 (vooral vrouwen 40-50 jaar of meisjes in puberteit)
Symptomen:
- Inspiratoir foneren: Praten op de inademing van je stem.
- Afonie: Geen stem aanwezig
- Dysfonie: Afwijkende stem
- Falsetstem: Hele hoge stem (te hoog)
- Een te lage stem
- Spastisch krakerig stemgeluid
,SAMENVATTING HOORCOLLEGES STEMSTOORNISSEN 2 (2022/2023)
Larynxbeelden bij psychogene afonie
1. 2. 3. 4.
1. Spastische contractie van alle adductoren van de stemplooien
2. Elliptische glottis
3. Fluisterstand van de stemplooien
4. Onvolledige glottissluiting
Therapie vormen:
Medisch
o Medicamenteuze ondersteuning (bv. lidocaïne spray)
o Endoscopische biofeedback
Logopedisch
o Reflexmatige of onbewuste fonatie opwekken (bv. lachen, hoesten, etc.)
o Relaxatie (bv. manuele facilitatie): Mobiel worden van larynx
Bij hypertone dysfonie: Te veel spanning, globusgevoel: Gevoel dat er iets in
de keel zit, opheffen foutieve compensaties, facilitatie bij slikken
Houding is belangrijk!
Contra-indicaties
- Diabetes
- Bepaalde psychogene klachten
- Osteoporose (botontkalking)
- Reuma
- Bestraalde larynx
o Counseling
o Inspiratoir foneren (bij valse stemplooien)
o Biofeedback: Extern instrument om aspecten van lichaamsfuncties weer te geven.
Elektromyografie (EMG)
Video beweging stemplooi
Weergeven akoestische informatie (toonhoogte, stemkwaliteit, volume)
o Visualisatie: In gedachten teruggaan naar situatie/gebeurtenis met normale stem.
Psychotherapie
o Analyse van actuele conflict
o Werken aan de door angst veroorzaakte remmingen
o Aandacht voor eventuele sociale angst van cliënt
Symptoomgerichte therapie = Therapie gericht op het herstellen van de stemfunctie
o Voordelen
Voorkomen van secundair ziektewinst
Patiënt kan normaler functioneren & beter meewerken aan bv. psychotherapie
o Nadelen
Verwaarlozing psychische problematiek
Recidiveren van stemstoornis
Handgreep van Bresgen inzetten bij mutatie falsetstem
,SAMENVATTING HOORCOLLEGES STEMSTOORNISSEN 2 (2022/2023)
Hoorcollege 2: Organische stemstoornissen .
200-220 sluitingen/trillingen per seconde stemplooien Vrouw
100-120 sluitingen/trillingen per seconde stemplooien Man
Anatomie & fysiologie .
Anatomie Larynx
Anatomie Glottis
GRBASI(D):
Breathiness - Heesheid
Dorsaal onvolledige glottis sluiting
o Lekkage van 5% is “normaal” bij vrouwen
o Heeft te maken met de hoek van het strottenhoofd.
Mannen meer een hoek (zichtbaar)
Vrouwen stomper (net als bij kinderen, niet zichtbaar)
Dof Roughness – Schor
Zwelling stemplooien Massaverschil stemplooien of
Randgolf minder prominent spanningsverschil (verlamming)
Sluiting minder abrupt Onregelmatig sluitingspatroon
Door functioneel verkeerd gebruik Organische afwijking
Wanneer is er sprake van een probleem?
- Als iemand last heeft
- Abnormale stemgeving (subjectief)
,SAMENVATTING HOORCOLLEGES STEMSTOORNISSEN 2 (2022/2023)
Onderscheid functioneel & organisch .
Aangeboren/congenitaal
Laryngomalacie: Verhard kraakbeen
Web (tussen stemplooien)
o Kan ook komen door operatie aan beide stemplooien Therapieresistent
Cyste: Opbouwfout van de ware stemplooien
Sulcus: Kleine groef die verlaging of verdieping van deel v.d. stemplooi veroorzaakt.\
Etiologie: Embryonale ontwikkeling
Infectieus/inflammatie
Laryngitis: Ontsteking van het strottenhoofd (larynx) door virus (of bacterie).
Chorditis: Ontsteking van de stemplooien.
Andere (bv. TBC)
Etiologie: Viraal, bacterieel, chemisch, medicamenteus, allergie, hyperreactief, toxisch
Nieuwvorming benigne (goedaardig) Nieuwvorming maligne (kwaadaardig)
Bloeding Planocellulair carcinoom
Poliep Andere (bv. rhabdomyosarcoom)
Stemplooiknobbels
Etiologie: Genetisch, toxisch, viraal
o Vooral kinderen & vrouwen
radiatie
(Reinkes) Oedeem: Zakjes met vocht.
o Rokers oedeem
Granuloom
Papilloom (HPV): Gezwel (niet
Neurologisch
normale celgroei) van het slijmvlies.
o Ontaarding (kanker) Larynxhelftverlamming
Etiologie: Traumatisch (bloeding, Centraal
poliep, stemplooiknobbels, granuloom), o ALS, MS, Parkinson, etc.
chemisch (poliep, stemplooiknobbels, Perifeer
granuloom, oedeem), toxisch (oedeem), o ??
anatomisch (stemplooiknobbels, Etiologie: Symptoom neurologische
oedeem), viraal (papilloom), secundair ziekte/syndroom (ALS, Parkinson, MS,
functioneel (stemplooiknobbels, myasthenia gravis), iatrogeen,
granuloom) nieuwvorming, viraal
Hormonaal
Geslachtshormonen
o Vrouwelijk: Oestrogeen/Progestron
o Mannelijk: Testosteron
Schildklier
o FT4 (thyroxine): Essentieel voor normale groei & ontwikkeling; hebben veel
effecten op metabole processen.
Groeihormoon
Etiologie: Natuurlijke variatie, ziekteprocessen
, Traumatisch HOORCOLLEGES STEMSTOORNISSEN 2 (2022/2023)
SAMENVATTING
Surmenage: Overbelasting
o Door keelschrapen, hoesten, kuchen, etc.
Geweld
Ongeval
Iatrogeen: Veroorzaak door medische handelingen (bv. intubatie).
Etiologie: Inwerkend geweld
Mannen hebben neiging om bij inzet van stem stemplooien tegen elkaar te gooien & dan
geluid te maken dit zorgt voor beschadiging
Woekering van weefsel Granuloom (ontstekingsreactie)
Opkomend maagzuur speelt een belangrijke rol
D1A glottis larynx carcinoom (weg lazeren of radiotherapie)
1 mildste variant
A aan één kant
Anamnese & diagnostiek .
Het consult
1. Anamnese
o Leeftijd, geslacht
o Klacht, beloop/variatie in de tijd, relatie keelklachten
o Dagelijks stemgebruik
o Voorgeschiedenis
o Beïnvloedende factoren
Lokaal (chemisch, gevoeligheid (allergisch, hyperreactief))
Extern (toxisch, medicamenteus, behandeling)
2. Diagnostiek
o Vragenlijst (bv. VHI; VFI)
o Perceptie (GRBASI(D))
o Metingen (DSI, fonetogram, aerodynamisch, akoestisch (AVQI))
o Beeldvorming (direct (bv. endoscoop), indirect (bv. spiegel), radiologisch)
o Videolaryngostroboscopie
3. Differentiaal diagnostiek (DD)
4. Behandeling / therapie
o Conservatief
Medicamenteus: Antibiotica (doxycycline), antacida (protonpompremmers;
omeprazol), corticosteroïden, antihistaminica (aerius), botox
Logopedie
o Chirurgisch
Therapeutische microlaryngoscopie: Standaard, exploratieve chordotomie,
augmentatie (extra volume; opvullen v.d. stemplooi), laser (vaatrijke tumoren,
kleine carcinomata)
Thyreoplastiek
Larynxextirpatie: TNM classificatie
5. Controle
o 2.5 – 4.5 dag stemrust
6. Eventueel terug naar DD als iets aangescherpt moet worden of iets niet klopt
, SAMENVATTING HOORCOLLEGES STEMSTOORNISSEN 2 (2022/2023)
Hoorcollege 3: Organische stemstoornissen en fonetogram .
Hormoonproducerende organen: Stemstoornissen t.g.v. hormonale stoornissen:
Hypofyse Hypothyroïdie
Schildklieren Hyperthyroïdie
Pancreas/alvleesklier Virilisatie van de vrouwenstem
Bijnieren
Ovaria
Testikels
Fonetogram: Metingen op de stemmogelijkheden in kaart te brengen
Hoe hard, zacht, luid, hoog, laag kan de stem
Norm fonetogram man: Norm fonetogram vrouw:
Dysfonia Severity Index (DSI)
Groep DSI Range Beschrijving
0 < - 2,0 Ernstig aanhoudende afonie: Patiënt heeft geen stem & is niet in
staat te foneren.
1 - 1,9 tot + 0,3 Constante dysfonie: Sporadische periodes van fonatie, afone
periodes kunnen voorkomen.
2 + 0,4 tot + 2,2 Gematigde dysfonie: Patiënt kan stem produceren, maar er zijn
frequente periodes van dysfonie.
3 + 2,3 tot + 3,3 Licht tot matige dysfonie: Minder frequente periodes van
gestoorde fonatie / licht aanhoudende dysfonie.
4 + 3,4 tot + 4,3 Lichte dysfonie: Sporadische momenten van dysfonie voor korte
periodes.
5 > 4,4 Geen dysfonie
Bij organische stemstoornis is het de taak van de KNO-arts om een medische diagnose te
stellen. Bij niet-organische stemstoornis is het de taak van de KNO-arts om een organische
probleem uit te sluiten.
Er is een relatie tussen reflux (= terugvloeien van zuur uit de maag) stemproblemen. Damp
van de reflux speelt een belangrijke rol.
