College 1, afstamming
Niet in elke situatie heb je toestemming nodig vd ouders, soms zijn ze niet beslissingsbevoegd.
Vaak zijn de biologische ouders ook de juridische ouders (op adoptie/zaaddonor na). Juridisch ouderschap ontstaat door geboorte, erkenning (bij een huwelijk hoeft het
niet), adoptie. Hoe werkt het in verschillende situaties.
Gevolgen van juridisch ouderschap: rechten/plichten (onderhoudsplichten), je kind krijgt jouw achternaam, nationaliteit.
Zeggenschap is niet hetzelfde als juridisch ouderschap. Het mag alleen als hij ook gezag uitoefent. Als je de juridische ouder bent, hoeft dat niet te betekenen dat je gezag
hebt. Gezag = beslissingsbevoegd, die geeft toestemming.
Afstamming # zeggenschap
Gezag = verplicht voor minderjarigen, het recht en plicht vd ouders om kinderen te verzorgen en op te voeden. Opvoeden, beheer van vermogen, verrichten van juridische
handelingen namens de jeugdige. Geen geestelijk of lichamelijk geweld of enige andere vernederende behandeling.
Ouders hebben veel vrijheid in opvoeding etc. Er zijn grenzen: leerplicht, bij misbruik gezag mag de overheid ingrijpen. Hetgezag kan beperkt of beëindigd worden.
Als de ouders getrouwd zijn/geregistreerd partnerschap, dan krijgen zij automatisch gezag.
Wanneer de moeder niet getrouwd/partnerschap heeft, oefent alleen de moeder gezag uit.
Gezamenlijk gezag:
Wil de partner ook gezag uitoefenen erkennen van het kind (nog geen gezag) de moeder/vader/duo-ouder schrijven digitaal hun gezamenlijk gezag in.
Scheidt men, dan blijven ze samen het gezag uitoefenen.
Onderhoudsplicht = bijdrage in de kosten van het kind t/m 21 jaar. Als de jeugdige gaat trouwen/partnerschap stopt de onderhoudsplicht.
Soms is er een conflict tussen de jeugdige en ouders/voogdij, de rechtbank kan een bijzonder curator benoemen, die behartigt het belangen vd minderjarige.
Gezag kan alleen uitgevoerd worden door iemand die 18+ is. Een minderjarig meisje vanaf 16 jaar mag de kinderrechter verzoeken haar meerderjarig te verklaren, zodat
ze zelf het gezag kan uitoefenen. Verzoekt het meisje niks, dan wordt er een voogd benoemt om het gezag uit te oefenen.
Ouders die onder curatele zijn gesteld of langdurig in een zeer slechte psychische toestand verkeren, raken ook het gezag over de minderjarige kwijt. Als de ene ouder
onbevoegd is, kan de andere ouder nog wel het gezag uitoefenen.
Deelgezag:
Er is een wetsvoorstel om naast de 2 gezaghebbende ouders, nog maximaal 2 andere personen deelgezag krijgen. Het houdt i: de bevoegdheid om met de gezaghebbende
ouders en voogden beslissingen te nemen over de dagelijkse verzorging. Deelouders hebben recht op informatie over belangrijkezaken. Zijn de deelgezagouders het
ergens niet mee eens, dan hebben de gezaghebbende ouders de doorslaggevende beslissing.
Verschil gezag en voogdij: ouders hebben recht en plicht om kind op te voeden/verzorgen, voogd hoeft dat niet zelf voor de jeugdige te doen. Ook de onderhoudsplicht is
niet geldig voor de voogd
2 soorten gezag:
- Ouderlijk gezag: vader of moeder
- Voogdij: persoon (testamentaire voogdij of Centraal gezagsregister); voogd wordt benoemd in het testament (beide ouders moeten dit doen) & datieve voogdij; voogd
wordt benoemd door de overheid) of organisatie (gecertificeerde instelling, bijv. veilig thuis).
NiDis: organisatie die voogdij op zich neemt bij minderjarige vluchtelingen.
Het benoemen van een voogd door een organisatie komt veelal voor bij het tekortschieten vd uitoefening van het gezag.
Wanneer mag een kind zelf beslissen? In de medische wereld vrij strikte leeftijd, pedagogiek neemt dit over. Vanaf 12 jaar mogen kinderen zelf ook toestemming geven
(David 12 jaar, chemokuur).
Vanaf 16 jaar zelfstandig een geneeskundige behandelingsovereenkomst aangaan; zelfstandig beslissen over het wel of niet ondergaan van een medische behandeling.
< 12 toestemming ouders
12 t/m 16 toestemming ouders en jeugdige (ouders weigeren en jeugdige wel, jeugdige doorslaggevend)
16 + zelf bepalen
Doorslaggevendheid jeugdige:
- Als de medische behandeling kennelijk nodig is om ernstig nadeel voor de jeugdige te voorkomen
- Als de jeugdige de behandeling weloverwogen blijft wensen
Geheimhoudingsplicht: behandelaars mogen geen informatie verstrekken aan andere zonder toestemming vd patiënt.
< 12 ouders moeten toestemming geven om informatie te verstrekken
12 + maar niet in staat om redelijke beslissingen te nemen, dan treden de ouders op; wilsonbekwaamheid (jeugdige is niet in staat de gevolgen vd daden te overzien)
Je kan geen anoniem zaad meer doneren, vanaf 12 jaar mag je om informatie vragen. Vanaf 16 jaar verzoek om meer informatie. Donor mag weigeren, maar de belangen
vd jeugdige zijn belangrijker.
De moeder = de vrouw uit wie het kind geboren is, de juridische moeder
Draagmoederschap:
De draagmoeder wordt door geboorte van het kind de juridische moeder. De wensmoeder moet via de rechtbank aanvragen om het gezag over te hevelen, daarna kan ze
het kind adopteren als zij er minstens 1 jaar voor heeft gezorgd/opgevoed. Is de wensmoeder getrouwd, dan zijn zij beide automatisch de juridische ouders, de rechtbank
zal het gezag automatisch beëindigen. De wensmoeder kan het kind als pleegkind opnemen in haar gezin, een jaar later kan ze het adopteren
Juridische vader:
Dat ben je bij:
- bij geboorte met de moeder gehuwd is
- vanaf 2014 geregistreerd partnerschap
Nieuwe sectie 1 Pagina 1
,- vanaf 2014 geregistreerd partnerschap
- de jeugdige erkend heeft (kan vanaf 16 jaar), je hoeft niet de biologische vader te zijn.
- door rechter het vaderschap is vastgesteld
- de jeugdige geadopteerd heeft
Vader, vrouw en kind kunnen rechtbank verzoeken het vaderschap dat door huwelijk is ontstaan, te ontkennen. Voorwaarde: duidelijk zijn dat de vader niet de biologische
vader is.
Al overlijdt de vader/zie je 'm nooit meer, het blijft de juridische vader.
Erkenning krijgen: bij de gemeente aanvragen, toestemming krijgen vd moeder.
12 t/m 16 jaar: toestemming vd moeder en jeugdige
16 jaar en ouder, alleen toestemming vd jeugdige.
De moeder/jeugdige mogen altijd weigeren, de erkenning gaat niet door. Maar als de man kan aantonen dat hij wel de verwekkeris, dan hoeft hij dit niet te accepteren.
Wanneer geen erkenning:
- als de man geen huwelijk met de moeder zou mogen sluiten: broer, vader of zoon vd moeder
- man nog geen 16 jaar is
- onder curatele staat
- jeugdige al 2 ouders heeft
Erkenning betekent ouderschap, geen gezag. Erkenning is definitief, tenzij de erkenner niet de biologische vader is, zou het mogelijk zijn. Een andere mogelijkheid om de
erkenning te vernietigen is het tot stand komen van wilsgebrek. Er is iets mis met de manier waarop het besluit is genomen om te erkennen of om toestemming te geven
voor de erkenning. Dwaling: moeder en vader dachten beide dat het kind vd man was, achteraf blijkt dit niet te zijn. Bedrog: moeder heeft man opzettelijk voorgelopen.
De moeder kan ook onder druk zijn gezet om de man te erkennen; misbruik van omstandigheden.
Vaderschap = bijdrage aan het levensonderhoud van het kind (dus ook in de kosten)
Duo-ouderschap = 2 vrouwen als ouder. Juridisch ouderschap bij: erkenning en ouderschap (alleen bij officiële spermabank). Niet via de officiële weg, erkenning na
toestemming.
Quiz:
1. Wat is een levenslange band?
Afstamming/juridisch ouderschap. Gezag eindigt wanneer kinderen 18 jaar worden – alleen minderjarigen staan onder gezag. Juridisch ouderschap eindigt dan
niet. Dit eindigt ook niet wanneer de ouders overlijden.
2. Wie mag beslissen over de schoolkeuze van een 4-jarig meisje? De juridische ouders met gezag.
Overigens heeft een juridisch ouder wel rechten, zoals het recht om geconsulteerd te worden bij dit soort beslissingen. De ge zagsouder moet de mening van de
juridisch ouder zonder gezag dan bevragen en meenemen in zijn/haar beslissing. Dit is iets waar we in Thema 5 (Scheiding) nog verder op ingaan.
NB. In deze situatie gaat het alleen over ouders, maar er zijn ook situaties waarbij een niet -ouder het gezag uitoefent over een kind. Denk bijvoorbeeld aan voogdij,
of aan bepaalde kinderbeschermingsmaatregelen waar we in Thema 2 op terug komen. In de basis is het de persoon die het gezag uitoefent, die de beslissing over
(o.a.) schoolkeuze maakt. En in de meeste gevallen is dat een juridisch ouder, maar er zijn dus uitzonderingen. Wees in de ko mende thema’s alert op wie er in een
bepaalde situatie (kinderbeschermingsmaatregelen, pleegzorg, scheiding) het gezag uitoefent over een kind. Dat is een belangr ijk aspect binnen dit vak en komt dan
ook regelmatig terug.
3. Let op: de echtgenoot of geregistreerd partner van de juridisch moeder wordt altijd de juridisch vader van het kind – ook wanneer hij niet de biologische vader is!
4. Ook een spermadonor kan een kind erkennen. Mocht een juridisch moeder dit weigeren, dan kan de spermadonor de rechtbank om ve rvangende
toestemming hiervoor vragen. Zoals beschreven in Janssen, p. 31, moet er dan wel aangetoond worden dat er sprake was (of zou gaan worden) van ‘family life’.
5. Twee vrouwen willen samen ouders worden. Ze zijn getrouwd en kiezen voor een anonieme zaaddonor. Als het kind geboren is, dan
Sinds 2014 is het voor duo-moeders een stuk makkelijker geworden om afstamming en gezag te verkrijgen. In het geval van een huwelijk of geregistreerd
partnerschap is er geen verschil met gehuwde partners van verschillend geslacht: de ‘andere’ ouder is direct juridisch ouder met gezag. Voorwaarde is wel dat er
sprake is van een anonieme zaaddonor
Nieuwe sectie 1 Pagina 2
, College 2, kinderbeschermingsmaatregelen
Een kinderbeschermingsmaatregel kan aan alle jeugdige die in ons land verblijven, worden opgelegd.
Ouders krijgen veel vrijheid in gezag, maar de overheid kan ingrijpen wanneer de lichamelijke of geestelijke ontwikkeling vd jeugdige
wordt bedreigd.
Een kinderbeschermingsmaatregel is zeer ingrijpend voor alle betrokkenen, het is alleen toegestaan als het echt niet anders kan. Daarvan
zijn 3 uitgangspunten.
1. Laatste middel: de maatregel mag alleen worden opgelegd als vrijwillige hulpverlening (hulp met toestemming vd ouders) niet
voldoende meer helpt.
2. Zo licht mogelijk: de maatregel moet zo min mogelijk ingrijpen in de bestaande gezinsverhoudingen; zo licht mogelijk, zo dicht
mogelijk bij huis worden uitgevoerd en zo kort mogelijk duren.
3. Belang vd jeugdige: de maatregel is noodzakelijk om de belangen vd jeugdige te beschermen. Voogdij: als bijv. de ouders overlijden
(kind staat niet meer onder gezag)
De Raad voor de Kinderbescherming; de Raad: beschermt de belangen van alle minderjarigen die in ons land verblijven (ook Nederlandse
in het buitenland). Voor het signaleren van misstanden is de Raad afhankelijk van meldingen, bijv. ouders, politie, familieleden, Veilig
Thuis, wijkteams, huisarts etc.
Als de Raad een melding binnenkrijgt, beoordelen zij eerst of er een onderzoek moet worden ingesteld. Als de Raad een onderzoek gaat
instellen, dan gaat een raadsonderzoeker (maatschappelijk werker) contact zoeken met de jeugdige en andere betrokken om informatie te
verzamelen over de melding.
Op basis van dit rapport wordt besloten of de Raad bij de kinderrechter een verzoek om een kinderbeschermingsmaatregel zal indienen.
De kinderrechter beslist of de verzochte maatregel wordt opgelegd. De uitvoering vd maatregel wordt niet gedaan door de Raad, maar
door particuliere gecertificeerde instellingen.
Kinderbeschermingsmaatregel (kind staat wel onder gezag, maar in die situatie gaat 't mis)
- Ondertoezichtstelling (OTS): lichtste maatregel. Kind blijft thuis wonen, ouder nog steeds het gezag. Het gezag wordt wel beperkt,
omdat ze tijdens OTS begeleid worden door een gezinsvoogd. Er wordt een gezinsvoogd toegewezen en biedt hulp aan. Maar de
ouders moeten zich wel houden aan het plan wat de gezinsvoogd maakt om de dreiging weg te halen. Het is vaak tijdelijk, er wordt
daarna geëvalueerd was dit genoeg, of gaat het echt niet. Doel: weer thuis wonen zonder problemen, de ouder kan weer de zorg zelf
uitvoeren. De jeugdige wordt onder toezicht geplaatst, niet de ouders.
Wanneer mag een OTS plaatsvinden? Een OTS is mogelijk in alle voor de jeugdige (1) zeer bedreigende opvoedingssituaties waarin (2)
vrijwillige hulp niet voldoende meer helpt omdat deze niet (volledig) wordt geaccepteerd, maar (3) wel mag worden verwacht dat ouders
binnen een redelijk termijn weer in staat zijn om zelf zonder gedwongen hulp het gezag uit te oefenen.
Wie kan een verzoekschrift indienen bij de kinderrechter? Juridische ouder, pleegouder, de Raad en Openbaar Ministerie; kind kan het
niet zelf doen.
Dient de Raad geen verzoek in, maar de burgemeester wel, dan komt het toch uiteindelijk bij de Kinderrechter.
Meent de kinderrechter dat er wel een OTS moet worden opgelegd, dan hoeft er niet gewacht te worden op een verzoek vd Raad;
ambtshalve (op eigen initatief vd kinderrechter).
Behandeling OTS verzoek:
Verzoek wordt altijd behandeld in een rechtszitting. Tijdens de mondelinge behandeling van het verzoek krijgen alle betrokkenen de
gelegenheid om hun mening te geven. Wie worden er opgeroepen: de verzoeker/aanvrager, alle belanghebbende (ouders, jeugdige, gi) en
de Raad en eventueel een deskundigen.
De ondertoezichtstelling wordt uitgevoerd door een gecertificeerde instelling waarmee de gemeente vd woonplaats vd jeugdige een
contract heeft gesloten, zij stellen ook de gezinsvoogd aan. De gezinsvoogd bekijkt samen met het gezin de problemen en stelt een
familiegroepsplan op. De gezinsvoogd biedt zelf geen jeugdhulp, dat kunnen externe partijen doen.
Doel OTS: wegnemen vd bedreigingen in de ontwikkeling vd jeugdige, de ouders moeten in staat zijn om hun opvoedingstaken zonder
gedwongen hulp uit te voeren.
Termijn OTS: het is altijd een tijdelijke maatregel, met een maximum van een jaar. Is de situatie na een jaar nog niet verandert, dan kan
het telkens verlengt worden met een jaar. GI, ouder, pleegouder, de Raad en OM kunnen een verzoek doen voor verlening. Hier gelden
dezelfde gronden als voor OTS zelf
Wanneer de ouders/jeugdige zich niets vd begeleiding vd gezinsvoogd aantrekken, kan de gecertificeerde instelling een schriftelijke
aanwijzing geven (laatste redmiddel). De schriftelijke aanwijzing mag uitsluitend gaan over de verzorging en opvoeding vd jeugdige. Bijv.
Nieuwe sectie 1 Pagina 1
