Aardrijkskunde
§ 1.1 De atmosfeer: een omhulsel van gas
Weer en klimaat
Weer: Toestand van de dampkring op een bepaald moment voor een klein gebied
Klimaat: Gemiddelde toestand van het weer over lange periode en voor groot gebied
Het systeem aarde bestaat uit: atmosfeer (weer en klimaat), hydrosfeer (water), lithosfeer
(gesteente) en biosfeer (leven).
Ontstaan van de atmosfeer
De atmosfeer ontstond toen de aarde 4,6 miljard jaar geleden afkoelde. Er ontstond een
gasvormig omhulsel en zwaartekracht zorgt dat gassen hier niet uit verdwijnen. De
grootste concentratie gassen bevinden zich dicht bij de aarde. De aardse dampkring bevat
relatief veel stikstof (78%) en zuurstof (21%) en weinig waterdamp en CO2.
Samenstelling en opbouw van de atmosfeer
- Troposfeer: 9-12 km dik, temp daalt, tropopauze
- Stratosfeer: veel ozongas → langzamerhand warmer, stratopauze
- Mesosfeer: meteorieten verbranden, mesopauze
- Thermosfeer: gaat over in de exosfeer
Energiebalans
De zon is de belangrijkste energiebron voor het leven op aarde en de motor achter
weersverschijnselen. Van de zonne energie die de atmosfeer bereikt wordt 30%
teruggekaatst (20% wolken, 4% aardoppervlak, 6% gasdeeltjes). In de troposfeer wordt
ook 23% van de energie geabsorbeerd. In totaal bereikt dus 47% het aardoppervlak. Dit
wordt omgezet in warmte. Het broeikaseffect vertraagt de verdwijning van warmte naar de
ruimte. De energiebalans of stralingsbalans is het evenwicht tussen de hoeveelheid straling
die de aarde bereikt en hoeveel de atmosfeer verlaat.
Variaties in de energiebalans
De hoeveelheid straling die een bepaald gebied op aarde ontvangt is afhankelijk van de
breedteligging, albedo en aardoppervlak. Door de bolling van de aarde is er tussen 35 NB en
35 ZB een overschot, daar buiten een tekort. Dit wordt gecompenseerd door transport van
warmte van de evenaar naar de polen via wind en zeestromen. De weerkaatsing verschilt
per gebied (poolgebied). Water wordt langzamer warm en koud dan land:
- Zonlicht kan dieper in het water doordringen en dezelfde hoeveelheid energie moet
dus over een grotere oppervlakte water worden verdeeld
- Water is in beweging → beter verdeeld
- Meer energie om water in temperatuur te laten stijgen dan land
- Bij verdamping van water gaat de energie naar de dampkring, boven land is de
verdamping lager
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper manoudevries. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,99. Je zit daarna nergens aan vast.