Samenvatting
Aardrijkskunde samenvatting CE 6vwo
Een volledige samenvattingen van alle domeinen binnen aardrijkskunde. Alle boekjes worden naar indeling van de domeinen behandeld. Beknopt en duidelijk. Met eventuele plaatjes voor uitleg.
[Meer zien]Voorbeeld 3 van de 22 pagina's
Voorbeeld 3 van de 22 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Gekoppeld boek
Titel boek:
Auteur(s):
- Uitgave:
- ISBN:
- Druk:
Voorbeeld van de inhoud
AardrijkskundeDimensies:
● fysisch/geografisch
● sociaal/cultureel
● economisch
● demografisch
● politiek
DOMEIN B - WERELD
Globalisering = het doorgaande proces van internationale uitwisseling van
mensen, goederen, geld en informatie (zoals kennis en cultuur).
- Informatie- en communicatietechnologie (ICT) → sociale netwerken.
→ just-in-time principe: voorraden geminimaliseerd; goedkoop/efficiënt
→ overdracht kennis.
- Politieke, culturele, economische banden.
→ verschillen door historische ontwikkeling en culturele, politieke, economische,
demografische kenmerken per gebied.
Het wereldsysteem gebaseerd op economische activiteit en relaties.
1. Centrum: hoge arbeidsproductiviteit, economie divers, wetenschappelijke
kennis/technologie, MNO’s, kapitaal, politieke en economische macht.
2. Semiperiferie: gemiddeld bbp, arbeidsintensieve exportindustrie, hoge
industrialisatiegraad, georiënteerd op centrum, groeiende markt.
3. Periferie: afhankelijk van centrum/semiperiferie, land-/mijnbouw en
laagwaardige industriële goederen & fragmentarische modernisering.
Cultuurgebieden = regio gemeenschappelijke cultuur (door mens gebracht).
Macroregio’s → overgangsgebieden:
- Noord-Amerika & Latijns-Amerika
- Noord-Afrika & Sub-Sahara-Afrika
- Europa & voormalig Sovjet-Unie
- Rusland & Oost-Azië & Zuid-Azië
Triade = Japan, VS, Europa (grootste
economie); uitschuiving laagwaardige
industrie Newly Industrializing Countries (NIC); snelle industrialisatie na WOII.
→ meerdere machtscentra = multipolaire wereld.
MNO’s → buitenlandse investeringen → stijging productiecapaciteit.
Transportnetwerken: hubs (knooppunt) en spokes (verbinding).
→ mainports hebben continentale verzamel-/distributienetwerken.
Relatieve afstanden worden kleiner → tijd-ruimtecompressie.
,MNO’s goed vestigingsklimaat centrum; hoogwaardige dienstverlening, dichtbij
politieke macht, internet, potentiële consumenten (beïnvloeden).
Semiperiferie: goedkope arbeid, maar verder van steden; afstandsverval.
WTO: liberaliseren wereldeconomie; vrije markt/verkeer, handelsbelemmering.
Migranten samen in één wijk (invasie) → oorspronkelijke bewoners weg; meer
plek voor migranten (successie).
Gebieden indelen:
● cultureel
○ religie
○ taal; lingua franca = gemeenschappelijke (ongelijke moedertaal)
● politiek
○ verdeling van macht → democratisch gehalte
○ geopolitiek = machtsverhouding tussen landen
→ blokvorming & internationale organisaties (WTO)
1. politieke stabiliteit & burgerschap
2. intensiteit overheidsbemoeienis bedrijfsleven; vrijemarkteconomie
3. vestigingsklimaat; speciale economische zones, infrastructuur
● economisch
○ beroepsbevolking primaire sector/landbouw & arbeidsproductiviteit
→ en informele sector.
○ inkomen → regionale/sociale ongelijkheid (Gini-index/Lorenzcurve)
○ VN-ontwikkelingsindex:
■ welvaart; bbp/hoofd met koopkracht
■ scholingsniveau; analfabetisme, onderwijsniveau
■ gezondheid; levensverwachting
● demografisch
○ bevolkingsdichtheid
○ urbanisatiegraad / -tempo
○ natuurlijke/sociale bevolkingsgroei → demografisch transitiemodel
○ leeftijdsopbouw → i/a index → demografische druk
sterk groeiend stabiele dalend
, Tijdlijn globalisering:
1500: geopolitieke macht islamitische wereld daalt & Portugal, Engeland, Spanje
Nederland stichten koloniën → West-Europa kernregio; handelskapitalisme.
1783: VS onafhankelijk → 2e geïndustrialiseerde kernregio.
1800: industrialisatie West-Europa → exploitatiekoloniën.
→ Kernregio meer macht.
→ Koloniën als afzetmarkt → ambachtelijke nijverheid verdwijnt.
→ Investeren in infrastructuur.
Succes Europa; kapitalistische markteconomie & stimulerend overheidsbeleid.
1850: imperialisme → GB hegemoniale staat & europeanisering:
vernietigen ambachten, taal, geloof.
1800-1900: dekolonisatie Latijns-Amerika.
1950: dekolonisatie Azië en Afrika & VS hegemoniale positie.
→ door mno’s nog internationale arbeidsverdeling; economisch niet zelfstandig
= neokolonialisme.
1960: uitschuiving economische activiteit → NIC’s.
1970: centrum-periferie verhouding; centrumlanden ontwikkelen ten koste van
periferie door internationale arbeidsverdeling; ruilvoetverslechtering.
2010: verschuiving Pacific Rim; snelle economische groei rond Grote Oceaan.
DOMEIN C - AARDE
chemische fysische
aardkern ijzer/nikkel vast
buitenkern ijzer vloeibaar
binnenmantel ijzer vast
asthenosfeer magnesium/ijzer plastisch
aardmantel & aardkorst - continentaal: graniet (licht) vast
→ lithosfeer - oceanisch: basalt (zwaar)
Inwendige warmte: nevelgassen, meteorietinslagen, radioactiviteit gesteente.
Uitwendige warmte: zon.
Gesteenten:
● stollingsgesteenten: afkoeling en stolling magma
○ dieptegesteente: langzame stolling mantel, grote kristallen, graniet.
○ uitvloeiingsgesteente: snelle stolling opp, kleine kristallen, basalt.
● sedimentgesteenten: afzetting zand/klei wordt samengeperst
○ klastisch: druk bovenliggende lagen; zandsteen/kleisteen
○ chemisch: neerslaan mineralen, druk en verharding; zoutsteen
○ organisch: ophoping organisch materiaal; kalksteen
● metamorfe gesteenten: grote druk, hoge temp verandert samenstelling
kleisteen-leisteen, kalksteen-marmer, zandsteen-kwartsiet
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper emmamonteban. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €8,49. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 52510 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen