Biologie hoofdstuk 1 Vertering - 6 VWO
1.1 Voedingsstoffen
Voedingsstoffen zijn de bruikbare bestanddelen in voedingsmiddelen en worden
gebruikt als bouw- of brandstof.
Koolhydraten bestaan uit sachariden. Polysachariden worden langzaam verteerd en
zijn daarom goed voor het leveren van energie, de restproducten zijn
monosachariden (hydrolyse, er komt water bij). Het te veel aan sachariden wordt
door insuline omgezet in glycogeen (vertakte keten van glucosemoleculen) en
opgeslagen in de lever en spieren, het kan ook worden opgeslagen als vet in de huid
of rondom organen.
Eiwitten, of proteïnen, zijn aminozuurketens, deze spelen een rol in het gehele
functioneren van het lichaam. Eiwitten die het lichaam binnenkomen worden
gesplitst in afzonderlijke aminozuren (hydrolyse), ze bewegen zich via het bloed door
het lichaam en kunnen later (d.m.v. een condensatiereactie) weer een nieuw eiwit
vormen. Het lichaam kan zelf aminozuren maken via transaminering, alleen de 8
essentiële aminozuren moeten in het eten voorkomen.
Vetten, of lipiden, bestaan uit drie vetzuren en een glycerolmolecuul. Er zijn
verzadigde en onverzadigde vetzuren. Onverzadigde vetzuren hebben een dubbele
binding en kunnen daardoor met andere dingen binden, daarnaast zijn ze bij
kamertemperatuur vloeibaar. Verzadigde vetzuren zijn bij kamertemperatuur vast.
Mineralen zijn anorganische stoffen en zijn belangrijk als bouwstof, ze kunnen het
bloed laten stollen of helpen bij de begeleiding van impulsen door neuronen.
Spoorelementen zijn mineralen waarvan het lichaam er maar heel weinig nodig
heeft.
Vitaminen zijn organische stoffen die processen in het lichaam sneller laten verlopen,
ze worden aangegeven met een letter. Vitamine B is een verzamelnaam voor
verschillende vitaminen: het vitamine-B-complex.
Water is nodig om alle processen in het lichaam te begeleiden als emotionele
ondersteuning. Het wordt gebruikt als bouwstof, transportmiddel, oplosmiddel en
thermostaat. Hierdoor verliest het lichaam veel water, wat wordt aangevuld door te
drinken en de dissimilatie.
1.2 Het verteringsstelsel
De mechanische vertering zorgt ervoor dat voedsel in kleine stukken wordt gehakt,
bijvoorbeeld in de mond of darmen. De chemische vertering is de bewerking van
voedsel door enzymen, hierbij worden de verbindingen tussen moleculen verbroken.
In de mond breekt amylose af tot maltose (speeksel bestaat uit amylase, water en
slijm), de zetmeelvertering. Als voedsel wordt doorgeslikt wordt de neusholte
afgesloten met de huig en kantelt het strotklepje naar achteren om de luchtpijp af te
sluiten, zo gaat het voedsel de slokdarm in. Hier wordt de vertering van amylase
doorgezet terwijl de voedselbrij door peristaltische bewegingen naar de maag wordt
getransporteerd. De maag heeft een heel lage pH en is daardoor heel zuur, daardoor
stopt amylase met het verteren van amylose zodra het de maag bereikt.
