Samenvatting Kennistoets 5: Zwangerschap, Bevalling, Postnatale
depressie en Kindermishandeling
Inhoudsopgave
Samenvatting Kennistoets 5: Zwangerschap, Bevalling, Postnatale depressie en Kindermishandeling . 1
Korte inleiding ...................................................................................................................................... 1
Zorgverlening bij sectio ........................................................................................................................ 1
Rol jeugdgezondheidszorg ................................................................................................................... 2
1.1 Visie jeugdgezondheidszorg ................................................................................................. 2
1.2 Basistakenpakket ................................................................................................................. 2
1.3 Het preventief gezondheidsonderzoek (PGO) ........................................................................... 3
1.5 Groei ........................................................................................................................................... 4
1.6 Voeding ...................................................................................................................................... 5
1.7 Vaccinaties ................................................................................................................................. 7
2.2.2 De bevalling ............................................................................................................................. 8
2.2.3 De pasgeborene .................................................................................................................... 10
2.2.4 De kraamvrouw ..................................................................................................................... 14
Signaleren en adequaat handelen ..................................................................................................... 16
Post partum depressie ....................................................................................................................... 16
2.5 Gezondheidsbedreigingen ....................................................................................................... 16
Kindermishandeling ........................................................................................................................... 17
7.5 Het mishandelde kind (Oskam) ................................................................................................ 17
RIVM (2013) Basismodel Meldcode Huiselijk Geweld en Kindermishandeling ............................. 21
RIVM (2016) Meldcode Huiselijk Geweld en Kindermishandeling ................................................ 22
KNMG (2012) SPUTOVAMO-formulier........................................................................................... 24
Powerpoint overgangsonderwijs over kindermishandeling .......................................................... 26
Korte inleiding
In deze samenvatting vind je stof met betrekking tot kwaliteit. Deze onderwerpen moet je kennen
voor Kennistoets 5 in het tweede jaar HBO Verpleegkunde op de Hogeschool Utrecht, schooljaar
2016-2017.
Toch liever de volledige samenvatting van Kennistoets 5 waarin (vrijwel) alle onderwerpen aan bod
komen? Deze is ook beschikbaar.
Zorgverlening bij sectio
Leerdoelen:
1
, De student kan benoemen welke verpleegkundige zorgverlening een patiënt nodig heeft
voor, tijdens en na een sectio (primair en secundair).
Er is geen literatuur hierover. Ik heb wel een aantal links die belangrijk zijn.
https://gynaecologie.mumc.nl/keizersnede
http://www.isala.nl/patienten/folders/5372-keizersnede
Hierin staat voornamelijk wat belangrijk is.
Denk onder andere aan algemene dingen, zoals voor de sectio dat de patiënt wordt voorbereid op
een operatie, tijdens de sectio dat er aandacht is voor de moeder en de vader, maar ook voor
anesthesie en dergelijke. Na de sectio is het wondgenezing en infectiebestrijding, maar ook dat je
pijn in de gaten houdt enzo. Je richt je ook op de borstvoeding en de gezinsgerichte zorg. Daarnaast
let je ook op de baby en de vader en hoe het met hen gaat.
Je moet voordat ze weer met ontslag gaan ook goed nog hun zorgen bespreken en een goede
overdracht schrijven et cetera. Het spreekt vrij voor zich, maar is lastig omdat ik dus geen
beschikbare literatuur hiervoor heb. Er zit wel een stukje over sectio in een van de samenvattingen
hieronder. Lees ook vooral de links die ik hierboven heb neergezet. Die is heel volledig.
Rol jeugdgezondheidszorg
Literatuur:
Oskam, E. (2013). Nederlands Leerboek Jeugdgezondheidszorg. Hoofdstuk 1.1 t/m 1.3, 1,5
t/m 1.7 en H2.2.2 t/m 2.2.4
Leerdoelen:
De student heeft inzicht in de visie en de rol van de jeugdgezondheidszorg en het
bijbehorende Periodiek Gezondheidsonderzoek (PGO).
1.1 Visie jeugdgezondheidszorg
Bevorderen, beschermen en beveiligen van gezondheid, groei en lichamelijke en geestelijke
ontwikkeling van kinderen en jeugdigen.
Werken veel samen met andere disciplines.
Collectieve aspect JGZ: preventieve zorg voor groepen kinderen (public health)
JGZ gericht op gezondheid van kinderen: hoe kan dat het best, welke mogelijkheden zijn er
om de gezondheid van kinderen en jongeren (verder) te verbeteren
Preventie is de kern
Gezondheidsmodel van Lalonde structureren gezondheidsbeleid
1.2 Basistakenpakket
Zes productgroepen van het Basistakenpakket:
o Monitoring en signalering
o Inschatting zorgbehoefte
o Screening en vaccinatie
o Voorlichting, advies, instructie en begeleiding
o Beïnvloeding gezondheidsbedreigingen
o Zorgsysteem, netwerken, overleg en samenwerking
Integrale jeugdgezondheidszorg
2
, o JGZ voorziet in een collectief preventief aanbod aan alle jeugdigen en treedt niet in
de verantwoordelijkheden van ouders, verzorgers en begeleiders, maar stimuleert
deze wel.
o Preventieve zorg vanuit multidisciplinaire en integrale benadering gericht op de
directe omgeving van de jeugdige en op instellingen of organisaties die in een directe
relatie tot de jeugdige staan. lichamelijk, geestelijk, sociaal / gecoördineerd
aanbod van alle voorzieningen binnen de zorgketen die in de ontwikkeling van de
jeugdige een rol spelen
o JGZ begint bij -9 maanden (in de periode voor geboorte zijn factoren aan te wijzen
die van invloed zijn op de ontwikkeling van de jeugdige)
o Doel integrale JGZ: bevorderen, beschermen en beveiligen van de gezondheid en de
lichamelijke en geestelijke ontwikkeling van jeugdigen, zowel individueel als op
populatieniveau.
o Uitvoering integrale JGZ: naast kind staat opvoeder centraal en er wordt rekening
gehouden met omgeving waarin kind opgroeit
o Sluitend netwerk van belang: richtlijn contactmomenten basistakenpakket
jeugdgezondheidszorg 0-19jaar
Risicofactoren
o Risicoverhogende omstandigheden, bijv:
Bijzondere status in samenleving (bijv vluchteling)
Aangeboren afwijking/ziekte bij kind
Psychische problemen van ouders en/of andere gezinsleden
Bijzonder ouderschap (bijv tienermoeder)
Multiprobleemgezin met meerdere risicofactoren van medische,
psychosociale en maatschappelijke aard
Aanwijzingen voor mishandeling, verwaarlozing en seksueel misbruik
Bedreiging vanuit de omgeving: slechte behuizing, woning te klein voor
gezin, onveilige woonomgeving
o Beschermende factoren:
Goede gezondheid, veerkracht en initiatief van het kind
Goede gezondheid, veerkracht en initiatief van de ouder(s)
Goed pedagogisch inzicht bij de ouders
Emotionele warmte in het gezin
Bereidheid om hulp te aanvaarden
Hulpverlening die goed verloopt
Sociale steun vanuit de omgeving
Adequate opvang van het kind
1.3 Het preventief gezondheidsonderzoek (PGO)
In het verleden werd in de JGZ gesproken van een periodiek onderzoek van het kind waarbij
onderscheid werd gemaakt tussen een periodiek geneeskundig onderzoek en een periodiek
verpleegkundig onderzoek achterhaald.
De vaste periodiciteit van het onderzoek is sterk veranderd.
De scherpe scheiding tussen de medische en de verpleegkundige invalshoek is voor een
belangrijk deel verdwenen.
Het heet nu ‘preventief gezondheidsonderzoek’
o Arts: medisch preventief gezondheidsonderzoek
o Verpleegkundige: verpleegkundig preventief gezondheidsonderzoek
Preventief gezondheidsonderzoek wordt uitgevoerd volgens de criteria en het schema voor
de contactmomenten van het basistakenpakket jeugdgezondheidszorg 0-19 jaar in groep 2
en 7 van de basisschool en in klas 2 van het voortgezet onderwijs.
3
, o Onderzoekt tijdens dit contactmoment ontwikkeling van de jeugdigen.
Medische aspecten van het PGO
Het medisch onderzoek van het kind in de opvolgende fasen van zijn ontwikkeling beoogt
een beoordeling van: gezondheidstoestand van het kind, van de groei en van de lichamelijke
ontwikkeling en rijping.
o Vroegtijdig onderkennen van ontwikkelingsstoornissen, andere pathologische
verschijnselen, risicofactoren en risicogedragingen.
Het (medisch) preventief gezondheidsonderzoek kent de volgende onderdelen:
o Anamnese, inclusief kennisname mogelijke risicofactoren
o Observatie en algemeen lichamelijk onderzoek
o Beoordeling en interpretatie van de groeidiagrammen
o Onderzoek van de psychomotorische ontwikkeling
o Informatie en advisering van de ouders
o Registratie
Op indicatie zijn speciale onderzoeken mogelijk.
Verpleegkundige aspecten van het PGO
Er wordt nagegaan of het kind, de ouders, het gezin of de gemeenschap/groep waar toe het
behoort voldoende competent zijn (voldoende kennis, inzicht, vaardigheden om kind gezond
te laten opgroeien)
o Kan leiden tot een of meerdere verpleegkundige diagnose(n) en van daaruit tot
informatieoverdracht, voorlichting, advisering en toepassen van interventies.
Kan gericht zijn op individu, maar ook op groep.
Specifieke interventies pas als dat nodig is volgens onderzoek.
Aantal belangrijke punten uit contactmomenten:
4e tot 7e dag huisbezoek
o Screeningen, PKU, CHT, AGS, screening perceptief gehoorverlies
4e week consult
o Algemene anamnese, specifiek:
Controle aangeboren/erfelijke afwijkingen
Uitdiepen anamnese
Medische achtergrond
Groei
Autorisatie RVP
1.5 Groei
Let op: in het boek gaan ze overal superdiep op in. Ik probeer alleen te vermelden wat ze bijhouden,
niet hoe ze het precies bijhouden (althans, niet in detail)
Meten van de groei
o Lengtemeting
Afwijkende lengtegroei tijdig opsporen
Groeidiagram: punt bepaald dat overeenkomt met de leeftijd en de gemeten
lengte groeilijn maken
Kijk bij baby’s uit met compleet strekken benen
o Hoofdomtrek
Niet rekbaar meetlint
Grootste omtrek van het hoofd wordt gemeten
Het gewicht
o Bij baby’s wordt gewicht naar leeftijd genoteerd
4
, o Oudere kinderen gewicht naar lengte
Andere metingen
o Ouderlengte
Lengte van de ouders, voor goede beoordeling lengtegroei
o Target height en target height range
De te verwachten eindlengte uitgaan van lengte ouders
Groeidiagrammen
o 0-15 maanden
Hoofdomtrek naar leeftijd
Lengte naar leeftijd
Gewicht naar leeftijd
o 0-4 jaar
Gewicht naar lengte
Lengte naar leeftijd
Hoofdomtrek naar leeftijd
o 1-21 jaar
Gewicht naar lengte
Lengte naar leeftijd
Body mass index (BMI naar leeftijd)
Hoofdomtrek naar leeftijd
o Waarden:
Gebaseerd op standaarddeviatie lijnen (lees terug bij onderzoekend
vermogen)
Stoornissen in de groei
o Er bestaan verwijscriteria (ga ik niet uitwerken, allemaal berekeningen met
standaarddeviaties) gaat om te groot of te klein
Overgewicht
o Ontstaat steeds jonger
o Vaker bij kinderen van Turkse en Marokkaanse afkomst culturele en socio-
economische verschillen
o Vroegtijdige preventie, signalering en interventie belangrijk voorkomen obesitas
o Overgewicht obesitas morbide obesitas
o Obesitas gaat gepaard met comorbiditeit:
Hart- en vaatziekten, diabetes type 2, klachten bewegingsapparaat,
slaapproblemen, psychosociale problemen
o Signaleren overgewicht
Ketenaanpak
Meten lengte en gewicht: JGZ-medewerker
o Behandeling
Nog geen duidelijkheid over beste strategie
Veel practice based aanpak
Motiverende gespreksvoering
1.6 Voeding
Taak jgz: aanleren van gezonde eetgewoonten
Voedingsstoffen/nutriënten: eiwitten, vetten, koolhydraten, vitaminen, mineralen en vocht
Voedingscentrum: vijf regels gezonde voeding
o 1. Eet gevarieerd zodat alle stoffen die nodig zijn ook in dagelijkse voedingspatroon
zijn verwerkt
o 2. Eet niet te veel en beweeg om gezond lichaamsgewicht te behouden en het risico
op diverse chronische ziekten te verlagen. Ga zuinig om met zout, suiker en alcohol.
5
