SAMENVATTING CONSUMENTENRECHT
Essayvragen voorbeelden
- Je mening uitwerken en verdedigen, zoals:
o Moet de commissie het recht van consumenten op vervanging van niet-conforme
goederen ondergeschikt maken aan herstel?
- Een betoog bediscussiëren, zoals:
o Volgens Loos&Pavillon is de HR te ver gegaan door contractuele sancties in te stellen
voor schendingen van informatieplichten, ben je het hier mee eens?
- Meer analytisch, zoals:
o HvJEU heeft X gesteld: heeft het daarmee het arrest HR X achterhaald gemaakt?
Stappenplan
1. Waar gaat de vraag over? (Info uit tekst maar in eigen woorden)
2. Hoe past deze vraag in de stof die in dit vak wordt behandeld? Welke aanknopingspunten
kun je daarin vinden?
a. Zoals: Pavillon & Tigelaar – sancties gaan te ver ivm evenredigheidbeginsel – maar
misschien wel effectief? Week 1 Lennaerts – verstekzaken & rol van rechter
3. Welke rechten en belangen staan hier op het spel, of welke argumenten staan hier
tegenover elkaar? Probeer deze zo concreet mogelijk te formuleren en vervolgens te
rangschikken.
a. Zoals: Handelaar vs consument, naleving van recht, uitvoerbaarheid vs coherente
toepassing?
4. Hoe weeg je deze tegen elkaar af? Waar zie je een mogelijk spanningsveld? Kies hierbij een
duidelijke positie/perspectief.
5. Geef een helder antwoord op de vraag met een korte en bondige conclusie
Week 1
Functie consumentenrecht: bescherming zwakke partijen, beoogt herstel evenwicht
§ Access to Justice?
§ Rol Europees recht: grote rol, 90% van de regels ontworpen door de EU. Bij
omzetting in Nederlands recht worden richtlijnen opgesteld.
Plaats in het (privaat)recht
§ Motor voor veranderingen van het materiële privaatrecht
§ Ambtshalve toetsing
§ Transparantie
§ Bedenktijd
§ Digitale inhoud, platforms
§ Uitbreiding bescherming naar kleine ondernemingen? Zzp’ers? Omdat dit ook
redelijk zwakke partijen zijn
Gewone regels verbintenissenrecht verder van toepassing
§ Zie bijv. Ktr. Nijmegen 17 juli 2020, ECLI:NL:RBGEL:2020:3592
§ Energieleverancier zendt eindfactuur naar opgegeven email-adres
§ Consument is inmiddels naar ander email-adres geswitcht zonder dat te
melden
§ Toepassing art. 3:37 lid 3 BW
Kern regeling algemene voorwaarden: art. 6:233 BW
n Beding in alg. vw. vernietigbaar indien:
a) Onredelijk bezwarend of
b) Algemene voorwaarden niet kenbaar
n Ad a) inhoudstoetsing
1
, § Open norm (r&b + omstandigheden)
§ Sanctie: beding vernietigbaar
n Ad b) informatieplicht
§ Sanctie: beding (of alle bedingen) vernietigbaar
§ Verjaring beroep op vernietigingsgronden
§ 3 jaar na beroep op beding, art. 6:235 lid 4 jo. 3:52 lid 1 onder d BW
§ Niet relevant voor consumentenovken: ambtshalve toetsing
Waarom ambtshalve toetsing?
n HvJ 27 juni 2000, gevoegde zaken C-240/98 t/m C-244/98, ECLI:EU:C:2000:346 (Océano)
n HvJ 30 mei 2013, zaak C-488/11, ECLI:EU:C:2013:341 (Asbeek Brusse, oneerlijk beding)
n Consument gewoonlijk
§ In zwakkere onderhandelingspositie
§ Minder informatie
§ Onredelijk beding niet bestreden
§ Onwetendheid
§ Hoogte kosten procedure
§ Herstel evenwicht tussen verplichtingen partijen
n Belang is equivalent aan openbare orde
§ Ook ambtshalve toetsing
§ In verstekzaken
§ Consument als eiser
§ Consument voorzien van rechtskundige bijstand
Ongelijkheid kan alleen worden weggenomen door ambtshalve toetsing van de rechter.
Ambtshalve toetsen aan de richtlijn oneerlijke bedingen. Ook bij rechtszaak bij verstek.
HR volgt HvJ
n HR 13 sept 2013, ECLI:NL:HR:2013:691 (Heesakkers/Voets)
n HR 26 feb 2016, ECLI:NL:HR:2016:340 (Ecebek/Stichting Trudo)
n Vereist: voldoende informatie
§ Zo nodig instructiemaatregelen
§ Opvragen algemene voorwaarden
§ Substantiëringsplicht (op grond waarvan komt u hier eigenlijk?)
§ Hoor en wederhoor
n Verplichting geldt ook in appel
§ Ook buiten grieven om
§ Ook indien geen hoger beroep van oordeel over onredelijk bezwarendheid beding in
eerste aanleg
§ Mits beding relevant voor in appel te beoordelen vordering
Ambtshalve toetsing verplicht in
n Betalingsbevelprocedure
§ HvJ 14 juni 2012, zaak C-618/10, ECLI:EU:C:2012:349 (Banco español de crédito)
n Procedure m.b.t. hypothecaire executie
§ o.m. HvJ 14 maart 2013, zaak C-415/11, ECLI:EU:C:2013:164 (Aziz)
§ Niet: procedure tot ontruiming na eigendomsoverdracht, indien eerder reële
mogelijkheid om beding te laten toetsen
§ HvJ 7 dec 2017, zaak C-598/15, ECLI:EU:C:2017:945 (Banco
Santander/Sánchez López)
n Executie arbitraal vonnis
§ HvJ 6 okt 2009, zaak C-40/08, ECLI:EU:C:2009:615, (Asturcom)
2
, § Tenzij gezag van gewijsde en geen toetsing aan openbare orde mogelijk
§ HR 8 nov 2019, ECLI:NL:HR:2019:1731(Stichting Intermaris/X)
Grenzen aan ambtshalve toetsing
n Niet tegen wil consument
§ HvJ 4 juni 2009, zaak C-243/08, ECLI:EU:C:2009:350 (Pannon)
n Niet verplicht voor
§ Notaris die van notariële akte executoriale titel maakt
§ HvJ 1 okt 2015, zaak C-32/14, ECLI:EU:C:2015:637 (ERSTE Bank)
§ Zekerheidsgerechtigde die zekerheidsrecht wil uitwinnen
§ HvJ 10 sept 2014, zaak C-34/13, ECLI:EU:C:2014:2189 (Kušionová)
§ Geschillencommissie/arbiter
§ Tenzij erkende ADR-entiteit (art. 10 ADR-richtlijn)
§ SGC, KiFiD, SKGZ, Huurcommissie
§ Niet: Raad van Arbitrage (vooral: nieuwbouw)
Ambtshalve toetsing buiten AV?
n Colportage-richtlijn 1985
§ HvJ 17 dec 2009, zaak C-227/08, ECLI:EU:C:2009:792 (Martín Martín)
§ RL inmiddels vervangen door RL consumentenrechten 2011
n Richtlijn consumentenkrediet 1987 en 2008
§ HvJ 4 okt 2007, zaak C-429/05, ECLI:EU:C:2007:575 (Rampion)
§ HvJ 21 april 2016, zaak C-377/14, ECLI:EU:C:2016:283 (Radlinger/Finway)
n Richtlijn consumentenkoop 1999
§ HvJ 3 okt 2013, zaak C-32/12, ECLI:EU:C:2013:637 (Duarte Hueros)
§ HvJ 4 juni 2015, zaak C-497/13, ECLI:EU:C:2015:357 (Faber)
n Gezien bewoordingen naar verwachting ook:
§ Richtlijn financiële diensten op afstand (2002/65/EG)
§ Ktr. Rotterdam 16 juli 2020, ECLI:NL:RBROT:2020:6597 (ANWB/X,
Wegenwachtservice is verzekering)
§ Richtlijn consumentenrechten (2011/83/EU)
§ HR 12 nov 2021, ECLI:NL:HR:2021:1677 (informatieplichten richtlijn
consumentenrechten)
n HvJ 21 april 2016, zaak C-377/14, ECLI:EU:C:2016:283 (Radlinger/Finway)
§ ‘66 Bijgevolg zou een effectieve consumentenbescherming niet kunnen worden
bereikt indien de nationale rechter niet verplicht was ambtshalve te beoordelen of is
voldaan aan de eisen die voortvloeien uit de Unierechtelijke normen inzake
consumentenbescherming (zie naar analogie arrest van 4 okt 2007, Rampion en
Godard, C-429/05, EU:C:2007:575, punten 61 en 65).’
¢ NIET: Richtlijn 2005/29 (Oneerlijke handelspraktijken)
n HvJ 19 sept 2018, zaak C-109/17, ECLI:EU:C:2018:735 (Bankia/Marí Merino c.s.)
§ Richtlijn verbiedt OHP, maar laat sanctie over aan LS
§ Mag zuiver bestuursrechtelijke sanctie zijn
§ Richtlijn laat nationaal verbintenissenrecht ongemoeid
§ Individuele vorderingen tot sv mogelijk
§ Nietigheden, wanprestatie etc. conform nationaal recht
n Wijziging door Moderniseringsrichtlijn?
§ Invoering minimale sancties: ontbinding/prijsvermindering/vernietiging en
schadevergoeding
Ambtshalve toetsing nationaal recht?
3
, n Regeling koop op afbetaling (art. 7A:1576 e.v. BW)
§ HR 12 feb 2016, ECLI:NL:HR:2016:236 (Lindorff/Nazier, telefoonabonnement
met gratis telefoon)
§ ‘3.11.2 In dit opzicht bestaat derhalve geen relevant verschil met hetgeen de
rechter ingevolge de rechtspraak van het HvJEU moet doen indien sprake is
van een kredietovk in de zin van Titel 2A van Boek 7 BW (zie hiervoor in
3.7.1–3.9). Daarbij verdient opmerking dat bij een telefoonabonnement
inclusief toestel beide regelingen (van koop op afbetaling en van
consumentenkrediet) in de praktijk vrijwel steeds naast elkaar van
toepassing zullen zijn. Op dit punt kan derhalve eenzelfde benaderingswijze
worden gevolgd, hetgeen de hanteerbaarheid van de onderhavige regels ten
goede komt.’
n Incassokosten (art. 6:96 leden 5-7 BW)
§ HR 25 nov 2016, ECLI:NL:HR:2016:2704 (Fa-Med B.V.)
n ‘3.7 (...) Het strookt dan ook met de bedoeling van de wetgever de
consument-schuldenaar te beschermen – door middel van het stelsel
van forfaitaire vergoeding van incassokosten van art. 6:96 leden 5-7
BW en het Besluit, alsmede met de in art. 242 Rv omschreven
bevoegdheid van de rechter tot ambtshalve matiging van bedongen
incassokosten – dat de rechter ook in zaken op tegenspraak bevoegd
is eigener beweging te onderzoeken of de schuldeiser met
betrekking tot zijn aanspraak op buitengerechtelijke incassokosten
ovkig de eisen van art. 6:96 leden 5-7 en het Besluit heeft
gehandeld.’
§ HR 8 nov 2019, ECLI:NL:HR:2019:1731(Stichting Intermaris/X)
n Niet bij verzoek tot verlof ten uitvoerlegging arbitraal vonnis
Wie is consument?
n Natuurlijk person
n Doeleinden buiten zijn bedrijfs- of beroepsactiviteit
n Vgl. art. 6:236, 237, 7:5 BW
n HvJ 14 maart 1991, zaak 361/89, ECLI:EU:C:1991:118 (Di Pinto)
n HvJ 20 jan 2005, zaak C-464/01, ECLI:EU:C:2005:32, NJ 2006, 278 (Gruber/Bay Wa)
n versus
n Overweging (17) preambule Richtlijn consumentenrechten
n HvJ 16 juli 1998, zaak 210/96, ECLI:EU:C:1998:369 (Gut Springenheide)
n HvJ 3 sept 2015, zaak C-110/14, ECLI:EU:C:2015:538, NJ 2016, 339 (Costea)
n HvJ 25 jan 2018, zaak C-498/16, ECLI:EU:C:2018:37 (Schrems/Facebook Ireland Limited)
n HvJ 5 dec 2019, gevoegde zaken C-708/17 en C-725/17, ECLI:EU:C:2019:1049 (EVN Bulgaria
Toplofikatsia)
§ VvE sluit in naam van bewoners ovk, bewoners krijgen elk eigen factuur
n HvJ 2 april 2020, zaak C-329/19, ECLI:EU:C:2020:263 (Condominio di Milano, via Meda)
§ VvE sluit in eigen naam bewoners ovk, krijgt zelf factuur
n HvJ 18 nov 2020, zaak C-519/19, ECLI:EU:C:2020:933 (DelayFix)
§ Beroep nieuwe schuldenaar op consumentenbescherming bij cessie
aan/schuldoverneming door professionele partij
n HR 28 sept 2018, ECLI:NL:HR:2018:1800 (Arbeidsongeschiktheidsverzekering zelfstandige)
n Hof Arnhem-Leeuwarden, locatie Arnhem, 22 juli 2014, ECLI:NL:GHARL:2014:5858 (Tractor)
n Hof Den Bosch 17 april 2018, ECLI:NL:GHSHE:2018:1596 (Koop postzegels)
n Hof Arnhem-Leeuwarden, locatie Arnhem, 19 sept 2017, ECLI:NL:GHARL:2017:8232 (Koop
paard)
4
