Samenvatting psychotherapeutische stromingen
College 1
Boek hoofdstuk 1
Rümke: was de bekendste psychiater.
In Nederland is de titel psychotherapeut beschermd en krijg je die niet zomaar.
- Psychotherapie is een effectieve gespreksbehandelmethode voor psychische stoornissen en
problemen.
o Behandeling van ziekten van de geest en genezingsmethode die werkt met
psychische middelen.
o Binnen dit boek is het: psychotherapie is een vorm van hulpverlening die, via het
methodisch toepassen van psychologische middelen door gekwalificeerde personen,
beoogt mensen te helpen hun gezondheid te verbeteren.
Bezoeker: cliënt ziet geen probleem of ontkent dit maar wordt door iemand verwezen.
Klager: erkent een probleem maar zoekt dit buiten zichzelf.
Hulpvrager: erkent het probleem en ziet dat dit vanuit hemzelf komt.
Gaat de psychotherapie over of vanuit de mens?
1. Generaliserende benadering waarbij uit de vergelijking van een individu met anderen
algemene conclusies getrokken worden.
2. Individualiserend en komt vanuit de unieke ervaring van een persoon tot een conclusie die
slechts binnen de leefwereld betekenis heeft.
Het therapeutisch contact verschilt van vriendschap:
- Tussen vrienden wordt wederkerigheid verondersteld binnen de therapeut is er voor de
cliënt en niet omgekeerd.
- Relatie tussen therapeut en cliënt is een middel en geen doel
- De therapie is van tijdelijke aard met de bedoeling dat de cliënt zo snel mogelijk zonder kan.
Alle psychotherapievormen zouden vier samenstellende factoren gemeen hebben de vier R’s
relatie, raamwerk, rationele en ritueel:
- Relatie: cliënt moet hierdoor openstaan voor beïnvloeding en verandering.
- Context: zorgt ervoor dat de cliënt vertrouwen krijgt
- Verklaring: voor de klachten en problemen
- Procedure: die uit deze verklaring voortvloeit en die een actieve deelname van cliënt en
therapeut vereist, maar ook de verwachting wekt dat deze activiteit tot verbetering van de
klachten of oplossing van de problemen zal leiden.
Een methode wordt vaak ingedeeld in het cliëntsysteem en de werkwijze van de therapeut.
Van Eeden behoorde tot 1 van de eerste psychotherapeuten.
Freud: ging zich richten op wat mensen psychische anatomie noemen. Hij maakte ons bewust van
onze herkomst.
In de jaren zeventig kwam psychotherapie vooral aan bod bij de rijkere mensen.
- De behoefte aan psychotherapie zat klem tussen het remmende effect van de modernisering.
- De toenemende vraag kwam volgens sommige door de individualisering.
Elke behandeling wordt getoetst aan het criterium: is dit wetenschappelijk en economisch
verantwoord.
,Voltaire: volgens hem zou de charlatan geboren zijn uit de ontmoeting tussen de eerste boef en de
eerste gek.
Ondanks een wisselend economisch klimaat bloeiden de laatste halve eeuw allerlei nieuwe
cultussen, sekten of scholen van therapie volgens een bijna wetmatig patroon:
- Centraal staat meestal een charismatische leider wiens opvattingen afwijken van heersende
denkstromingen.
- De school propageert een zogenaamd nieuwe maar alleszins invloedrijke methode of
techniek die een geldend patroon van denken en handelen doorbreekt of omverwerpt.
- De nieuwe methode heeft meestal een opvallende indicatie, een specifieke ziekte waarop zij
met verbazend succes kan inwerken.
- Het samenspel van vernoemde kenmerken leidt ertoe dat een grote groep menen het grote
licht gevonden te hebben.
- De nieuwe school wordt populairder naarmate ze feller bestreden wordt door gevestigde
therapiescholen.
- Er treedt een groeiproces op waarin nieuwe scholen geleidelijke groter worden
- De groei kondigt echter al haar einde aan.
Het dubbele verschijnsel van sneller gaande tijd en kleiner wordende ruimte- waar door heden vlug
verleden en afstand direct nabijheid is- drukt een stempel op de ontwikkeling van de psychotherapie.
Probleem van de hedendaagse psychotherapie: dat van haar een heilzaam antwoord verwacht
wordt op dit verschijnsel waarvan zij tegelijkertijd de symptomen draagt.
Biologische psychiatrie: relationeel en biologische behandelmethoden staan centraal.
Psychodynamisch: zijn alleen psychosociale problemen en geen ziektes of stoornissen.
In de werkwijze wordt onderscheid gemaakt tussen: diagnose, verklaring en behandeling.
- Probleemverkenning: verheldering van klachten en hulpvraag.
- Probleemontleding: verkregen informatie systematisch uitwerken en vervolledigd te
worden.
- Probleemoplossing: een behandeling of therapie
Psychotherapeutische kritiek op de DSM:
1. De DSM is te veel gericht op tekorten en toestanden. Ze willen rekening houden met
mogelijkheden.
2. De DSM is te veel individugericht. Ze willen zich meer op de omgeving richten.
Biologisch georiënteerde psychiaters gaan ervanuit dat de DSM predictief of indicatief is voor de
praktijk.
In de psychiatrie is een tendens tot specialisering te merken:
- De trend tot groepering van diagnosen in aparte settings ontstond tegelijkertijd met de
omvorming van psychiatrische ziekenhuizen. Ook wel het sanatorummodel.
- De trend tot specialisering ontstond tegelijkertijd met de vorming van verschillende therapie
scholen. Laboratoriummodel.
- Uit beide trends volgt een toenemende specialisering in de psychotherapie volgens:
o Doelgroep.
o Behandelwijze.
o Combinatie van die twee. Dialectische gedragstherapie.
,Behandelingen kunnen ontleed worden op de volgende aspecten:
1. Therapeutisch doel: focus van de therapie. Klachtgerichte en persoonsgerichte.
2. Therapeutische werkwijze: veranderingsprocessen.
3. Therapeutische context: moet de kans vergroten dat de patiënt daadwerkelijk verandert.
Klachtgerichte benadering: genezing en verhelpen van klachten, symptomen of een stoornis.
Persoonsgericht: verwacht dat de cliënt een betere levenskwaliteit bereikt en leert problemen aan te
pakken.
Als psychotherapieën een verandering bewerkstelligen, kan deze werkzaamheid te danken zijn aan
een of meer van de volgende mechanisme of processen:
- Affectieve beleving: het uitlokken van emoties. Door exposure.
- Cognitieve beheersing: het verwerven van inzicht in cognitieve en psychodynamische
therapie
- Gedragsregulatie: het veranderen van disfunctioneel gedrag.
Vaak wordt een therapeut omschreven als actief of passief. Wat er precies onder valt is lastig te
zeggen.
Meegaande therapeut: laat de cliënt de inhoud van de sessie bepalen.
Sturende therapeut: zit tegenover de cliënt in een verhouding van meester tot leerling. Gaan werken
aan de hand van een methode waar de therapeut mee komt.
De belangrijkste aspecten van de psychotherapeutische context zijn de therapeutische relatie en de
formele behandelorganisatie. Het gaat om een contractueel contact.
Essentieel aan de relatie therapeut-cliënt is het instrumentele karakter: het is een voorwaarde of
middel om een overeengekomen doel te bereiken. Ook wel een werkrelatie.
- Krijgt inhoud door de functie van de relatie.
- Ingekleurd wordt door de affectieve of emotionele band tussen therapeut en cliënt.
Het omvat dus een functionele en emotionele component.
- Functioneel: vakmanschap van de werkrelatie.
- Maar het wordt beïnvloed door de emoties van de cliënt.
- De werkrelatie kan de verandering bij de cliënt bevorderen en hinderen.
Een goede behandelovereenkomst omvat zowel vorm als inhoud van de therapie. Formele afspraken
over de behandelorganisatie hebben vooral betrekking op de volgende facetten:
- Behandelsetting: waar het plaatsvindt.
- Intensiteit en duur: duur van de therapie
- Vergoeding
- Verhouding tot het sociale netwerk van de cliënt: wie wordt er op de hoogte gebracht/bij
betrokken.
- Specifieke voorwaarden: veiligheidsmaatregelen bij bijv. alcoholmisbruik.
Een verkeerde inschatting van elkaars verwachtingen of problemen op communicatie kan leiden tot
een drop out.
Indicatiestelling: is het proces van besluitvorming over de vragen of psychotherapie voor een
bepaalde cliënt aangewezen is en welke therapeutische methode de meeste kans op succes heeft.
De attitudeverandering bij de cliënt zal het grootst zijn als aan de volgende voorwaarden voldaan
wordt:
, - Er bestaat een groot verschil tussen de bestaande opvattingen van de cliënt en de
opvattingen of inzichten die via de interactie met de therapeut tot stand komen.
- De therapeut komt geloofwaardig en aantrekkelijk over.
- De cliënt is erg betrokken bij het betreffende thema.
Compliance of therapietrouw: verwijzen naar cliëntgedrag inschikkelijkheid of volgzaamheid ten
aanzien van therapeutisch regels, voorschriften, opdrachten, raadgevingen of adviezen.
Therapietrouw is niet enkel bepaald door persoonlijke kenmerken van de cliënt.
Gebrekkige therapietrouw: vaak een gebrek aan motivatie.
- Met motivatie wordt bedoeld dat cliënten voor een therapie kiezen en aan die therapie
blijven meewerken tot zij voldoende verbeterd zijn.
- Motivatieproblemen kunnen wijzen op een gebrek aan motivering door de therapeut zelf.
Enkele belangrijke motivatiestrategieën hebben betrekking op de volgende essentiële therapie
ingrediënten:
- Hoop en positieve verwachting creëren, zonder onrealistische overschatting.
- Aansluiten bij de ervaring en denkwereld van de cliënten.
- Een duidelijk beeld geven van de therapie, van de werkwijze en verwachtingen van de
therapeut.
Overdracht: het proces waarin de cliënt zich gedraagt tegenover de therapeut als tegenover een
belangrijke emotioneel beladen figuur in zijn eigen ontwikkelingsgeschiedenis.
Tegenoverdracht: als de therapeut hierop reageert en zo blijk geeft van gebrek aan emotionele
afstand.
Risico van drop-out en therapieontrouw zijn vermoedelijk groter bij een voorschriftmodel relatie dan
bij een overlegmodel.
Matching: het bij elkaar passen van cliënt en therapeut. Ze moeten overeenkomen over 3 dingen:
1. Doel van verandering
2. Verklaring van de problematiek
3. Oplossingsstrategie.
Het overeengekomen behandelplan is dan het voorlopige resultaat van een verkenningsproces dat
voor een of meer onderdelen in de loop van de therapie herhaald moet worden:
1. Oriëntatie en verkenning van verwachtingen.
2. Eerste werkhypothesen van de behandelaar
3. Vergelijking van beider visie en onderhandeling over realistische doelen
4. Bespreking van therapieopties
5. Een kosten-batenanalyse
6. Een keuze overeenkomen en zo nodig schriftelijk vastleggen
7. Een evaluatie inbouwen.
Boek hoofdstuk 4 gedragstherapie
Oorsprong van de gedragstherapie:
- Vroeger werden er vooral experimenten uitgevoerd op dieren.
- Pavlov was de 1e belangrijke:
o Klassieke conditionering. Als 2 gebeurtenissen of situaties tegelijkertijd optreden, ze
aan elkaar worden gekoppeld en vervolgens dezelfde reacties oproepen.
o Watson beschouwde dit als de kern van het leren van gedrag. Hij leerde kinderen
een fobische reactie bij een wit ratje.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper noavink1. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €7,99. Je zit daarna nergens aan vast.
