Dit is een nieuwe (2023) samenvatting van het hele boek ´Het Palet van de Psychologie´ 4e druk 2008 van Rigter. Deze samenvatting is compacter en meer to the point dan de meeste versies. Ideaal om de avond voor het tentamen door te nemen. Leestijd is slechts 120 minuten en het hele boek wordt beh...
Hoofdstuk 1 Psychologie: een palet vol theorieën 3
Hoofdstuk 2 Psychoanalyse (psychodynamische theorie) Mensbeeld: Mechanistisch en
personalistisch Methode: Hermeneutisch 4
Hoofdstuk 3 Behaviorisme
Mensbeeld: Mechanistisch 9
Hoofdstuk 4 Humanistische psychologie
Mensbeeld: Personalistisch 12
Hoofdstuk 5 Cognitieve psychologie Mensbeeld = eerst mechanistisch (computer), daarna
ook organistisch (interactie met omgeving) en personalistisch (iedereen construeert eigen
werkelijkheid) 15
Hoofdstuk 6 Systeemtheorie
Mensbeeld: Organistisch 19
Hoofdstuk 7 De omgevingspsychologie
Mensbeeld: Organistisch 23
Hoofdstuk 8 Biologische psychologie
Mensbeeld: Mechanistisch en organistisch 26
Hoofdstuk 9 Epiloog 30
Hoofdstuk 1 Psychologie: een palet vol theorieën
Er zijn verschillende manieren om de theoretische stromingen te categoriseren. De eerste
indeling is een indeling naar mensbeelden:
- Het organistisch mensbeeld: mensen worden waargenomen als een geheel, onderdelen
beïnvloeden elkaar, er is sprake van interne en externe dynamiek (wisselwerking met
omgeving), er is geen lineaire relatie tussen oorzaak en gevolg, mensen worden gezien in
hun omgeving, een organisme wordt gezien als meer dan de som van de delen, er zijn
vergelijkingen met dieren mogelijk.
- Het personalistisch mensbeeld: mensen worden als unieke personen gezien, mensen zijn
scheppers van cultuur en geven zelf zin aan het bestaan, mensen leggen de nadruk op
doelgericht handelen, mensen zijn anders dan dieren, mensen worden gezien als een
geheel.
- Het mechanistisch mensbeeld: de mens wordt gezien als een machine die is samengesteld
uit afzonderlijke delen met hun eigen eigenschappen, mensen worden door externe
krachten voortbewogen, mensen worden zelfstandig (los van de omgeving) bestudeerd,
er is geen verschil tussen mensen en dieren, verbanden tussen oorzaak en gevolg zijn
rechtlijnig, de som der delen hetzelfde is als het geheel.
Methoden in de psychologie zijn afgeleid van het mensbeeld. De meest bekende methoden
zijn de verklarende, de verstehende en de hermeneutische methode. In het organistische en
het mechanistische mensbeeld moet het verwerven van kennis in de eerste plaats objectief
gebeuren en moet het controleerbaar zijn (verklaarbaar). In theorieën met een personalistisch
mensbeeld wordt uitgegaan van het begrijpen van het complexe geheel. Deze methoden zijn
eerder subjectief en minder gebaseerd op harde feiten en cijfers. De laatste visie, waarin
subjectiviteit centraal staat, wordt bekritiseerd omdat deze niet gebaseerd zou zijn op een
theorie. De hermeneutische methode is een methode die vindt dat het interpreteren van de
waarneming belangrijker is dan de waarneming zelf.
, lOMoARcPSD|2668334
Algemene systeemtheorie = metatheorie, oftewel een theorie over theorieën die aangeeft dat
menselijk gedrag altijd voortkomt uit biologische, psychische en sociale factoren.
Belangrijkste punten algemene systeemtheorie (biopsychosociaal model):
- Hiërarchisch geordende niveaus die de werkelijkheid weergeven:
subatomaire deeltjes – atomen – moleculen – organellen – cellen - .. – 2 personen –
familie – gemeenschap - .. (hoe hoger het niveau, hoe complexer het systeem)
- Geen enkel niveau is te herleiden tot de hoger gelegen niveaus
- Mens wordt gezien als een biologisch organisme en als een symbolisch wezen
- Hogere niveaus zijn complexer dan lagere niveaus
- Het is een open systeem, dynamisch denken
- Systeem blijft in stand door het interne en externe evenwicht te bewaren
Hoofdstuk 2 Psychoanalyse (psychodynamische
theorie) Mensbeeld: Mechanistisch en personalistisch
Methode: Hermeneutisch
Basisuitgangspunten:
1. Niet altijd het gedrag bewust aansturen
2. Men heeft een onbewuste (wensen waarvan we nooit beseft hebben dat we ze hadden of
wensen die we hebben weggestopt)
3. Subjectieve ervaringen (uniekheid)
4. Conflictmodel (conflict tussen een wens en een verbod onbewust)
5. Ervaringen uit de eerste levensjaren zijn bepalend (bij een baby zijn de hersenen nog niet
rijp, en die worden de eerste levensjaren gerijpt dus zijn de ervaringen rond die tijd erg
belangrijk)
6. Al ons gedrag heeft betekenis (er bestaat geen verspreking of vergissing)
Geschiedenis
Freud determinisme = zoeken naar oorzaken van gedrag
- Mechanistische benadering: aangeboren driften
- Romantische benadering: onbewuste
- Personalistische benadering: hermeneutische methode = betekenis voor gedrag en
dromen
Freuds theorieontwikkeling: hypnose weerstand dromen (Hypnose:
terug naar herinneringen.
Weerstand: psychisch mechanisme voorkomt pijnlijke herinneringen die boven willen komen.
Daarnaast is er binnen het onbewuste geen goed onderscheid tussen fantasie en echte
herinneringen.
Droominhoud: de droominhoud die wordt herinnerd is de vermomming van onbewuste
wensen.)
Mensbeeld
- Pessimistisch = geen eigen baas en driften (agressies) besturen ons
- Optimistisch = mensen kunnen zich bewust worden van onbewuste wensen en driften en
zo dus wel eigen baas zijn
Bron : Het palet van de psychologie - J. Rigter.
, lOMoARcPSD|2668334
Freud veronderstelde 2 aangeboren driften:
1. Lens- of seksuele drift
2. Doods- of agressiedrift
De klassieke theorie
* onbewuste mentale processen
onbewuste - bewuste - voorbewuste
- Levensdrift
- Doodsdrift
Dromen, versprekingen of neurotisch gedrag (bijv. overdreven angst) zijn een compromis
tussen de onbewuste wensen of herinneringen en de censuur van het (voor)bewuste.
* primaire proces (onbewuste)
Het streeft naar verwerkelijking van wensen: lustprincipe
Het is irrationeel = ongevoelig voor bewuste redenen (geen normen en waarden)
*secundaire proces ((voor)bewuste)
Het is gericht op de doelmatigheid (met waarden en normen)
Het kenmerkt zich door rationaliteit (overwegingen), oftewel het realiteitsprincipe
De drifttheorie
Eros (lustprincipe) - Thanatos
- Levensdrift - Doodsdrift (masochisme = naar binnen agressie = naar buiten)
- Seksuele drift
Libido = driftenergie van Eros (op jezelf)
Objectgerichte energie = energie op anderen
De psychische structuur
Id (onbewuste) - Ego (bewuste) - Superego (voorbewuste)
- driften (bevrediging - rationele structuur - Ik-ideaal
van behoeften)
- primair proces - secundaire proces - geweten
(pasgeboren (1e levensjaar (psyche)) (4e en 5e levensjaar (sociale)) baby
(biologie))
Er is altijd een conflict tussen Id en Superego, dat het Ego moet oplossen. Maar het conflict
blijft altijd en zal nooit worden opgelost.
Ontwikkelingsfasen (psychoseksuele stadia)
Freud heeft 2 mogelijkheden bij een niet harmonieus verlopende driftontwikkeling:
1. Fixatie = blijven steken in een fase
Bron : Het palet van de psychologie - J. Rigter.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper Scriptiebibliotheek. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €4,99. Je zit daarna nergens aan vast.
