Uitwerking Algemene Rechtswetenschap: De rechtspraak
Hoofdstuk 4 De rechtspraak blz. 103 t/m 160
Afdeling 1 Beginselen van rechtspraak blz. 104
In de Grondwet en in enkele verdragen is een reeks eisen van fundamentele aard
opgenomen waaraan behoorlijke rechtspraak dient te voldoen. Een aantal daarvan is kort en
krachtig geformuleerd in art. 6 EVRM. De kern waaraan een proces moet voldoen is dat het
proces er eerlijk aan toe moet gaan (art. 6 EVRM). Onze Grondwet kent een soortgelijke
bepaling niet. Daardoor heeft de burger geen grondwettelijk recht op een eerlijk proces.
Opmerking verdient nog dat de beginselen gelden op de volgende drie rechtsgebieden: het
burgerlijk recht, het strafrecht en het bestuursrecht (waaronder het belastingrecht). Op deze
rechtsgebieden vinden immers processen plaats. Hieronder volgen de acht beginselen van
behoorlijke rechtspraak.
4.1 De terechtzitting is openbaar
Rechtspraak moet in het openbaar plaatsvinden. Dit biedt de belangrijkste ingang om de
werkzaamheden van de rechter te kunnen controleren. In de rechtszaal kan worden
nagegaan of de rechter de andere beginselen van rechtspraak naleeft, zoals (onder meer)
genoemd in art. 6 EVRM. Door de openbaarheid is de rechtspraak controleerbaar voor
iedereen, niet alleen voor procespartijen maar ook voor buitenstaanders, de media en de
publieke opinie. Terechtzittingen vinden in het openbaar plaats (art. 121 Gw) en als
hoofdregel geldt dat elke rechtszitting in elke rechtszaal in elk Nederlands gerechtsgebouw
voor iedere meerderjarige vrij toegankelijk is. Slechts in enkele nauwkeurig in de wet
omschreven gevallen mag de rechter afwijken van de eis van openbaarheid van de zitting.
Die beslissing moet hij overigens weer wel in het openbaar uitspreken en motiveren.
Overigens heeft de wetgever voor een klein aantal procedures bepaald dat ze standaard niet
openbaar zijn. Voorbeelden zijn procedures waarin kinderen zijn betrokken en kwesties van
personen- en familierecht (echtscheidingen, omgang, alimentatie). In dat soort zaken heeft
de wetgever het privébelang van betrokkenen zwaarder laten wegen dan het belang van de
openbaarheid van rechtspraak. Als zwaarwegende belangen bij openbaarheid echter
daartoe aanleiding geven kan de rechter in een individuele zaak bepalen dat de behandeling
geheel of gedeeltelijk openbaar is (art. 803 lid 1 Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering).
4.2 De uitspraak is openbaar
De uitspraak geschiedt in het openbaar (art. 121 Gw). Op deze regel bestaat geen enkele
uitzondering. Alle rechterlijke uitspraken moeten in het openbaar worden gedaan. Ook in
zaken die ter terechtzitting met gesloten deuren zijn behandeld, geschiedt de uitspraak in
het openbaar. Zelfs als er door de uitspraak geheime zaken openbaar kunnen worden.
4.3 De rechter is onafhankelijk
De rechtspraak geschiedt door een onafhankelijke rechter. De onafhankelijkheid van de
rechter bestaat in de kern hierin dat geen enkel overheidsorgaan de rechter beïnvloedt bij
het nemen van zijn beslissing end at de rechter bij het uitvoeren van zijn taak aan geen enkel
overheidsorgaan ondergeschikt is (zijn ambtgenoten daarbij inbegrepen). Opmerking
verdient dat de leer van de machtenscheiding hier in volle omvang van toepassing is.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper hetgestolenkind. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.